از شش دهه پیش منطقه یوسف آباد ، با نام او و مسجد «شفاء» که در آن به اقامه نماز جماعت و تفسیر و وعظ و ارشاد مشغول بود ، در آمیخته است. به حقیقت می توان اظهار داشت که این روحانی به معنای واقعی کلمه ، با چگونگی ارتباط خود چه به صورت عاطفی ، و چه تواضع ، و چه مناقشه و نقد و توضیح دستورات مکتب اهل بیت علیهم السلام ، جوهره دین و دینداری را به اقشار گوناگون مردم ، از زن و مرد ، پیر و جوان ، معاند و مخالف ، آگاه و جاهل به این مبانی که وی عهده دار آموزش و بکار گیری آن در جامعه خود بود را بروز داد.
مرحوم آیة الله شیرازی در مردم داری و گشاده رویی و محبت ، سرآمد دوران خود بشمار می آمد. و از آنجا که بنا بر سیره رسول خدا ص ، همواره راه نفوذ در جامعه و تاثیر گذاری را طبقه جوانان بشمار می آورد ، با جوانان تا سالهای واپسین خود ، تا آن هنگامی که از شور و نشاط و سلامت برخوردار بود ، مأنوس بود و گاه آنان را همچون فرزندان خویش با گشاده رویی و محبت ، در آغوش می کشید. در این هنگام این عالم بزرگوار و درخت کهن علمی و وارستگی ، بدون هرگونه تکبًر و خود والابینی ، خویش را به سطح جوانان پایین کشیده و گرم و صمیمی احوال پرسی می نمود.
وی که از جایگاه علمی و معنوی در حوزه های علمیه نجف أشرف و مشهد مقدس و قم برخوردار بود و مورد تجلیل مراجع و رموز شیعه دوران ، همواره قرار می گرفت اما به راستی در میانه کوچه و خیابان و در سطح شهر با مردم در سطوح گوناگون سِنًی و جایگاهی ، به راستی متواضعانه و خودمانی و گشاده روی برخورد می نمود و همچون آهن ربایی ، خصلت ها و ویژگی های اجتماعی و اخلاقی او پیش از جایگاه علمی وی ، همه را به سوی خویش جذب می نمود.
زیبایی صورت ، و سیرت جاذبه ای را در آن بزرگ مرد بوجود آورده بود که به قطع ، همچون امامزاده زنده ای در میان مردم کفِ خیابان و انجمن های علمی ، و اجتماعی و جز اینها حضور می یافت و آشنا و نا آشنا با او ، با لبخند زیبا و ملیحانه او که نشان از اوج محبت و دوستی وی با مردم بود را به سوی خود جلب و جذب می نمود. آیة الله شیرازی پس از رخداد ترور ناموفق وی از سوی گروه منحرف «فرقان» ، پس از بهبودی باز بصورت عادی به میان مردم و جامعه باز گردید و برنامه های زندگی و وظائف علمی ، مذهبی ، اجتماعی خود را از سر گرفت و هیچگاه خود را از میان مردم و کنار آنان که وظیفه یک روحانی بشمار می آید ، خارج نساخت.
گواه سخن من روزهای عید غدیر ، و عید فطر ، و سیزدهم رجب ، و هفدهم ربیع و نیمه شعبان و جز اینها از دیگر اعیاد و مواسم مذهبی بود که خانه ایشان که در حقیقت خانه دل مردم یوسف آباد در آغاز و در شش دهه پیش ، و امروز خانه دل مردم تهران در اندیشه ها و تفکرها و تمایل های مذهبی و نیز غیر مذهبی ، از مسلمانان و شیعیان تا دیگر اقلیت های دینی و مذهبی پایتخت گردیده بود ، می باشد.
