زهره نوروزپور: تازه ترین گام هسته ای ایران در قبال تعهدات برجامی تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم یا یو.اف.شش به سانتریفیوژ آی.ار.ام بود که در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفت. ضمن اینکه بعد از این تروئیکای اروپا (فرانسه،انگلیس و آلمان) بار دیگر بیانیه ای علیه ایران صادر و کشورمان را متهم به نقض توافق هسته‌ای کردند.این در حالی است که دونالد ترامپ در جلسه کاخ سفید نیز با استناد به گزارشات اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهان حمله به ایران شد که در واقع با این خواسته غیر معقول مخالف شد. در همین باره سفیر کشورمان در آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید که تمام اقدامات هسته ای ایران صلح امیز بوده و زیر نظر آژانس انجام شده است و امریکا بهانه ای برای حمله به ایران ندارد. این موارد را با دکتر کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان های بین المللی در وین بررسی کرده ایم که در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانیم:
چطور بیانیه اخیر شما در شورای حکام درباره تعهدات برجامی ایران، از صراحت بیان بالایی برخوردار بود؟ آیا اروپائی ها در آژانس برخلاف تعهدات خود، درخواستی از ایران داشته اند یا اینکه گزارش اخیر آژانس به مذاق آنها خوش نیامد؟ متقابلا، تروئیکای اروپا هم بیانیه ای صادر کرد که ایران به تعهدات خود عمل نکرده و خواستار اجرای کامل برجام از سوی ایران شد.
مواضع ما در نشست های فصلی شورای حکام درخصوص برجام و موضوعات پادمانی، عموما با توجه به سه معیار تنظیم می شود: گزارشات مدیرکل آژانس، وضعیت اجرای تعهدات طرف های مقابل، مواضع کشورها در نشست شورا.
از آنجا که موضوع اجلاس درخصوص ایران است، ما عموما به عنوان آخرین سخنران به تشریح مواضع می پردازیم تا در صورت لزوم، به مطالب مطروحه از سوی کشورها نیز واکنش لازم داده شود. سه کشور اروپایی سخنرانی مشترک خود را به عنوان دومین سخنرانی نشست ارائه کردند، نه بعد از سخنرانی ایران. گزارشات مدیرکل در مورد برجام، گزارشات تحلیلی و ارزیابی وضعیت نیستند، بلکه صرفا واقعیت های فنی در صحنه را برابر مفاد برجام منعکس می کنند. اصولا، آژانس چنین مسئولیتی ندارد. سه کشور اروپایی هم در راستای مواضع یکسال گذشته خود، ضمن ابراز تاسف از خروج آمریکا از توافق هسته ای و تحمیل مجدد تحریم ها، بر تعهد خود بر حفظ و اجرای کامل برجام تاکید و اظهار داشتند که تمامی تحریم ها علیه ایران را برداشته اند و حتی تلاش های اضافی نیز مانند ایجاد اینستکس را انجام دادند. در ادامه، فهرست بالایی از انتقادات و نگرانی ها را در مورد اقدامات کاهش تعهدات برجامی ایران مطرح کردند و از ایران خواستند به اجرای کامل برجام برگردد.
تقریبا، تمامی این محورها با اشکالات جدی مواجه است. چالش های جدی که برجام امروزه مواجه است، ابتدا حاصل خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از این توافق و اعمال مجدد تحریم ها و سپس بی اقدامی اروپایی ها برای جبران این وضعیت می باشد؛ در حالی که ایران حتی برای یکسال پس از خروج آمریکا نیز به تمامی تعهدات خود به طور کامل و موثر پایبند بود. اروپایی ها عموما از خروج آمریکا ابراز تاسف می کنند و به همین موضع کلامی بسنده می کنند، اما نوبت به ایران که می رسد، از اقدامات جبرانی ایران که منطبق با مفاد برجام است، ابراز نگرانی جدی می کنند. اروپایی ها عملا در طول دو سال و نیم گذشته اقدام عملی خاصی را در جهت اجرای تعهداتشان در دو حوزه رفع تحریم ها و همکاری های صلح آمیز هسته ای با ایران انجام ندادند.رفع تحریم روی کاغذ،طبیعتا هدف برجام و ایران نبوده است.در برجام درکنار رفع تحریم ها، مقوله ای نیز به نام آثار رفع تحریم در حوزه های مختلف وجود دارد، یعنی این که ایران باید عملا این آثار را ببیند. در مورد اینستکس هم که خودشان می دانند عملا ابزار موثری نبوده است. از اینرو، لازم است این واقعیت ها هم به اروپایی ها گوشزد شود و هم به اطلاع اعضای آژانس و شورای حکام برسد، کاری که البته همواره در سطوح و مناسبت های مختلف، انجام می شود. اگر آنها خواهان برگشت پذیری اقدامات جبرانی ایران هستند، حتما به تعهدات خود از طریق اعاده توازن به برجام و رفع تحریم ها عمل کنند.
