شب تاسوعا؛ از آیین «عباس‌علی» و نذری «لال‌پله» تا شمع‌گذاری در ۴۱ منبر

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، مراسم عزاداری شب تاسوعا به نام شهادت حضرت ابوالفضل العباس (س) در شهرهای ایران با شیوه های گوناگونی برگزار می شود.

دو شیوه از مراسم شب تاسوعا
مراسم شب تاسوعا به نام شهادت حضرت ابوالفضل العباس (س) به دو صورت انجام می‌گیرد:
یکی بدین نحو که درهای حسینیه‌ها به روی مردم باز می‌شود و نذرهایی مثل نذر ۴۱ منبر، با روشن‌کردن شمع‌های آنها به نشانۀ ۴۱ شهید از مقدسان شیعه، انجام می‌شود.
دوم، برپایی مراسم روضه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیرزنی در معابر و کوچه‌ها، و اجرای تعزیه و خواندن نوحه‌ها.

نوحه های شب تاسوعا
از جمله نوحه های قدیمی شب تاسوعا در ذکر حضرت عباس (ع)، عبارتند از:
* «به دوش عباس علم نصر من الله گـرفت / اجـازه از عزیز زهـرا گرفت»،

* «شب تاسوعا ست امشب / کربلا غوغا ست امشب»

آیین های شهرها در شب تاسوعا

دسته‌های سوگواری در شهرهای ایران به شکل های مختلف اجرا می‌شود.

در بیرجند
شب تاسوعا در بیرجند، مردم عزادار در «مسجد تاسوعا» حضور می‌یابند و با نوحه‌سرایی تا نیمه‌شب به سوی سایر حسینیه‌ها می‌روند

در آران و بیدگل
در آران و بیدگل از توابع کاشان، شب تاسوعا به «شب عباس‌علی» معروف است. در این شب مراسم سنج‌زنی و سنگ‌زنی برگزار می‌شود؛ سنج از جنس چوب و به شکل کاسه است. گروهی از مردان در دو ردیف سنج می‌زنند.

در سینقال اردهال کاشان
در سینقال اردهال کاشان هم در شب تاسوعا یا به قول خودشان «شب عباسعلی»، همه در مسجد جمع می‌شوند و طوق و علم برمی‌دارند و راه می‌افتند و از کنار هر خانه‌ای که می‌گذرند، هرکس نذری دارد تحویل می‌دهد.

در سیرجان
مراسم شب تاسوعا در سیرجان هم با ذکر مصائب ابوالفضل (ع) برگزار می‌شود و هیئت ها بعد از روضه‌خوانی، حجله‌ای با پارچه‌های رنگین می‌آورند که شخصی به‌عنوان عروس قاسم در آن می‌نشیند.
همچنین در مجالس روضه‌خوانی، امامزاده‌ها و سقاخانه‌ها در سینیهای بزرگ شمع روشن می‌کنند. اهالی به نیت عزیزان ازدست‌رفته شیرینی و پشمک و حلوا و غذا نیز خیرات می‌دهند.
در این شهر مردها با پای برهنه در شب تاسوعا در دسته‌های سینه‌زنی حرکت می‌کنند و برخی نیز با دادن ظرفی به آشپزخانه‌های هیئت ها، غذای تبرکی می‌گیرند.

در تهران قدیم
در تهران قدیم، شب تاسوعا مؤمنانی که شمع نذر می‌کردند، باید ۴۱ شمع را به یاد ۴۱ شهید از مقدسان شیعه بر روی پله‌های گِل‌اندود ۴۱ منبر روشن می‌کردند. شمع‌گذاری در ۴۱ منبر باید با پای برهنه انجام می‌شد تا شخص نیتش برآورده شود.

نخل‌گردانی شب تاسوعا
نخل‌گردانی نیز از جمله مراسمی است که در بیشتر شهرها اجرا می‌شود؛ مثلاً در کاشان، نخل «سِرِپِره» در شب تاسوعا گردانده می‌شود و هنگام عزاداری نخل را بلند می‌کنند، چند بار دور حسینیه می‌گردانند و چندین مرتبه تکان می‌دهند.
در ابیانه هم این آیین برگزار می‌شود و مردم معتقدند اگر پایۀ نخل هنگام حرکت به خانۀ کسی بخورد، بدیمن است و باید سریعاً گوسفندی ذبح کنند.

کرنازنی شب تاسوعا
در کومله شب تاسوعا گروه شش‌نفری «کره‌نی‌زن» (کرنازن) در مساجد پایین کرنا می‌زنند و از متولیان مسجد مبلغی دریافت می‌کنند.

نذری های شب تاسوعا
همچنین در کومله، در شب تاسوعا مراسم نذری «لال‌پله» دارند که برای رفع گرفتاری یا مریضی، به ۵، ۷، یا ۱۴ خانه جهت گرفتن غذا می‌روند. زنی در چادر خود را می‌پوشاند و در تاریکی هوا با دیگ و قاشقی در محله‌های شهر کومله به راه می‌افتد. او بدون آنکه حرف بزند، اول زنگ خانه‌ها را می‌زند و بعد با قاشق به ته دیگ می‌زند. صاحب‌خانه در را باز می‌کند و چند قاشق پلو و خورش در دیگ او می‌ریزد.
مراحل گرفتن «لال‌پله» که تمام شد، شخص به خانه می‌رود و ۵ یا ۷ قاشق از آن غذا به مریضش می‌دهد و شروع به حرف‌زدن می‌کند و اعتقاد دارد که وی شفا می‌یابد.