موفقیت کشور در کنترل جمعیت از تاثیرات مهم بازگشت آموزش پزشکی به وزارت بهداشت بود

زهرا تالانی- بحث جدا شدن آموزش پزشکی از وزارت بهداشت و بازگشتش به بدنه وزارت علوم در سال 85 تا پای رأی‌گیری هم رفت، اما رایزنی‌های کامران باقری‌لنکرانی، وزیر بهداشت، مانع از چنین اتفاقی شد. هرچند عموم دانشگاه‌های علوم پزشکی از این اتفاق خوشحال بودند، اما امسال هم این بحث مطرح شده است. دکتر علیرضا مرندی عضو کمیسیون بهداشت و درمان که در زمان وزارت خودش در سال 1365 آموزش پزشکی، جزیی از وزارت بهداشت شد،  از مخالفان این ادغام است . وی در این باره معتقد است که این ادغام کارشناسی نشده است و می تواند خسارت فراوانی را به بدنه بهداشت جامعه وارد کند.وی تاکید می کند که این کار هیچ توجیه علمی ندارد.

همانطور که می دانید اخیرا بحث ادغام وزارت علوم با وزارت بهداشت اعلام شده است. شما این ادغام را درست می دایند؟

زمانی که من وزیر بهداشت بودم آموزش پزشکی  را وارد  وزارت بهداشت  کردم تا مرزهای دانش و بیمارستان یکی شود . در این شرایط  آگاهی نسبی دانشجویان از علوم پزشکی بالا رفت و شاخص‌های بهداشتی، سلامت، پژوهشی و آموزشی به سطح استاندارد رسید.

بدین ترتیب و با ادغام آموزش پزشکی به وزارت بهداشت مرزهای دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها یکی شد و افزایش تعداد نیروی انسانی تحصیل کرده از دیگر مزایای این ادغام بود که در آن زمان،  نیاز شدیدی به آن احساس می‌شد.در راستای این ادغام رشته‌های تخصصی نیز گسترش یافت و رشته‌های فوق تخصصی برای نخستین بار در سال 66 پایه ریزی و 21 رشته فوق تخصصی راه اندازی شد و بدین ترتیب از اعزام بیمار به خارج از کشور بی‌نیاز شدیم.

اما موافقان این طرح معتقدند باید آموزش را به وزارت علوم بازگرداند تا به قولی آموزش در یکجا متمرکز شود  ؟

وقتی استادان در وزارت بهداشت حضور دارند هم با مسایل آشنا می‌شوند، هم به دانشجویان خود آموزش می‌دهند و هم به صورت کارشناسانه در جلسات وزارت بهداشت شرکت می‌کنند و دریافتن راه حل مؤثر در مورد مسائل بهداشتی کمک  می‌کنند. اما وقتی استادان را از وزارت بهداشت جدا کنند با مسایل سلامت جامعه بیگانه می‌شوند و دیگر نه به عنوان کارشناس مفید عمل می‌کنند و نه می‌توانند مسایل بهداستی  کشور را تجزیه و تحلیل کنند . در صورت ادغام، نیمی از تختهای بیمارستانی وزارت بهداشت از دست می‌رود، در این صورت وزارت بهداشت نمی‌توانند در مقابل سلامت جامعه مسوول باشد.

بنابراین ادغام آموزش پزشکی به وزارت علوم هیچ توجیه علمی ندارد و خسارات بسیاری به دنبال خواهد داشت .در دنیا هم طرح ادغام آموزش پزشکی با وزارت بهداشت توسط فدراسیون جهانی آموزش پزشکی تکریم شده است، این طرح برای کشور حسن شهرت بسیاری در پی داشته است و بازگشت آن سرشکستگی به دنبال خواهد داشت.

دلیل موافقان ادغام ناقص  است در حال حاضر بهداشت کاملا از درمان وآموزش پزشکی جدا است .

من که از وزارت بهداشت بیرون  آمدم ادغام ادامه پیدا نکرد. آموزش پزشکی  باید تا مرحله ارتقا  بهداشت هم پیش می‌رفت، اما بعد از من این اتفاق نیفتاد. ما حتی انترن‌ها را می‌بردیم در خانه بهداشت، اما مخالفان بعدی، مانع شدند و ساعات حضور دانشجوهای پزشکی در محیط درمانی را کم کردند. به همین دلیل اکنون استاد و دانشجو به خوبی با مسائل محیطی آشنا نیستند.

شما عنوان کردید که در زمان ترکیب این دو بخش کشور به موفقیتهای فراوانی رسید. می توانید به این موفقیتها اشاره کنید؟

موفقیت کشور در کنترل جمعیت  شاخص مهم در بازگشت آموزش پزشکی از وزارت علوم بودند چون استادان ما در وزارت بهداشت با مسایل بیشتر آشنا شدند و مبلغ خوبی برای کنترل جمعیت بودند. در آن سالها 1900 عضو هیات علمی وجود داشت و سالیانه 700 دانشجوی پزشکی برای آموزش جذب می‌شدند که طی یک‌سال و نیم مذاکره با وزارت علوم لایحه ادغام آموزش پزشکی به وزارت بهداشت از سوی دولت ارائه شد. آن سالها،  با توجه به کمبود نیروی انسانی در بهترین شرایط برای هر 2800 نفر یک پزشک و در بدترین شرایط به ازای هر 48 هزار نفر یک پزشک تربیت شده بود که برای جبران این کمبودها لایحه ادغام آموزش پزشکی با وزارت بهداشت ارائه شد و با وجود مخالفت‌های فراوان در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید..

