فهیمه نظری: روز سه‌شنبه دوم مرداد ۱۳۵۸ روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های ایران بخش‌نامه‌ای را از عبدالرحیم مکری سرپرست موسیقی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران منتشر کردند که طی آن پخش موسیقی از رادیو تلویزیون را ممنوع اعلام کرده بود. این بخش‌نامه در پی سخنان چند روز قبل امام خمینی (شنبه ۳۰ تیر ۵۸) در جمع گروه اجراکننده‌ی رادیو دریا که به دیدار ایشان رفته بودند، انتشار یافت. امام خمینی در آن دیدار درباره‌ی موسیقی گفته بودند:
«از جمله چیزهایی که باز مغز جوان‌های ما را تخدیر می‌کند موسیقی است. موسیقی سبب می شود که مغز انسان وقتی چند وقت به موسیقی گوش کرد تبدیل به یک مغز غیرفعال و غیرجدی بشود و انسان را از جدیت بیرون می‌کند. این‌ها همه برای این بود که ملت را از مقدرات خودشان غافل کنند و آن‌ها را از مسائل روز منحرف کنند که مبادا مزاحم‌شان شوند. این یک برنامه‌ی بسیار مفصلی بوده است، نه این‌که این مسائل اتفاقی واقع شده، نخیر این‌ها طرح‌هایی است که آن‌ها طراحی کردند تا جوان‌ها را به تباهی بکشانند و علاوه بر این به مردم فشار بیاورند تا مردم نتوانند آزاد فکر کنند... موسیقی از اموری است که البته هرکس بر حسب طبع خوشش می‌آید لیکن انسان را از جدیت بیرون می‌برد و به یک موجود هزل و بیهوده می‌کشاند. جوانی که اکثر اوقاتش را پای موسیقی صرف بکند از مسائل زندگی و از مسائل جدی به‌کلی غافل می‌شود و عادت می‌کند. همان‌طور که به مواد مخدر عادت می‌کند و کسی که به مواد مخدر عادت می‌کند دیگر نمی‌تواند یک انسان جدی باشد که بتواند در مسائل سیاسی فکر بکند. موسیقی فکر انسان را طوری می‌کند که دیگر نتواند در غیر محیط موسیقی و شهوات و اموری که مربوط به موسیقی است فکر بکند. از این جهت پافشاری داشته‌اند که رادیو و تلویزیون آن‌طور که می‌خواهند باشد... موسیقی با تریاک فرقی ندارد. تریاک یک جور بی‌حالی و بی‌حسی می‌آورد و موسیقی هم همین‌طور. اگر شما می‌خواهید مملکت شما مستقل باشد از این به بعد باید رادیو و تلویزیون را تبدیل کنید به یک رادیو و تلویزیون آموزنده، موسیقی را حذف کنید. این‌که به شما بگویند کهنه‌پرست شدید نترسید. باشد ما کهنه‌پرستیم. این‌ها نقشه است برای این‌که شماها را از کار جدی عقب برانند. این‌که می‌گویید اگر موسیقی در رادیو نباشد آن‌ها می‌روند از جای دیگر موسیقی را می‌گیرند، این عذر نیست. آیا حالا اگر از جای دیگر می‌گیرند ما باید به آن‌ها موسیقی بدهیم؟! ما باید خیانت بکنیم؟! موسیقی خیانت است به مملکت، خیانت است به جوان‌های ما. این موسیقی را به‌کلی حذفش کنید و چیزی بگذارید که آموزنده باشد. کم‌کم مردم و جوان‌ها را به مسائل آموزنده عادت بدهید و از آن عادت خبیثی که داشتند برگردانید. این‌که می‌بینید جوان‌ها اگر موسیقی نباشد جای دیگر سراغ آن می‌روند برای این است که عادت کرده‌اند و این شاهد است برای این‌که جوان‌های ما فاسد شده‌اند. الان موظف هستیم این نسلی که فاسد شده به صلاح برگردانیم و نگذاریم بچه‌های کوچک ما فاسد بشوند جلوی آن‌ها را بگیریم. (کیهان: دوشنبه ۱ مرداد، ۱۳۵۸، ص ۹/ اطلاعات، دوشنبه ۱ مردارد ۵۸، ص ۳)
بخش‌نامه‌ی سرپرست وقت موسیقی صدا و سیما بدین شرح بود:
به نام خدا
بخش‌نامه به قسمت‌های پخش صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
صدابرادران و تهیه‌کنندگان محترم
از این تاریخ تا اطلاع ثانوی در فواصل برنامه‌ها فقط سرودها و موسیقی‌های مارش قابل پخش خواهد بود. لیست سرودهای مجاز ضمیمه است و نسخه‌ای از آن نیز برای انتخاب این دو نوع موسیقی در آرشیو پخش در اختیار صدابرداران و تهیه‌کنندگان محترم قرار دارد. لیست موسیقی‌ها مارش مجاز نیز به‌زودی در اختیار قرار داده خواهد شد.
