در نگاه تهران، اصلی‌ترین مانع تعامل سازنده و پیش‌برنده راه‌های حل اختلافات جاری با آژانس، تحمیل گرایش‌های سیاسی به جای رویکردهای فنی‌ـ تخصصی و حقوقی به پرونده هسته‌ای ایران است.
اگرچه «رافائل‌گروسی» در کنفرانس مطبوعاتی خود در تهران کوشید به این دغدغه ایرانیان پاسخ دهد که رویکرد آژانس تحت مدیریتش بی‌طرفانه و غیر سیاسی است، اما به سختی می‌توان این ادعا را باور کرد. تجربه پنج سال پس از انعقاد برجام و نیز خروج امریکا از این توافقنامه، نشان داده است آژانس بیش از آنکه در پی راستی آزمایی فنی و تخصصی از فعالیت هسته‌ای ایران باشد، کوشیده برای پاسخ و یا مصداق‌یابی ادعاهای امریکا و اسرائیل عمل کند. واکنش‌های اعتراضی تهران در کاهش تعهدات برجامی خود نیز متناسب این درک از رویکرد غالب در عملکرد FATF بوده است. تهران در پی خروج امریکا از برجام و محافظه‌کاری جامعه بین‌الملل ـ به‌ویژه اعضای گروه ۴+۱ ـ در قبال رفتار ناهنجار واشنگتن و در تأمین حقوق ایران، همواره به غالب شدن رویکرد سیاسی در تعاملات جاری تأکید کرده است. طرفه اینکه همه طرف‌های مربوط نیز براین مهم اذعان داشته‌اند. اقدام تهران در کاستن از تعهدات هسته‌ای خود نیز واکنش به استانداردهای دوگانه و در این‌حال غیر عادلانه‌ای است که می‌کوشد با پشتوانه قدرت هژمونیک امریکا بر اقتصاد و سیاست ایران تأثیر بگذارد.
گزارش‌های ماقبل آخر آژانس درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران همگی بر تعهدات این کشور به برجام گواهی داده است. آخرین گزارش اما به‌گونه‌ای تنظیم شد که وجه سیاسی آن بر نگاه تخصصی و فنی غالب بود. دلیل این‌رفتار اتهام‌هایی است که ازسوی دولت‌های امریکا و اسرائیل بیان شده است. خواست اصولی تهران از آژانس، پرهیز از رویکرد سیاسی و جایگزینی نگاه تخصصی و حقوقی است.
دعوت از گروسی به تهران و اعلام آمادگی برای پاسخ به پرسش‌های راستی آزمایی، سقف انعطافی است که مقام‌های ایرانی در مواجهه با غوغاگری‌های انجام شده درباره دو مکان ادعایی امریکا و اسرائیل از خود نشان داده‌اند ولی مدیرکل با لحاظ جایگاه حقوقی خود لازم است با کنار گذاشتن استانداردهای دوگانه به زدودن تردیدهای تهران دراین‌باره همت کند. گزارش «رافائل گروسی» پس از بازگشت از تهران می‌تواند به اصلاح و یا افزایش تردید در رویکرد آژانس بینجامد. به‌عبارت روش‌تر، اگرچه مدیر کل آژانس بر نگاه بی‌طرفانه به پرونده هسته‌ای اصرار دارد، اما همه تلاش واشنگتن و تل‌آویو در آستانه انتخابات نوامبر بر محکوم کردن تهران از سوی آژانس معطوف شده است. هدف از این کار، ایجاد بستر ذهنی و عینی لازم برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر و به این ترتیب نابودی برجام پیش از انتخابات آینده است.
تهران با دعوت از گروسی برتوانایی خود در چالش حقوقی با واشنگتن و متحدان منطقه‌ای آن می‌افزاید اما این نگرانی همچنان برقوت خود باقی است که آیا آژانس خواهد توانست بر تلاش‌ها برای تحمیل رویکرد سیاسی از سوی واشنگتن غالب شود؟ آیا اعضای آژانس مانند اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد، خواهند توانست مقابل دولت ترامپ ایستادگی کرده و از اعتبار این نهاد بین‌المللی در برابر سیاست یکجانبه‌گرای واشنگتن مراقبت کنند؟
* منتشر شده در روزنامه ابتکار . ۵ شهریور ۱۳۹۹
نظر شما