ریچارد فیشر: از همان زمان که گوشی همراه آی‌فونم را خریدم، به برنامه‌های کاربردی آن «apps Apple's» معتاد شدم. فروشگاه مجازی برنامه‌های کاربردی اپل، مرکز خریدی است که گشت و‌گذار در آن می‌تواند برای کسانی مانند من که دیوانه خرید هستند، یک فرصت عالی باشد، هزاران برنامه کاربردی با قابلیت دانلود آسان که روزهای اول شما را شیفته خودشان می‌کنند. البته ابتدای کار، اغلب محصولات جدید به چشم می‌آیند، باید کمی حوصله به خرج بدهید تا برنامه‌هایی را پیدا کنید که واقعاً ارزش داشتن دارند.
باید اعتراف کنم که تقریباً در هر موقعیتی به این برنامه‌ها متوسل می‌شوم. با استفاده از آنها، در مکان‌‌های جدید، به دنبال نزدیک‌ترین پمپ بنزین یا سینما می‌گردم و گاهی مسافت طی‌شده و زمان صرف‌شده را محاسبه می‌کنم. پیدا کردن یک رستوران عالی در حین حرکت برای من مثل آب‌خوردن شده است. حتی این نوشته که الان مشغول خواندنش هستید را مدیون برنامه کاربردی ضبط صدایی هستم که مصاحبه‌هایم را با آن ضبط می‌کنم.
خوشبختانه من تنها کسی نیستم که شیفته این برنامه‌ها شده است، تعداد زیادی از مردم را دیده‌ام که برای کمک گرفتن در موارد گوناگون، از دستیابی به شادی بیشتر تا تناسب اندام، به تلفن‌های هوشمندشان متوسل شده‌اند. من فکر می‌کنم ما در دوره‌ای از انقلاب فرهنگ و فناوری زندگی می‌کنیم. در نظر بگیرید که به مدت یک‌سال، تنها برای گوشی‌های آی‌فون، حدود 5/1 میلیارد برنامه کاربردی دانلود شده است و نوکیا و گوگل هم دارند جدی‌تر به این بازار وارد می‌شوند. مایکروسافت هم برای آینده برنامه‌ریزی کرده است!
گوشی‌های همه‌فن‌حریف
دارید به این فکر می‌کنید که زیادی شلوغش کرده‌ام؟ به اینکه برنامه‌های کاربردی با قابلیت دانلود بیش از یک‌دهه است که برای گوشی‌های پالم Treo وجود دارند؟ خوب شاید چیزی عوض شده است؟ جرارد گاجین، از دانشگاه نیو‌ساوت‌ولز در سیدنی استرالیا که روی اثرات اجتماعی گوشی‌های آی‌فون مطالعه می‌کند، می‌گوید: «برنامه‌های کاربردی قدیمی همیشه خوب نبودند و از آنجا که دانلود آنها با مشکلاتی مواجه می‌شد یا بسیار‌زمان‌بر بود، افراد اندکی مایل به استفاده از آنها بودند».
این در حالی است که حتی مخالفان آی‌فون هم با اینکه این گوشی همه‌چیز را برای دارندگانش تغییر می‌دهد، موافقند. آی‌فون در حال حاضر مرکز دنیای برنامه‌های کاربردی جدید است. استیو جابز، مدیر‌عامل اپل، تلاش کرده گوشی‌های هوشمند را به ابزاری فراتر از یک تلفن همراه تبدیل کند. یکی از پیامدهای این گذر، فروشگاه مجازی برنامه‌های کاربردی است که به صورت مستقل توسط اپل اداره می‌شود.
علاوه بر این اگر کسی کمی برنامه‌نویسی بداند و بخواهد، می‌تواند شروع به نوشتن این برنامه‌های کاربردی بکند. برای دانلود بسته پیشرفته نرم‌افزاری اپل، باید 99 دلار (100هزار تومان) بپردازد و به جمع توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها بپیوندد تا یکی از هزاران برنامه‌نویسی باشد که ایده‌های تازه را به نرم‌افزاری برای بازار عظیم برنامه‌های کاربردی اپل تبدیل می‌کنند.
رقبای تازه
سال گذشته، شرکت‌های دیگری هم به فکر ایجاد یا راه‌اندازی مجدد بازار‌های نرم‌افزاریشان افتادند. از میان آنها می‌شود به فروشگاهOvi نوکیا و فروشگاه گوگل برای موبایل‌هایی که با سیستم آندروئید کار می‌کنند، اشاره کرد. هیچ‌کدام در حال حاضر قادر به رقابت با بازار اپل نیستند. عده‌ای از تحلیلگران فناوری معتقدند اپل برای زمانی طولانی برنده این بازار خواهد بود.