>>> بیشتر بخوانید:
غریب‌ابادی:آژانس،تزریق UF6 به سانتریفیوژ IRM را راستی آزمایی کرده است
تزریق گاز به سانتریفیوژها به چه معناست. آیا علت واکنش تند تروئیکای اروپایی این است؟
تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم یا یو.اف.شش به سانتریفیوژ، آخرین مرحله برای آغاز غنی سازی و جداسازی اورانیوم 238 از اورانیوم 235 است. از این منظر، در نطنز علاوه بر سانتریفیوژهای نسل یک، یک زنجیره 174 تایی از سانتریفیوژهای جدید آی.آر.ام دو نیز به غنی سازی خواهد پرداخت. سه کشور اروپایی مواضع خود را درخصوص توسعه ماشین های جدید قبلا هم اعلام کرده بودند. در مقابل، ما نیز همواره به آنان گفتیم مادامی که برجام با رفع تحریم ها و بهره مندی ایران از منافع آن به مسیر صحیح خود بازنگردد، ایران نیز نمی تواند گام های کاهش تعهدات خود را متوقف کند. اصولا، اجرای یکجانبه برجام و صرفا با هزینه ایران، نه منطقی است و نه عملی.
>>> در همین رابطه بیشتر بخوانید:
غریب‌آبادی عنوان کرد: ضرورت اعمال فشار پیوسته بر رژیم صهیونیستی برای الحاق فوری و بدون قید و شرط به ان.پی.تی
غریب‌آبادی: برای ادعاهای بی‌اساس آمریکا ارزشی قائل نیستیم
گروسی: به دو مکان مورد نظر آژانس در ایران دسترسی کامل پیدا کردیم/فعالیت چشم‌گیری در نطنز صورت نگرفته است
آیا ممکن است شورای حکام مجددا پرونده ایران را به دلیل عدم اجرای تعهدات برجامی به شورای امنیت ارسال کند؟
برجام و اختلافات در مورد اجرای آن، مکانیسم رسیدگی خاص خود را دارد که همان کمیسیون مشترک برجام است. برای شورای حکام در این زمینه مسئولیتی پیش بینی نشده است.
در رسانه ها گفته شده ترامپ در جلسه هفته گذشته کاخ سفید به گزارش اخیر آژانس استناد کرده و خواهان بررسی گزینه های حمله به تاسیسات هسته ای ایران شده است؟ در گزارش آژانس مگر چه مساله ای مطرح شده است؟
این مباحث، بیشتر عملیات روانی است. ایران از درگیری استقبال نمی کند و آغازگر هیچ درگیری نیز نخواهد بود، اما به خوبی می داند چگونه از خود و منافعش دفاع کند. آمریکا می داند که در صورت ارتکاب هرگونه اقدام اشتباهی در این زمینه، واکنش ایران بسیار قاطعانه خواهد بود، ضمن این که دیگر لازم نیست کسی نگران ایمنی بازرسان و تداوم بازرسی ها شود! اینکه آژانس میزان ذخایر اورانیوم ایران را اعلام کند و برخی ها سر و صدا راه بیندازند که دوازده برابر میزان مقرر در برجام شده و به اصطلاح خودشان ابراز نگرانی اشاعه ای کنند،موضعی نخ نماست.اگر آمریکا نگران این اقدامات ایران بود،چرا از برجام خارج شد؟! نمی توانید هم از یک توافق خارج شوید و انواع اقدامات غیرقانونی و ظالمانه را هم انجام دهید و همزمان، از ایران انتظار داشته باشید که به اجرای تعهدات خود ادامه دهد. ایران قبل از برجام سه برابر میزان فعلی و حدود 36 برابر میزان مقرر در برجام اورانیوم غنی شده داشت، ولی هیچگاه از فعالیت های صلح آمیز منحرف نشد. واقعا مضحک است کشوری مثل آمریکا که خود هزاران کلاهک هسته ای دارد، سلاح های هسته ای را اشاعه داده، آن را علیه مردم بی گناه ژاپن بکار برده، و از حامیان ویژه رژیم صهیونیستی است که عضو معاعده عدم اشاعه نیست و انواع سلاح های کشتارجمعی را توسعه داده است، در مورد ایران که کاملا به تعهدات خود پایبند است و گزارشات مکرر آژانس نیز موید عدم انحراف در برنامه هسته ای آن است، ابراز نگرانی اشاعه ای کند.