در این هنگام و اعیاد و مواسم بود که شما شاهد ورود و خروج شخصیت های گوناگون مردمی از زن و مرد ، پیر و جوان ، بانوان محجًبه با چادر و بانوان کم حجاب ، افرادی با دیدگاههای چپ سیاسی و راست سیاسی ، و حتی حضور اقلیت های مذهبی از ارامنه و دیگر اقلیت های مذهبی مسیحیان ، و حتی یهودیان ، جوانان بسیجی و انقلابی ، تا جوانانی که نه تنها اعتقاد به انقلاب نداشتند بلکه ستیز با روحانیت و افکار آنان داشتند را که با آرایش ویژه و خاصً موی سر بصورت امروزی شاهد بودیم ، در رفت و آمد به این خانه دلها ملاحظه می کردید که چه زیبا و نیز در این شرایط شگفت آور بود ، که تمام این شرایط را اخلاق ، و تواضع ، و مردم داری و صمیمیت و برخورد زیبای یک آیة الله و دست پرورده حوزه علمیه نجف أشرف بنام آیة الله زاده شیرازی بود.
آیة الله شیرازی با وجود سرآمد بودن در اغلب علوم دینی ، و شاگردی و خوشه چینی از سفره علمی عالمان و بزرگانی همچون آیات سید محمد حسین شیرازی ( پدرش) ، شیخ محمد کاظم شیرازی ، فیاض اصفهانی ، شیخ مجتبی لنکرانی ، شیخ حسین حلًی ، سید أبو القاسم خویی ، شیخ محمد حسین کاشف الغطاء ، رفیعی قزوینی ، فاضل تونی ، میرزا أبو الحسن شعرانی ، مهدی الهی قمشه ای ، میرزا أحمد آشتیانی ، و جز اینها از دیگر بزرگان دوران خود ، و سرانجام نیل به درجه اجتهاد ، نزدیک به شش دهه در مسجد «شفاء» که از سوی مرحوم آیة الله العظمی بروجردی ساخته شده بود ، با درخواست زعیم حوزه علمیه تهران مرحوم آیة الله العظمی حاج سید احمد خوانساری ، با تواضع و فروتنی به اقامه نماز جماعت و انجام وظائف دینی و اجتماعی این منطقه مشغول گردید.
ایشان چه در انجمن های تشکیل شده در خانه خود ، و چه در مسجد و چه در جز اینها ، آنچنان از سر تواضع و فروتنی و ادب و پر حوصله با آحاد مردم از پیر و جوان برخورد می نمود که نقطه ای خاکستری در صفحه سفید روابط خود با مردم در أذهان بجای نمی گذارد.
گفتنی است که وی در بیست و هفت سالگی از سوی استاد پر آوازه و مشهور دوران خود ، آیة الله شیخ محمد حسین کاشف الغطاء اجازه اجتهاد دریافت نمود و سپس آیة الله سید جمال الدین گلپایگانی از اعاظم دوران و از شاگردان برجسته میرزای نایینی ، اجتهاد وی را مورد تایید قرار داد. پس از این بود که دیگر مراجع دوران از جمله آیات عظام سید ابو الحسن رفیعی ، و سید شهاب الدین نجفی مرعشی و جز اینها به ایشان اجازه اجتهاد را تقدیم داشتند.
آیة الله سید رضی شیرازی پس از تکمیل دروس عالی حوزوی خود در سال ۱۳۳۵ شمسی در تهران رحل اقامت أفکند و در آغاز ، کوتاه مدتی در کنار اساتید و برجستگانی همچون آیات شیخ محمد علی لواسانی ، سید محمود طالقانی ، سید کاظم عصًار ، ابو الفضل نجم آبادی ، وحید گلپایگانی ، حسینعلی راشد ، منطق و فلسفه و شرح منظومه را تدریس نمود.
آنگاه با معرفی مرحوم آیة الله دکتر مهدی حائری یزدی ، یادگار مرحوم آیة الله العظمی حاج شیخ عبد الکریم حائری یزدی ، بنیانگزار حوزه علمیه مقدس قم که به تازگی ، به نمایندگی از سوی مرحوم آیة الله العظمی بروجردی در امریکا تعیین گردیده بود ، جایگزین وی در دانشکده الهیات دانشگاه تهران شده و به تدریس پرداخت.