گوگل فضای آزادتری را برای توسعه‌دهندگان پیش‌بینی کرده است. این می‌تواند، تعدادی از آنها را به برنامه‌نویسی برای آندروئید تشویق کند. پالم سال‌هاست که جزئی از این بازی است و آر. آی.ام به تازگی با گوشی‌های بلک‌بری به این بازی وارد شده، نوکیا ارتشی از خریداران اروپایی وفادار دارد و مایکروسافت خب، مایکروسافت است دیگر. 
حتی اگر همه این فروشگاه‌ها هم مانند «اپل‌اپس» موفق نباشند، ما با گوشی‌هایی مواجه خواهیم بود که صدها، شاید هزاران برنامه کاربردی دانلود کرده‌اند. در حال حاضر، حجم بالای سرمایه‌گذاری در این زمینه، همراه با اشتیاق توسعه‌دهندگان برای ایجاد برنامه‌های تازه، باعث‌شده تقریباً برای هر موقعیتی یک برنامه کاربردی وجود داشته باشد. گاجین می‌گوید: «گوشی‌های هوشمند می‌توانند نقش بسیاری از ابزارها و گجت‌ها را به عهده بگیرند. از تراز حباب‌دار گرفته تا توپ بولینگ یا دفترچه تراز بودجه. واقعیت این است که گوشی شما چیزی فراتر از یک تلفن هوشمند است و می‌تواند به هر چیزی، مطابق اراده شما تبدیل بشود».
گوشی‌های همیشه روشن
به نظرم این برنامه‌ها می‌توانند شیوه ما را در شناخت جهان، ارتباطات اجتماعی و دریافت اطلاعات تغییر دهند. این برنامه‌ها کمی بیشتر از یک‌سال است که در اختیار کاربران قرار گرفته‌اند، اما محققان مدت‌هاست که این جریان را با وسواس دنبال می‌کنند. بسیاری از محققان علوم اجتماعی معتقدند گوشی‌های هوشمندی که قابلیت دانلود و به کارگیری این برنامه‌ها را دارند، می‌توانند تأثیر عمیقی روی رفتارهای روزمره ما بگذارند.
شری تارکل از ام. آی. تی که در مورد رابطه مردم با فناوری تحقیق می‌کند، می‌گوید: «قدرت جدیدترین نسل‌های تلفن‌های همراه ناشی از این است که آنها همیشه روشن هستند و به جزئی از زندگی شما تبدیل شده‌اند. یک ابزار با چنین قابلیتی به جزئی از جسم و ذهن ما تبدیل می‌شود که می‌تواند از کنش‌های اجتماعی ما تا احساساتمان، همه‌چیز را تحت‌الشعاع قرار بدهد».
دیوید چالمرز، استاد فلسفه دانشگاه ملی استرالیا واقع در کانبرا، با این نظر موافق است. او می‌گوید: «گمان می‌کنم تلفن‌های همراه، جهان را به شیوه‌ای جدید به ما می‌شناسانند. مرتباً اطلاعات جدید و پیچیده‌ای توسط آنها پردازش می‌شود. آنها به جزئی از حافظه، خواسته‌ها و عقاید ما تبدیل می‌شوند و اطلاعاتی دارند که می‌توانیم به دلخواه، در هر زمان و مکانی بازیابی کنیم. آنها می‌توانند با جذب مؤثر داده‌های محلی و دانشی که نیاز داریم، فراتر از مغز زیست‌شناختی ما عمل کنند».
ابزارهایی مورد اعتماد
اوایل امسال، تحقیقی توسط مؤسسه مشاور Gravity Tank با کمک بیش از هزار نفر از کاربران برنامه‌های کاربردی تلفن‌های همراه انجام شد و با بعضی از این افراد مصاحبه‌هایی صورت گرفت.
بیش از یک‌سوم این افراد پاسخ دادند که نمی‌توانند بدون برنامه‌های کاربردی تلفن هوشمندشان زندگی کنند. مایکل وینیک از گراویتی تانک می‌گوید: «این برنامه‌ها جایگاهی معنی‌دار در زندگی روزمره مردم پیدا کرده‌اند. اینکه شما هر‌کجا و هر‌زمان به اطلاعات مورد نظرتان دسترسی داشته باشید و قادر به محاسبه باشید، خواه‌ناخواه روی رفتار شما، به عنوان یک انسان تأثیر خواهد گذاشت».
