دلار چگونه به ۵ هزار تومان می‌رسید؟

طی ۴۰ سال اخیر بعد از انقلاب شاهد نوسانات زیادی در نرخ ارز در کشور بوده ایم. به طوری که رکورد این نرخ در مهر ماه سال گذشته به ۳۲ هزار و ۳۰۰ تومان رسید. از جمله اثرات این افزایش می‌توان به کاهش ارزش پول ملی و به دنبال آن افزایش هزینه‌های تولید و بالا رفتن بی رویه قیمت کالا و خدمات اشاره کرد. یعنی دقیقا ابرتورم‌هایی که طی پنجاه سال گذشته و به خصوص در دهه ۹۰ با آن مواجه بودیم.

با در نظر گرفتن بی ثباتی اقتصاد در سال‌های اخیر و به نهایت رسیدن این نوسانات شدید و ارتباط تنگاتنگ آن‌ها با معیشت و سفره مردم می‌توان نتیجه گرفت که یکی از عوامل بسیار مهمی که می‌تواند بر رضایت عمومی مردم تاثیر گذار باشد، کنترل نرخ ارز است.

سناریوهای مختلفی برای نرخ ارز در سال ۱۴۰۰ پیش بینی می‌شود. می‌توان گفت که امسال یکی از سال‌های سرنوشت ساز و با تغییرات چشم گیر خواهد بود. از آن جهت که شاهد به نتیجه رسیدن رویدادهای متفاوتی از جمله توافق برجام، ثبات اقتصادی حاصل از کمرنگ شدن کرونا، تغییرات اقتصاد سیاسی کشور با دولت جدید، آزاد سازی منابع بلوکه شده، پیش بینی‌های جهانی مبنی بر افزایش رشد اقتصادی ایران و ... خواهیم بود.

با برجام و آزادی منابع بلوکه نرخ ۱۵ هزار تومانی ممکن است

در مورد برجام نظرات متفاوتی مطرح است. بعضا پیش بینی می‌شود که برجام قبل از ورود به دولت سیزدهم به سرانجام برسد و شاهد کاهش قیمت دلار به زیر ۲۰ هزار تومان خواهیم بود؛ بنابراین لغو تحریم‌ها و خروج ایران از لیست سیاه FATF نیز می‌تواند بر نرخ دلار موثر باشد.

به نظر گروهی از کارشناسان، اگر منابع ارزی بلوکه شده ایران آزاد شود، دسترسی موقت به نرخ ۱۵ هزار تومان غیر ممکن نیست. این گروه در استدلال خود به تجربه سال ۱۳۹۷ اشاره می‌کنند. مهرماه آن سال، نرخ دلار در بازار آزاد تهران به ۱۹ هزار تومان رسید؛ رقمی بی‌سابقه که تا آن زمان نزدیک به چهار برابر قیمت دلار در آغاز سال ۱۳۹۷ بود.

با این حال یک ماه و نیم بعد، نرخ دلار با ۴۵ درصد کاهش از نقطه اوج به محدوده ۱۰ هزار تومانی بازگشت. در صورتی که منابع یاد شده آزاد شود ایران به ارزهای خود دسترسی پیدا کرده و به دنبال آن تورم کاهش پیدا می‌کند.

کاهش شوک های ارزی و افزایش صادرات نفت در سال ۱۴۰۰

البته برخی دیگر معتقدند امسال احتمال شوک شدید ارزی در بازار خیلی کم و به مراتب باید منتظر کاهش قیمت دلار تا مرز ۲۰ هزار تومان باشیم.

برخی معتقدند که با صادرات بیش از دو میلیون بشکه نفت در روز قیمت دلار می‌تواند بین ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان قرار بگیرد. صادرات نفت در محدوده ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه تا ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار قیمت دلار را تا محدوده ۲۰ هزار تومان پایین خواهد آورد و حتی احتمال کاهش به زیر این مرز نیز وجود دارد. گرچه در این سناریو بعید است از قیمت دلار از ۱۸ هزار تومان پایین‌تر رود.

همچنین واکسیناسیون کرونا در کشور آغاز شده است و احتمالا تا پایان سال درصد زیادی از مردم واکسینه شوند؛ بنابراین می‌توان انتظار داشت که کاهش ریسک‌های ناشی از نااطمینانی کرونا، تمام بازارها از جمله ارز با چشم انداز مثبتی رو به رو باشند.

پاشنه آشیل کاهش نرخ ارز، ارز پاشی است

نکته مهمی که در این میان باید در نظر گرفت این است که کاهش نرخ ارز علاوه بر تمام مزایایی که می تواند داشته باشد، اگر به درستی مدیریت نشود منجر به ایجاد نوسانات بیشتری خواهد شد. به بیان دیگر، این کاهش نرخ ارز نباید منجر به ارزپاشی دولت و دور شدن آن از واقعیت های اقتصاد کشور و فرصت رشد از صنایع داخلی و رونق تولید گرفته شود.

پس می‌توان انتظار کاهش ریسک‌های سیاسی و به دنبال آن کاهش نوسانات اقتصادی را در ماه‌های آینده خواهد داشت که امیدواریم بر نرخ ارز، تورم و بهبود شرایط معیشتی مردم موثر باشد.

۲۲۳۲۲۵