در سال ۱۳۴۰ شمسی از سوی مسئولان کنگره ملی - اسلامی و غیر دولتی قدس از مرحوم آیة الله العظمی بروجردی برای شرکت در این انجمن دعوت به عمل آمد. آیة الله بروجردی آیات شیرازی ، و آقا نجفی شهرستانی ، و دکتر محمود شهابی را از سوی خود به این همایش گسیل نمود. ایشان از موفقیت های خود در ارتباط با شخصیت ها و علمای اهل تسنًن در این گردهمایی داستان ها نقل می نمودند. پس از دیدار با سران کشورهای اسلامی در کنفرانس قدس ، رو به سوی لبنان گذارده و این در هنگامی بود که به تازگی امام موسی صدر ، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تاسیس نموده و به شیعیان این دیار جایگاه و منزلتی داده بود. ایشان همواره در نشست هایی که توفیق حضور در کنار این بزرگ با دیگر از شخصیت ها و علمای تهران را داشتم ، هنگام سخن از لبنان ، تعبیر لبنان امام موسی صدر را کرده ! و وی را پیشوایی راستین همچون امام سید عبد الحسین شرف الدین زمان بشمار می آوردند و می فرمودند : این همان شرف الدین است که جوان شده و باز گشته است.
ایشان سپس از سوی مرحوم آیة الله العظمی بروجردی به وین ، پایتخت اتریش سفر نمود و مدت چهار ماه در سخنرانی های گسترده در دانشگاه ، و کلیسا و انجمن های علمی ، فلسفی ، گفتگوهای بسیاری با صاحبنظران و اساتید حقوقدان مسیحی و نیز اساتید فلسفه آن دیار به گفتگو و بحث نشستند. مرحوم آیة الله سید رضی شیرازی پس از آن به فرانسه حرکت نمود و در این دیار ، یک ماه به تبلیغ و گسترش مبانی اسلام و نظرات گرانسنگ اهل بیت علیهم السلام پرداخته و با صاحبنظران مشهوری به سخن و اظهار نظر پرداخت. از آنجا به کشور ترکیه سفر نمود و با تأملی یک ماهه و ایجاد ارتباط با علمای این دیار ، سرانجام به ایران بازگشت و حضورا گزارش جامعی را محضر مرحوم آیة الله بروجردی تقدیم داشت که به فرموده ایشان ، آن روز یکی از روزهای زیبای زندگی من بود که با سخنان و گزارش های گاه تفصیلی و اظهار نظر علمای اقالیم اسلامی و غیر اسلامی به محضر آیة الله بروجردی ، موجب خوشنودی ایشان را فراهم آورده بودم.
بیاد دارم که در حدود بیش از چهار دهه پیش و در اوائل انقلاب ، روزی جمعی از علمای مشهور آن هنگام تهران ، همچون آیات سید محمد صادق لواسانی ، سید محمد حسین علوی بروجردی ، شیخ محمود انصاری ( همزاد پدرم) ، سید محمد موسوی درکه ای ، شیخ نصر الله شاه آبادی ، سید محمد علی سبط ، سید مرتضی حکمی ، شیخ سعید چهلستونی ، سید علی گلپایگانی، ، سید جمال الدین ملایری ، صبوری قمی ، و مرحوم سید رضی شیرازی و تعدادی دیگر از علما به دیدار مرحوم پدر شهیدم آیة الله حاج شیخ احمد انصاری قمی که از نجف اشرف به تازگی آمده بودند ، در درکه تهران ، ظهر جمعه ای را به نهار گرد آمدند.
