کیسه کشان آبی

بر پرسپولیس و پرسپولیسی ها این پیروزی مبارک باشد. همین طور بر استقلالی ها که بازی خیلی خوبی کردند. اگر بازی خوب استقلالی ها نبود، گل های خوب پرسپولیس هیچگاه به چشم نمی آمد... در یک چشم به هم زدنی همه اینستاگرام، و شبکه های اجتماعی قرمز شد. ولی از منظر سیاسی این یک قرمز چرک بود. به عبارت دیگر ورزشکاران و هوداران آن ها به جای آن که آموزشی برای حوزه سیاسی باشند، همه درس های توهین کردن به یکدیگر را در حوزه سیاسی، به حوزه ورزشی کشاندند. به عبارت دیگر همه آنچه برای یک نظارت استصوابی لازم بود، به منصه ظهور رساندند. البته می دانم که عبور پیروزمندانه از همه رقبا، به طور خودبه خودی ابرقهرمان می سازد. اما کماکان در این بخش ضعیف هستیم که زمانی که در بخش تن همه قدرتمان به ظهور و بروز می رسد، در بخش توانمندی روحی، آثار ضعف و سستی نمایان می شود. شعارهایی مانند کیسه کش آبی، و یا پرسپولیس لنگ حمومه، و ... همگی از یک نماد دستگاه تحقیر و توهین و بازتولید استبداد و مستبد حکایت می کنند.

از این منظر حریف شکست خورده استقلال را کیسه کشان آبی نامیدن، برای پرسپولیس و پرسپولیسی های قهرمان چه برتری ای ایجاد می کند؟ به عبارت دیگر غلبه بر یک عده کیسه کش ضعیف، چه منزلتی است برای قهرمانی که می‌خواهد بگوید از یک سد سکندر عبور کرده است. این همان ایرادی است که بس بسیار در حوزه سیاسی مشاهده شده و در حوزه ورزش نیز به طور ناخودآگاه از آن تبعیت می شود. برای مثال روسای دو دولت موفق اصلاحات و اعتدال را جاسوس و غرب گرا ذکر کردن، نشان از منطق ضعیف سیاسی می کند. عین چنین موضوعی در حوزه ورزش چنین مصداقی خواهد داشت. یا در محفلی از جوانان معترض به عنوان یک مشت افراد بی ارزش یاد شد که نباید محلی از اعتنا داشته باشند. نادیده انگاری ای که امروز به اثبات رسیده می تواند بسیار خطرناک باشد. غافل از این که اگر آنان بی ارزش اند تشکیل جلسه مذکور و امثال آن در هر سطحی حکایت از اهمیت می کند، پس بهتر آن بود به جای کم اهمیت پنداشتن و نادیده انگاری آنان، جایگاه شان را به درستی تبیین می کردند و مشارکت شان را بر اساس حقوق حقه شان به رسمیت می شناختند. امروز شیوه برخورد پرسپولیسی ها با استقلالی ها از منظری دیگر محتوای همان بحث ها را برایم تداعی معانی کرد. به عبارت دیگر شیوه اصلی، به رسمیت نشناختن دیگری است. به رسمیت نشناختن دیگری خود به منزله فقدان اخلاق پیروزی است. اخلاقی که هیچگاه قادر نیست سهم دیگری را در پیروزی خود ببیند. برای مثال اصلاح طلبان نیز قادر نبودند سهم نیروهای مخالفانشان را در پیروزی خود ببینند. برخی آنان گمان می کردند که با حذف آنان پیروزی شان تکمیل می شود. غفلت از آن که حذف مخالف حتی در قدرت به معنای شکست او نیز تلقی می شود.

در حوزه ورزش نیز حذف سهم استقلال از پیروزی پرسپولیس به معنای حذف پرسپولیس و ایجاد «نابازی» برای آینده فوتبال است. هرچند چنین امری ناممکن به نظر می رسد، اما همواره قادر است یک بازی ضعیف و رقابت ضعیف تر را در عرصه داخلی به نمایش بگذارد. از این منظر همواره یک بازی دو سو دارد که شیوه عملکرد به قوانین، و ارائه بازی خوب است که برای هواداران و تماشاگران آن را دلپذیر و قابل قبول می کند.

امید آن بود که به تدریج به سمت پیدایش الگوهایی برویم که رشد شخصیت‌های قهرمانان خونگرم، ایده‌آلیست، کاریزماتیک، خلاق و اجتماعی که در هر سطحی از زندگی به صورتی واقعی با همه معایبشان موفق هستند برویم چه در حوزه خانواده چه در حوزه سیاست و چه در ورزش. مانند امام خمینی، سید محمود طالقانی، شهید بهشتی، تختی، علی دایی، شریعتی، مطهری و یا در حوزه خارجی نلسون ماندلا، آبراهام لینکلن، یوهان ولفگانگ فون گوته نویسنده و فیلسوف آلمانی، آبراهام مزلو روانشناس آمریکایی، اریک فروم روانشناس آلمانی، لورن گراهام بازیگر زن آمریکایی، اپرا وینفری مجری آمریکایی برنامه تلویزیونی، مایکل جوردن بازیکن افسانه ‎ای بسکتبال آمریکا ، کریستین رونالدو بازیکن پرتغالی فوتبال و ...

اما کیسه کش آبی، به جای دلجویی از رقیب، و نابودسازی هویت او با چنین القابی، به معنای عقب گرد در حس دوست داشتن رقیبی قدرتمند، و با عزت است. از این رو هم حوزه سیاست و هم حوزه رقابت ورزشی آدمیانی ذلیل و خوار می خواهیم که هر وقت اراده ما تعلق گرفت، می توانند ابراز وجود کنند. این اخلاقی است که هیچگاه نه در حوزه مدنی، و نه در حوزه سیاسی، پیروزی های واقعی به دنبال نخواهد داشت و همواره عقب ماندگی تاریخی مان را بازتولید می کند. در چنین فضایی همواره دستگاه تولید استبداد و مستبد، و مستضعف بیشترین دستاورد را دارد. امید که در این باره حوزه ورزش دستاوردهای اخلاقی را بیش از آن چه مشاهده کردیم، به عرصه اجتماعی آورده و حوزه سیاسی را نیز رقابت پذیر و اخلاقی تر سازد. پرسپولیس و استقلال با سوابق طولانی، قادرند در جامعه چنین نقشی را ایفا کرده و حوزه سیاست را دربربگیرند.

*روزنامه نگار

۲۱۶۲۱۶