طبق گزارش اخیر آژانس، فعالیت های غنی سازی در نطنز و فردو، از جمله با ماشین های جدید، و غنی سازی تا 4.5 درصد و فراتر از 3.67 درصد مقرر در برجام، همچنان ادامه دارد. بعلاوه،گزارش به تصمیم اخیر ایران برای انتقال سانتریفیوژهای تحقیق و توسعه نسل جدید به زیر زمین در نطنز اشاره کرده و گفته است که ایران اعلام کرده در این راستا الزامات پادمانی را در نظر خواهد گرفت. این الزامات پادمانی به چه معناست؟
بالاخره اگر تعهدات ناشی از برجام و پروتکل الحاقی که در اثر آن و بطور داوطلبانه و موقت اجراء می شود هم در برخی موارد کنار گذاشته شوند، تعهدات پادمانی وجود دارند. در این مورد خاص هم طبق موافقت نامه جامع پادمان، از جمله تزریق گاز به سانتریفیوژها باید از قبل به اطلاع آژانس برسد. ایران، شفاف ترین کشور در فعالیت های هسته ای خود است. ما بیش از یک پنجم کل بازرسی های آژانس در سطح جهان را پذیرا هستیم. به خاطر این سطح از همکاری و شفافیت هست که اظهارات برخی کشورها را صادقانه تلقی نمی کنیم.
نتیجه بازدید آژانس از برخی اماکن که در جریان سفر مدیرکل به تهران تفاهم شد، چی شد؟
آژانس از دو مکان مورد نظر حدود دو ماه قبل بازدید کرد و نمونه‌برداری انجام شد. همانگونه که توسط مقامات آژانس هم اعلام شد، تجزیه و تحلیل نمونه‌ها چندین‌ماه به طول خواهد انجامید.
موضع ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی نسبت به هسته ای شدن امارات و عربستان چیست. آیا تلاشی در این باره صورت گرفته است؟ و این که آیا آژانس در آینده محدودیت هایی برای این دو کشور در نظر می گیرد؟ عادل الجبیر گفته است سلاح اتمی حق ماست، نظر شما به عنوان سفیر کشورمان در آژانس در این خصوص چیست؟
عربستان سعودی هنوز دارای پروتکل مقادیر کوچک است که اجازه پذیرش بازرسان آژانس را نمی دهد. این بدین مفهوم است که سعودی هنوز ابتدایی ترین تعهدات پادمانی را هم نپذیرفته است. البته برنامه هسته ای سعودی در ابتدای راه است، اما مقامات آن در چندین نوبت بر حق خود جهت کسب و تولید سلاح هسته ای به بهانه های مختلف، تصریح کردند. از اینرو، این مهم نیست که سعودی در چه مرحله ای از برنامه هسته ای خود قرار دارد، اینکه چنین کشوری به خود اجازه می دهد از تسلیح به چنین سلاحی صحبت کند. حاکی از نیات و برنامه مخفی آنها دارد. از سوی دیگر، امارات نیز با وجود اینکه موافقت نامه پادمان و پروتکل الحاقی را داراست، اما همچنان پروتکل مقادیر کوچک را نیز دارد که می تواند متعاقبا از آن برای توقف تعهدات خود تحت شرایط خاصی،سوءاستفاده کند.ما مکررا این موضوع را طی یکسال گذشته درنشست های مختلف آژانس برجسته کردیم وخرسندیم که این موضوع الان در کانون توجهات قرار گرفته است.مدیرکل آژانس اخیرا با کشورهایی که دارای پروتکل مقادیر کوچک هستند، نامه نگاری رسمی کرده و از آنها خواسته است تا این پروتکل را رسما لغو کنند تا به آژانس اجازه دهد که فعالیت های خود را بدون محدودیت انجام دهد. ایران، تحولات مربوطه را از نزدیک رصد و متناسب با آن، اقدام لازم را به عمل خواهد آورد.ذکر این نکته را نیز ضروری می دانم که ما از حق کشورها برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای حمایت می کنیم،اما هر کشوری که چنین قصدی دارد، باید شفافیت لازم را در فعالیت های خود داشته باشد و تعهدات پادمانی آژانس و بازرسان آن را هم بپذیرد.
به عنوان سوال آخر، بفرمایید که ایران برای خرابکاری در تاسیسات نطنز چه اقداماتی در آژانس انجام داده است. آیا این اقدامات به جایی رسیده است؟
ما به صورت شفاهی و کلی، مدیرکل آژانس را در جریان موضوع قرار داریم. برای پیگیری حقوقی، نیاز به تدوین گزارش و جمع‌بندی نهایی این حادثه است که مراحل خود را طی می‌کند. به طور همزمان، ایران اقدامات مختلفی را برای ارتقای مداوم امنیت تاسیسات هسته ای و ایمنی کارکنان آنها و محیط و همچنین اقدام متناسب علیه مسببان این حادثه اتخاذ می کند.این قبیل اقدامات، موجب توقف و یا به عقب راندن برنامه صلح آمیز هسته ای کشور نمی شود، بلکه موجب توسعه و سرعت بیشتر آن می شود، همانند چند اقدام مهمی که بعد از این حادثه در پیش گرفته شده و برخی از آنها عملیاتی شده یا در حال اجراست. در چنین وضعیتی، هیچ کسی حق ندارد تعهدات ما را به رخ ما بکشد؛ موضوعات مرتبط با امنیت و منافع ملی در بالاترین اولویت قرار دارند.
23/ 310 310
نظر شما