به مناسبتی سخن از دقت نظر و اقدامات بزرگ مرحوم آیة الله بروجردی به میان آمد. حاضران هریک رخدادی را نقل نمودند و در این هنگام بود که مرحوم آیة الله سید رضی شیرازی سخن از سفرهای تبلیغی خویش را به میان آورده و اظهار داشتند که پس از گزارش کامل محضر ایشان ، آیة الله بروجردی رو به من نموده و فرمودند : اگر توفیق خدمت به اسلام برای ما فراهم شود ، آیا شما حاضرید به اروپا بروید و در آنجا مقیم شوید؟
من پاسخ دادم :
آقا ما در اختیار شما هستیم. ایمان ما به شما کمتر از ایمان کشیش ها به پاپ نیست. کشیش ها برای تبلیغ ، به جنگل های آمازون می روند که گاه آدمخواران آنجا ، آنها را می خورند.
در اینجا بود که مرحوم آیة الله بروجردی تبسمی از سر رضایت بر لبهایشان نقش بست و تصمیم بر اعزام بنده به اتریش داشتند که پیک مرگ به سراغ مرحوم آیة الله بروجردی آمده و جان به جان آفرین تسلیم نمود ، واعزام بنده منتفی شد که چه مصالح بزرگی را در پی داشت.
آیة الله شیرازی نزدیک به یک قرن زندگی درخشان علمی در حوزه های علمیه نجف أشرف ، مشهد مقدس ، قم و تهران پرتو افشانی علمی نمود و صدها شاگرد از کنار سفره علمی ، و اخلاقی ، و فلسفی ، و عرفانی ، ایشان خوشه چینی نمودند.
سفرهای تبلیغی ایشان به بیت المقدس ، لبنان ، ترکیه ، اتریش ، فرانسه و گرجستان و جز اینها از دیگر اقالیم اسلامی و غیر اسلامی ، با هدف تبیین اهداف اسلامی در جامعه ، و هدایت صدها نفر به اسلام و تشیع و عهده داری امامت جماعت و درس و تفسیر نزدیک به شش دهه در مسجد «شفاء» و دهها ویژگی دیگر در دفتر خدمات دوران زندگی پر برکت این بزرگ مرد علمی و اخلاقی و فیلسوف متألًه دیده می شود.
اینجانب توفیق داشتم که بیش از چهار دهه از نزدیک با این بزرگ و شخصیت برجسته و همه آشنا ، ارتباط داشته و حضور در انجمن و محضر او ، موجب بهره از رشحات علمی و معنوی و اخلاقی و تاریخی او برای حاضران می گردید.
سرانجام این عالم روحانی و چهره ماندگار پس از سپری کردن حدود یک قرن از عمر با برکت خویش ، و تلاش علمی و تربیت شاگردان و نیز مردم که وی همواره آنان را عیال الله بشمار می آورد.
در روز پنجشنبه ۱۱ آذرماه ۱۴۰۰ ، جان به جان آفرین تسلیم نمود و پیکر پاک او را مردم قدردان تهران و به ویژه یوسف آباد بامداد روز جمعه ۱۲ آذر ، بر دستان خود از مسجد « شفاء» تا میدان فاطمی و مسجد « نور » تشییع کردند ، و سپس بعد الظهر همان روز در قم از مسجد امام حسن عسکری (ع)، صدها تن از روحانیون و اساتید و شخصیت های علمی حوزوی و نیز مردمی و اجتماعی ، با تشییع به سوی بارگاه بانوی آرمیده در این شهر مقدس ، یعنی حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها ، و نماز خواندن آیة الله العظمی شبیری زنجانی بر پیکر پاکش ، در پایان وی را به زادگاهش ، شهری که همواره بدان عشق می ورزید.
در کنار بارگاه ملکوتی و ملائک پاسبان مولا و مقتدایش أمیر المومنین (ع) ، منتقل ساخته و در مقبره نیای خود میرزای شیرازی بخاک سپردند. والسلام علیه یُوم وُلِد ، و یوم ماتَ، و یُوم یُبعثُ حیًا.
نظر شما