تنش‌های ایران و اسرائیل چه معنایی برای پوتین دارد؟

به گزارش خبرآنلاین، نادا احمد در مقاله ای برای اندیشکده کارنگی نوشت:

در پایان سال گذشته هنگامی که بنیامین نتانیاهو بار دیگر نخست وزیر اسرائیل شد، برخی از ناظران این سوال را مطرح کردند که آیا به لطف روابط شخصی دیرینه او و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، با وجود درگیری روسیه و اوکراین، اسرائیل به روسیه نزدیکتر خواهد شد. با این حال، در زمانی که مسکو و تهران در حال تقویت روابط خود بر سر اوکراین هستند و ایران بیش از هر زمان دیگری به ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر به نظر می‌رسد، بعید به نظر می‌رسد.

گزارش‌های اخیر ادعا می‌کنند که بازرسان بین‌المللی اورانیوم غنی‌شده تا ۸۴ درصد، نزدیک به ۹۰ درصد مورد نیاز برای یک سلاح هسته‌ای، یافته‌اند. ایران این اظهارات را به عنوان یک "توطئه" محکوم کرد، اما آنها می توانند نشان دهنده احساس خطر اسرائیل باشد. نتانیاهو گفته است که کشورش با "اقدام نظامی معتبر" پاسخ خواهد داد. او در ۲۲ فوریه با مقامات نظامی اسرائیل دیدار کرد و دو روز بعد، در سالگرد آغاز جنگ اوکراین، الی کوهن وزیر امور خارجه بار دیگر بر حمایت اسرائیل از حاکمیت و تمامیت ارضی تاکید کرد.

بیشتر بخوانید:

اظهارات تهدیدآمیز وزیرخارجه اسرائیل علیه ایران

اعتراف رژیم صهیونیستی به ناتوانی در حمله به ایران

ادعای فاکس‌نیوز: اسرائیل در تدارک حمله به ایران است

در همان روز، اسرائیل به ۱۴۰ کشور دیگر پیوست که به قطعنامه تصویب شده توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد که از روسیه می خواهد نیروهایش را از اوکراین خارج کند، رأی مثبت دادند. بنا بر گزارش ها، اسرائیل همچنین در حال بررسی تامین سیستم دفاع هوایی دیوید اسلینگ خود به اوکراین است. این در تضاد شدید با موضع قبلی آن است که در آن به دنبال ایجاد توازن در روابط با روسیه و ایالات متحده بود و از پیوستن به تحریم های غرب علیه روسیه خودداری کرد و در عین حال فقط کمک های بشردوستانه به اوکراین ارائه کرد. روسیه در یک رابطه مثلثی با ایران و اسرائیل گرفتار شده است که در آن حفظ توازن منافع بین کشورهای مختلف برای کرملین به طور فزاینده ای دشوار می شود. برای اسرائیل، خنثی کردن برنامه هسته‌ای ایران و مقابله با نفوذ منطقه‌ای آن در راس اولویت‌های سیاست خارجی آن است، همانطور که در رزمایش اخیر Juniper Oak ۲۳ با حضور نیروهای آمریکایی و اسرائیلی نشان داده شد. این رزمایش "بزرگترین رزمایش" بین دو کشور و شبیه سازی حمله به تاسیسات هسته ای ایران بود.

برای روسیه، اولویت اصلی تضمین موفقیت "عملیات نظامی ویژه" خود در اوکراین و جلوگیری از گسترش جناح شرقی ناتو است. «تثبیت مشکل گسترش ناتو» روسیه در مورد اوکراین به یک نبرد سیاسی و نظامی همه یا هیچ تبدیل شده است. اما برخلاف مناقشه ۲۰۱۴ که منجر به الحاق کریمه شد، امروز روسیه جنگی را به راه انداخته است که ساختار امنیتی منطقه ای و بین المللی را تغییر داده است. بعید است پوتین متوقف شود، زیرا اهداف او دیگر محدود به غیرنظامی کردن اوکراین و به اصطلاح آزادسازی دونتسک و لوهانسک نیست. آنها همچنین شامل "آزادسازی" خرسون و زاپوریژژیا می شوند، جایی که در سپتامبر گذشته همه پرسی برگزار شد.

