چرا اسلام تا این حد در مسئلهٔ محرم و نامحرم سختگیری می‌کند؟

حدیث بسم الله
پیامبر (صلوات‌الله‌علیه) فرمودند: کانَ جبرئیلُ إذا جائنی بالوَحی اوّلُ ما یُلقی علیَّ بسم الله الرّحمن الرّحیم. هرگاه جبرئیل برای رساندن وحی نزد من می‌آمد، سخنش را با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز می‌کرد.

امشب، شب میلاد امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)، کریم اهل‌بیت است. امیدواریم دراین شب عید که شب شادی است، همهٔ کسانی که سفره‌شان خالیست و همهٔ کسانی که مشکلی دارند، از عنایت کریم اهل‌بیت بهره‌مند شوند. خیلی از ما الان به لطف خدا سالم و سلامت و شاد در جمع خانواده و دوستان کنار هم نشسته‌ایم، در حالی که چه در کشور خودمان و چه در اقصی نقاط دنیا، مثلاً کشور سومالی که این روز‌ها همه از حال و روز بد مردمش با خبریم، گرسنگانی هستند که همه بر گردن ما حق دارند و ما نسبت به آن‌ها مسئولیم.

آیا این زن کسی هست که امتداد و آینده و نسل من به خوبی در دامن او رشد کند؟
دیشب که من در برنامه نبودم، بحث تربیت فرزند مطرح شد که من در این باره چند نکته را اشاره می‌کنم. در بحث تربیت فرزند یکی از اولین نکاتی که باید دائم آن را یادآوری کرد این است که یادمان باشد فرزند انسان، امتداد انسان است. فرزند من یک صدقهٔ جاریه و حضور ممتدی از خود من است. وقتی من از دنیا می‌روم، فرزند من است که نه فقط به جهت شناسنامه و اسم، بلکه به جهت حقیقی، نمایانگر من است. تعبیری است از یکی از اهل دقت که به فرزندش فرموده بود، من از تو هیچ انتظاری ندارم، تنها خواستهٔ من از تو این است که گاهی رو به کربلا کنی و بگویی: بـأبی أنتَ و اُمّی. من به عنوان پدر فقط از تو می‌خواهم گاهی من را فدایی مولایم کنی و بگویی: پدر و مادرم به فدای تو مولا... و یکی از نکات بسیار مهم که در موقع ازدواج باید به آن توجه کرد این است که ازدواج فقط نامزدبازی و عاشق بودن نیست.

 ازدواج شروع یک زندگی است

 در مسیر این زندگی فرزندانی و نسلی به وجود می‌آیند که در واقع در این زندگی شکل می‌گیرند. زمانی که چه به عنوان یک دختر و چه به عنوان یک پسر به مسئلهٔ ازدواج فکر می‌کنیم و یا در مرحلهٔ تصمیم‌گیری هستیم، این سؤال را از خود بپرسیم که آیا این مرد آن کسی هست که فرزندان آیندهٔ مرا تربیت کند؟ و آیا این زن کسی هست که امتداد و آینده و نسل من به خوبی در دامن او رشد کند؟ و لذا مسئلهٔ ازدواج از این جهت بسیار حساس است و باید در این قضیه با وسواس برخورد کرد. دختر به هر کسی نباید داد. پسر نباید با هر دختری ازدواج کند. در عین حال افراط هم نباید کرد. اما نباید این مسئله را ساده گرفت. یکی از دلایل زیاد شدن طلاق در جامعه، همین سریع و بی‌توجه و بی‌دقت انجام شدن ازدواج‌ها است. ما متأسفانه در اصل انتخاب ساده‌انگاری می‌کنیم، اما در برگزاری مراسم سخت‌گیر هستیم. سخت‌گیری مختص اصل انتخاب است نه برگزای مراسم. من می‌گویم اگر پسر و دختری خودشان با هم آشنا شوند، این ازدواج، الزاماً ازدواج موفقی نیست. کما اینکه اگر پدر و مادر هم مورد ازدواج را انتخاب کنند، قضیه همین است و الزاماً این ازدواج موفق نخواهد بود. حرف من این است که اگر یقین دارم کسی که برای ازدواج انتخاب کرده‌ام،‌‌ همان کسی است که من می‌خواهم تا آخر عمر با او زندگی کنم، در این حالت هرچه آسان بگیرم ضرر نمی‌کنم. هستند دختران و پسران مؤمن و سالمی که به این مرحله رسیده‌اند و همدیگر را می‌خواهند، اما کسی جلوی آن‌ها را گرفته است. اگر پدر و مادر مانع ازدواج این دو جوان مؤمن و سالم و دلباخته که قصد زندگی کردن دارند، شوند، و از آن دو جوان گناهی سر بزند، همین پدر و مادر مقصرند. حتی اگر آن دو به گناه هم نیفتند، این والدین در روز قیامت باید مسئول و جوابگوی این ممانعت بی‌جا باشند.