سرپرست موسیقی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
[ضمیمه‌ی بخش‌نامه] تعداد سرودهایی که تا این لحظه به پخش رادیو و تلویزیون رسیده است ۵۷ سرود است از قبیل: بهاران خجسته باد، قبله شهادت، امید توده‌ها، سرودهای فلسطین، کارگر، ۱۵ خرداد و سرودهای دیگر
ضمنا برنامه‌های تولیدی ضبط‌شده از پیش که دارای موزیک هستند یکی دو روز قابل پخش خوانند بود و پس از اتمام آن‌ها هیچ نوع موزیکی به جز مارش و سرود از رادیو و تلویزیون به گوش نخواهد رسید. (اطلاعات سه‌شنبه ۲ مرداد ۵۸ ص ۱۲)
استدلال صادق قطب‌زاده برای ممنوعیت پخش موسیقی
در همان روز دوم مرداد ۵۸ که بخش‌نامه‌ی سرپرست موسیقی رادیو تلویزیون مبنی بر ممنوعیت پخش موسیقی از رادیو تلویزیون منتشر شد صادق قطب‌زاده سرپرست سازمان صدا و سیما نیز اطلاعیه‌ای صادر و طی آن علت ممنوعیت پخش موسیقی را توضیح داد. متن اطلاعیه‌ی او به این شرح بود:
بسمه‌تعالی
سال گذشته در چنین روزهای امام خمینی اعلامیه‌ای خطاب به ملت ایران صادر فرمودند که ضمن آن ملت را که در گرماگرم مبارزه‌ی شکوهمند خود به سوی هدف بلند خویش اوج می‌گرفت هشدار دادند که از این ماه مبارک، از این ماه خدا، ماهی که مسلمانان به میهمانی خدا فرا خوانده شده‌اند حداکثر استفاده را بنمایند تجمع در مساجد را ارج نهند و در منابر، مصائب و دردهای ملت ایران را بازگو کنند و دیدیم که ملت ایران چنین کرد و از دریای ناآرام انقلاب ایران امواج آگاهی و عصیان آگاهانه بر علیه نظام طاغوتی حاکم برخاست. امسال در آستانه‌ی چنین ماهی بر ملت ایران فرض است که چونان گذشته دل به هدف متعالی انقلاب اسلامی خویش بسپارند و نگذارند حتی لحظه‌ای از این فرصت طلایی هدر رود. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز همراه سایر هم‌وطنان سعی خواهد کرد برنامه‌های خود را تا حد امکان با مقتضیات خاص این ماه وفق دهد. بر این اساس برای عطف توجه بیش‌تر هم‌وطنان عزیز به درون، از آن جهت که در خود تامل کنند و به بیرون، از آن جهت که در محیط خویش تفکر کنند در طول ماه مبارک رمضان پخش موسیقی از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قطع شده و تنها سرودهای انقلابی و مارش پخش خواهد شد. (اطلاعات سه‌شنبه ۲ مرداد ۵۸ ص ۱۲)
۲۵۹۵۷
نظر شما