محمود حاج‌زمان: ممکن است دانشمندان بدانند که چرا پرندگان در زمستان به سمت مناطق گرم جنوب پرواز می‌کنند، اما پرندگان چطور دریافته‌اند که باید این کار بزرگ را انجام دهند؟ نتایج یک تحقیق جدید شاید جوابی برای این پرسش باشد.
به گزارش نیوساینتیست، هر ساله 50 میلیارد قطعه پرنده برای مهاجرت به آسمان پرواز می‌کنند؛ سفری خسته‌کننده که با تغییراتی در رژیم غذایی، فیزیولوژی و رفتار پرندگان همراه است. برای یافتن پایه ژنتیکی این تغییرات، جیکوب مولر و همکارانش از موسسه پرنده‌شناسی ماکس پلانک آلمان، به شکار پرندگان رفتند. آنها پرندگانی را از 14 دسته مختلف از کاکل‌سیاه‌های اروپایی به دام انداختند. این پرنده خوش صدا تابستان را در شمال اروپا می‌گذراند، اما برای زمستان به مناطق گرم‌تر جنوب اروپا و شمال آفریقا کوچ می‌کند این پرندگان معمولا در طول روز فعالیت می‌کنند، اما در هنگام مهاجرت در طول شب نیز پرواز می‌کنند.
بی‌قراری‌های شبانه
گروه تحقیقاتی اقدام به ثبت و بررسی بی‌قراری‌های شبانه پرندگان در بند نمود، رفتاری که ناشی از خصوصیت مهاجر پرندگان است. همچنین برای بررسی نشانه‌های ژنتیکی که می‌توانست نشان‌دهنده تغییرات فعالیت شبانه باشد، از پرندگان نمونه خون گرفت.
آنها در مطالعه خود بر روی چهار ژن خاص مرتبط با فعالیت منظم روزانه تمرکز کردند، ژن‌هایی که تغییرات آنها می‌توانست پرندگان را به مهاجرت در شب تشویق کند. گروه دریافت که این بی‌قراری‌های شبانه مربوط به ژن ADCYAP1 است: هر چقدر شکل این ژن یا ژن‌های ناهمسان مجاور طولانی‌تر باشد، بی‌قراری‌های شبانه کاکل‌سیاه‌ها افزایش می‌یافت.
کارکرد این ژن ممکن است بیشتر از بی‌قراری‌های شبانه باشد: این ژن مسول پروتئینی به نام PACAP است که نقش اساسی را در ترشح ملاتونین، تغذیه و متابولیسم ایفا می‌کند. این فعالیت‌ها برای آمادگی پرنده به منظور انجام پروازهای طولانی حیاتی است. مولر می‌گوید: «این نخستین گام در زمینه مهاجرت پرندگان در سطح سلولی است.»
نوک کوه یخ
جان وینگفیلد از دانشگاه دیویس کالیفرنیا می‌گوید: «این یک کار برجسته است. تنها کاری که باقی مانده این است که این ژن را از کار بیاندازیم و تاثیر آن را در رفتار مهاجرتی پرنده بررسی کنیم.»
از آنجایی‌که گروه در مطالعه خود، توالی‌هایی از دی.ان.ای را بررسی کرده‌اند که بین گونه‌های مختلف منتقل می‌شود؛ می‌توان نتایج کار را به سایر موجودات نیز بسط داد. دیوید وینکلر از دانشگاه کورنل نیویورک می‌گوید که این مطالعه، «نوک کوه یخ» در درک پایه ژنتیکی مهاجرت است. وی می‌گوید: «این یک گام مهم در فرایندی است که درک کامل آن احتمالا ده‌ها سال زمان خواهد برد. مسابقه‌ای علمی که تازه آغاز شده است.»
50
نظر شما