خاطره ای از علامه محمدتقی جعفری

حرف بسیار ظریفی از علامه محمدتقی جعفری نقل کرده‌اند که کسی از ایشان سوال کرده بود چرا اسلام تا این حد در مسئلهٔ محرم و نامحرم سختگیری می‌کند؟ مرحوم علامه لبخندی زده بودند و فرموده بودند چون در ازدواج و در رابطهٔ زناشویی اتفاق بزرگی می‌افتد که بزرگ‌ترین اتفاق عالم است و آن تولد یک انسان است. تمام دین برای کمال یافتن همین انسان است. همهٔ عالم برای متکامل شدن این انسان، دست به دست هم داده‌اند. اگر کوچک‌ترین صدمه‌ای به این انسان برسد عرش خدا می‌لرزد. آبروی این انسان مومن از حرمت کعبه بیشتر می‌شود. از طرفی خدا در قرآن می‌فرماید: مَن قَتـَلَ نَفساً فکأنما قَتـَلَ النّاس جمیعاً و مَن أحیا‌ها فکأنما احیا النّاس جمیعاً، یعنی اگر کسی او را از بین ببرد مثل این است که همهٔ مردم را از بین برده است و اگر او را زنده کرد مثل این است که همهٔ مردم را زنده کرده است. این یک نفر مساوی با کل هستی است. می‌فرماید: الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه. این انسان معدنی از طلاست که همهٔ انبیا و اولیا برای ظاهر کردن این طلا و ارزش والا و عالی آمده‌اند. لذا علامه فرمودند به وجود آمدن این انسان است که در بحث ازدواج مهم است. و این انسان است که حرمت دارد و ما اگر این حرمت را نشناختیم و قدر ندانستیم و به آن اهانت کردیم، مسئولیم. اگر من به این انسان توهین کردم، به کرامت الهی توهین کرده‌ام. این انسان بزرگ‌ترین و باارزش‌ترین وجودی است که در هستی به وجود می‌آید. لذا فرمودند ازدواج حساس و مهم است چون مقدمهٔ این اتفاق بزرگ در عالم، ازدواج است. در بحث تربیت فرزند حرف زیاد است. به چند نکته اشاره می‌کنم.

وظیفهٔ پدر و مادر نسبت به فرزند

- در روایات فرموده‌اند وظیفهٔ پدر و مادر نسبت به فرزند این است که ادب و رفتار درست را به بچه بیاموزند. اسم نیکو برای او انتخاب کنند و قرآن را به او آموزش دهند.
- مهم‌ترین عامل در تربیت، نان حلال است.
- برگزاری مجالس روضهٔ خانگی یکی از نکات مهم است. اینکه بچه در این محیط بزرگ شود اهمیت دارد. این جلسات ممکن است فقط محدود به جمع پدر و مادر و بچه‌ها شود.
- به جا آوردن نماز، به جماعت پدر در خانه بسیار مهم است و یکی از سنت‌هایی است که باید احیا کرد.
- مهم است که بچه‌ها همراه پدر و مادر به مسجد بروند و با مسجد و محیط عبادت جمعی آشنا شوند. خوب است که در این ماه مبارک، بچه‌ها را با مساجد آشنا کنیم.
- بچه‌ها باید احترام و محبت را در رفتار پدر و مادر ببینند نه در شعار. لازم نیست پدر و مادر در روز ولنتاین به هم هدیه بدهند و این طور ابراز عشق کنند. بچه باید در زندگی این علاقه و عشق را بین پدر و مادر ببیند و حس کند.
- بچه‌ها باید دین‌داری را در خانواده ببینند نه با شعار. ممکن است من ادعای مسلمانی داشته باشم اما در حضور فرزندم دروغ بگویم. و یا به قولی که به فرزندم می‌دهم وفادار نباشم.
- کتاب‌خوانی باید در خانواده آموزش داده شود. همین که پدر و مادر کتاب دست بگیرند و بخوانند، بچه هم یاد می‌گیرد.