آقای دکتر همانطور که می دانید نیمی  از تختهای بیمارستانی وزارت بهداشت در اختیار آموزش قرار دارد. در اینصورت چه اتفاقی برای بیمارستانها رخ می دهد؟

در این صورت وزارت بهداشت نمی‌توانند در مقابل سلامت جامعه مسوول باشد. چون درصورت ادغام آموزش پزشکی با وزارت علوم یا باید دانشگاهها را تعطیل کنیم و یا این که دیگر وزارت بهداشت در مقابل درمان بسیاری از بیمارستانها مسوول نیست که این موضوع به ضرر بسیاری از استانهاست.

به نظر شما چرا وزارت علوم نمی تواند پاسخگوی درمان در بیمارستان های دانشگاهی کشور باشد؟

چون نیمی از امکانات وزارت بهداشت در اختیار وزارت علوم قرار می‌گیرد، لذا وزارت بهداشت نمی تواند پاسخگوی نیمی از درمان از کشور باشد. ما مدعی هستیم سطح آموزش خدمات پزشکی ما نسبت به سطح غیر پزشکی بسیار بالاتر است و آمارهای بین المللی نیز می گوید در خاورمیانه ما بالاترین سطح را داریم. اگر آموزش پزشکی در وزارت علوم بود دغدغه آن فقط آموزش بود و دیگر دغدغه ارتقا سلامت و بهبود شاخص‌های سلامت در جامعه را نداشت و به همین علت هرگز نمی‌توانستیم به چنین دستاوردهای بزرگی برسیم، در حالی که وزارت بهداشت نیروهای مورد نیاز خود را با هدفگذاری و برنامه‌ریزی و با نگاه به نیاز کشور تربیت می‌کند.

یک نمونه آن تربیت پرستاران در نظام قدیم وزارت علوم است که فارغ‌التحصیلان آن بعد از ورود به مراکز درمانی می‌دیدند که آموزه‌های تئوریک آنها با آنچه در مراکز درمانی می‌گذرد هماهنگی ندارد و به همین علت دچار سردرگمی و یأس می‌شدند، اما امروز پرستاران و کادر پزشکی در حین تحصیل در مراکز درمانی وارد می‌شوند و بصورت عملی آموزش می‌بینند.

قبلا هم این موضوع در مجلس مطرح شد اما تصویب نشد؟

در دولت دوم آقای خاتمی  هم  تلاش هایی شد؛ گویا پزشکیان، وزیر بهداشت دولت دوم خاتمی از WHO خواست تا کارشناسانی را به ایران بفرستد تا ادغام آموزش پزشکی به وزارت بهداشت  را بررسی کنند. سازمان بهداشت جهانی هم کارشناسانی را به ایران فرستاد که شش هفته‌ای ایران بودند و همه بیمارستان علوم پزشکی را بررسی کردند. چندصد صفحه گزارش نوشتند، نتیجه شد که این کار خوبی بوده است. در محافل بین‌المللی هم خیلی مطرح شد. اکنون هم WHO، هم یونسکو و بسیاری دیگر از سازمان‌های بین‌المللی این طرح را تأیید کرده‌اند.

شما پیش بینی می کنید که این بار تصویب شود؟

امید است نمایندگان بازتاب جهانی این مساله را بررسی کنند و نگذارند  کاری که اولین بار در ایران انجام شده و در آن  پشیرو هستیم از بین برود.

و اگر این ادغام تصویب شود چه اتفاقی بر ای نظام پزشکی کشور می افتد؟

پیشنهاد جداسازی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت بدون کار کارشناسی است، این موضوع هزینه‌های زیادی برای کشور در برخواهد داشت و بنده به عنوان یک متخصص بالینی در عرصه علوم پزشکی و نه به عنوان یک مسئول، معتقدم که جداسازی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت به ضرر کشور است و نباید برای رفع مشکلی، مشکل بزرگتری را ایجاد کرد.

ادغام آموزش پزشکی با وزارت علوم، الگوی قدیمی و منسوخ شده در کشورهای پیشرفته است. دغام آموزش پزشکی با حوزه سلامت، دستاوردهای بسیار ارزنده‌ای برای حوزه بهداشت و درمان جامعه و نظام سلامت کشور داشته است که کارشناسان خارجی برای ارزیابی وضعیت حوزه درمان به کشور می‌آیند نیز کاملا به این امر اذعان دارند. نیاز اصلی جامعه علوم پزشکی در حال حاضر تامین اعتبارات مناسب است و تغییرات مجدد مشکلی را رفع نخواهد کرد.

13442