بی. جی. فاگ از دانشگاه استنفورد در پالوآلتوی کالیفرنیا که روی «قدرت متقاعد‌کنندگی» فناوری مطالعه می‌کند، می‌گوید: «ما زندگی‌مان را در کنار این برنامه‌ها ادامه می‌دهیم. تلفن هوشمند ما می‌داند کجا هستیم و حتی به وسیله حسگرهای مختلفش قادرست بداند چه کاری انجام می‌دهیم. پس می‌تواند به اطلاعات بسیار‌شخصی‌تری از ما دسترسی پیدا کند، اطلاعاتی که اینترنت یا هیچ رسانه‌ای تاکنون توان دسترسی به آنها را نداشته است».
پرسش‌نامه‌های گراویتی تانک هم همین موضوع را نشان می‌دهند. کاربران این برنامه‌ها 25درصد کمتر از قبل روزنامه می‌خوانند، تلویزیون تماشا می‌کنند یا به سراغ اینترنت می‌روند.
دین اکلس از دانشگاه استنفورد، این تلفن‌های هوشمند را به عینکی استثنایی تشبیه می‌کند که جهان پیرامون را از دریچه آن تماشا می‌کنیم. اکلس می‌گوید: «تلفن‌ها به زودی می‌توانند بی‌آن‌که متوجه شویم، انتخاب‌های ما را در زندگی روزمره تحت‌الشعاع قرار دهند». او به مطالعاتی استناد می‌کند که نشان می‌دهند ما به فناوری‌های آشنایی که از لحاظ فیزیکی به ما نزدیک‌ترند، بیشتر اعتماد می‌کنیم. می‌شود گفت ما درگیر نوعی رابطه شبه‌اجتماعی با این ابزارها شده‌ایم.
مطالعه دیگری هم که در دانشکده بازرگانی هاروارد انجام شده، این موضوع را تأیید می‌کند. این تحقیق نشان می‌دهد که افراد تمایل دارند اطلاعات شخصی‌شان را در کامپیوتری نگهداری کنند که همیشه با آن کار می‌کرده‌اند.
اکلس می‌گوید: «ما نهایت احساس نزدیکی و اعتماد را نسبت به تلفن‌های همراهمان داریم. هیچ فناوری دیگری به این اندازه به ما نزدیک نیست. همین باعث می‌شود که اعتماد کردن به تلفن‌های همراه بی‌نهایت ساده باشد.»
تفویض اختیار
اکلس می‌گوید: «بسیاری از این برنامه‌ها برای کسب اطلاعات محلی تهیه شده‌اند. با اینکه این اطلاعات با استفاده از پاسخ‌های دیگر کاربران و بازخورد‌ها رتبه‌بندی شده‌اند، اما به سختی می‌توان به میزان کیفیت و قابل‌اطمینان بودن خدمات پی برد». ما این شانس را هم داریم که از همسایه‌ها در مورد این مکان‌ها یا خدمات سؤال کنیم. اما واقعیت این است که آن‌قدر به گوشی همراهمان متکی هستیم که اصلاً چنین چیزی به ذهنمان خطور نمی‌کند. نتیجه این می‌شود که اگر برنامه‌ها نگویند در انتهای این خیابان یک رستوران است، تا به آن نرسیم، رستورانی در کار نخواهد بود. ما خواسته یا ناخواسته، تصمیم‌گرفتن را به عهده گوشی همراهمان گذاشته‌ایم».
علاوه بر اینها گاهی پیش می‌آید که اطلاعات گوشی‌ها به‌روز نیستند و ما با استفاده از آنها دنبال جایی می‌گردیم که دیگر وجود ندارد. یا شرایط جوی مانند بارش باران، باعث آنتن‌ندادن تلفن همراه و بی‌نتیجه ماندن تلاش ما برای پیدا کردن یک رستوران یا مرکز خرید در نقطه‌ای ناآشنا از شهر می‌شود.
یک نکته مهم‌تر هم اینجا وجود دارد؛ ما با به کارگیری این برنامه‌ها، دایره بسته‌ای از گزینه‌ها را انتخاب کرده‌ایم و تنها میان مکان‌ها و خدماتی جست‌وجو خواهیم کرد که شرکت سازنده گوشی می‌خواهد در اختیار ما قرار‌گیرند.
مجموع این اطلاعات ذهنم را درگیر کرده، شاید لازم باشد در استفاده از این برنامه‌ها و وابستگی به گوشی همراهم کمی تجدید‌نظر کنم.
نیوساینتیست، 19 آگوست- ترجمه: محبوبه عمیدی
نظر شما