پوتین چندی پیش به تهران سفر کرد و با آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران و ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران دیدار و درباره گسترش همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کرد. پیش از این، مقامات ایرانی از روسیه به دلیل تاخیر در برنامه های تحویل سامانه های دفاع هوایی اس-۳۰۰ و حمایت از تحریم های سازمان ملل علیه ایران انتقاد کرده بودند. اما قیام‌های سال ۲۰۱۱ در جهان عرب روح تازه‌ای به روابط روسیه و ایران دمید که هر دو کشور از بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه حمایت کردند. در طول این دوره، استراتژی سیاست خارجی روسیه در منطقه مبتنی بر حفظ مواضع متوازن در برابر همه بازیگران سیاسی و در عین حال پیگیری منافع خود بود. این امر مسکو را قادر ساخت تا با بازیگران متعدد و گاه متضاد روابط خود را تنظیم کند.

در رابطه با ایران و اسرائیل، روسیه خط بسیار خوبی را طی کرد. در سوریه با ایران همکاری کرد اما در عین حال دو کشور شراکت استراتژیک مبتنی بر درک مشترک و بلندمدت از اهداف، تهدیدها و منافع نداشتند. همزمان، روسیه روابط خوبی با اسرائیل، دشمن ایران برقرار کرد. این اقدام متعادل کننده امروز در معرض تهدید است، به ویژه زمانی که صحبت از اسرائیل و کشورهای خلیج فارس می شود. به عنوان مثال، عربستان سعودی در جریان سفر فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه به کی یف در ۲۶ فوریه، بسته کمکی ۴۰۰ میلیون دلاری به اوکراین را اعلام کرد. علاوه بر این، همه کشورهای خلیج فارس در ماه فوریه به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد رای مثبت دادند که خواستار خروج روسیه از خاک اوکراین بود. از آنجایی که پوتین بر پیروزی در اوکراین تمرکز می‌کند و روابط با ایران را برای مسکو بسیار مهم‌تر می‌کند، روسیه باید روابط خود را با کشورهای خاورمیانه که ایران را یک تهدید می‌دانند حفظ کند. با این حال، روسیه در بحبوحه گزارش‌هایی مبنی بر اینکه به زودی جت‌های جنگنده سوخو-۳۵ پیشرفته را به ایران خواهد داد، تماس‌های نظامی خود با ایران را تقویت می‌کند. ضمن اینکه ایران از سیاست های منطقه ای خود عقب نشینی نخواهد کرد.

بعید است که تنش های منطقه ای با انعقاد توافق هسته ای با ایران کاهش یابد. جو بایدن قبلاً برجام را "مرده" توصیف کرده است. به این معنی که روسیه با یک چالش بزرگتر برای آشتی دادن روابط خود با ایران و اسرائیل با محتمل تر شدن درگیری بین دو طرف مواجه خواهد شد. روسیه احتمالاً راهبرد خود در سیاست خارجی را دنبال می کند و به سمت کاهش اختلافات با اسرائیل گام بر می دارد. با این حال، اگر درگیری بین ایران و اسرائیل رخ دهد و بسیاری از کشورهای عربی بی سر و صدا از آن استقبال کنند، وضعیت برای مسکو بسیار دشوار خواهد شد و ممکن است خارج از توانایی های پوتین باشد. در این صورت خطر این است که روسیه دیگر خود را در وسط، جایی که دوست دارد، نخواهد دید، بلکه خارج از معرکه قرار خواهد گرفت.

*منبع: اندیشکده کارنگی / ترجمه: ابوالفضل خدائی

۳۱۱۳۱۱