چرا به شهر بخارا "شریف" می گویند؟

بخارا یک شهر قدیمی در غرب ازبکستان است که عمده اهالی آن به زبان فارسی صحبت می کنند و به دلیل نزدیکی این شهر با مشهد مقدس،لهجه های مردم هم شبیه اهالی خراسان است. شهر بخارا در دوره اسماعیل سامانی در قرن سوم هجری ،پایتخت سرزمینی که امروز ازبکستان نامیده می شود،شد.از اواسط قرن 10 تا پایان قرن دهم هجری، اسلام بعنوان مهمترین دین در این منطقه شناخته شد وشهر های بخارا و سمرقند از قرن سه هجری به بعد بعنوان دو مرکز مهم تدریس علوم اسلامی بودند. به همین دلیل هنوز هم بخارا را "بخارای شریف"می نامند. این شهر یعنی پایتخت سامانیان ، یکی از مراکز اصلی فرهنگی ایرانیان در قرون سوم و چهارم هم بوده و کسانی چون ابوعلی سینا،که متولد این شهر است ، فارابی بیرونی،خوارزمی و صدها دانشمند ایرانی در بخارا نفس کشیده اند. البته در سال 1924 میلادی سمرقند و بخارا به دنبال سیاست‌های تفرقه افکنانه شوروی پیشین از تاجیکستان جدا شد و به ازبکستان پیوست.

از همان ابتدای اشاعه اسلام در این خطه، تصوف نیز در ازبکستان شکوفا شد و بخارا و خیوه دو شهر مهم ازبکستان، از مهمترین مراکز تعلیمات صوفیه در قرون وسطی به شمار می رفتند. در آن زمان نجم الدین کبری در خیوه به تعلیم طریقتی پرداخت که به "کبرویه" معروف شد. بهاءالدین نقشبند هم در بخارا مسلک نقشبندیه معروف به طریقت خواجگان را اشاعه داد. مدفن بهاءالدین نقشبند در حومه بخارا است و امروزه هم بسیاری تصور می کنند اگر دو یا سه بار به زیارت این مرقد بروند گویی به زیارت کعبه نایل شده اند.از میان متصوفه،فرقه های"یسویه"،"قادریه و"چشتیه" هم در ازبکستان پیروان زیادی دارند.

در دوران اسلامی نخستین شاعران پارسی گوی، ادبیات فارسی را در شهر هایی چون بخارا و سمرقند پایه گذاری کردند.لذا دربار سامانیان از همان آغاز به صورت کانون اصلی علم و ادب پارسی درآمد و شعر فارسی با رودکی پا به عرصه وجود نهاد که اهل قریه رودک بوده و اکنون مزار او در این قریه واقع است.

مردم بخارای شریف به فرهنگ ایرانی اصیل علاقمندند، از نظر شکل ظاهر مانند خراسانیها هستند و دارای چهره­هایی سبزه، بور و سپید بوده و باادب و مهمان‌نواز می باشند.لباس‌هایی سنتی آنها قبا و کلاه است و جمعیت شهرهم به یک میلیون نفر می­رسید. بخارا به دو قسمت یعنی بخارای نو و بخارای کهن تقسیم شده است. بخارای نو، تازه ساز است ،محله های اعیان نشین در خیابان‌هایی پر از فروشگاه­های پر زرق و برق و ساختمان‌های جدید،ویژگی این بخش است.بخارای نو دارای هتل های بهتر و محل خرید اجناس لوکس و سوغاتی های گرانقیمت است ، گردشگران خارجی بیشتر در این منطقه تردد دارند. در بخارای قدیم، بناهای کهن و فرسوده و خانه­های کاهگلی و بقایای مسجدها و مدرسه­ها و بناهای بزرگ و باشکوه باستانی در همه جا به چشم می­خورد.بازار بخارا یا چهارسوق بلند و بازار زرگران با معماری خاص خود محل عرضه صنایع دستی ، منسوجات رنگارنگ و پارچه‌های سوزن دوزی‌شده است و گردشگران را برای خرید سوغاتی ترغیب می کند.

منبع:چهارسال در سرزمین تیمور،خاطرات سفیر ایران در ازبکستان،محسن پاک آیین،انتشارات فرهنگ سبز،تهران،1989