ریس ارلیک نویسنده آمریکایی کتاب پرفروش "دستورکار ایران: داستان واقعی سیاست آمریکا و بحران خاورمیانه" است. او همچنین روزنامه نگار آزاد و ستون نویس برخی از روزنامههای معروف آمریکایی در حال و گذشته بوده است. حوزه تخصصی فعالیت روزنامه نگاری و تحلیلی این نویسنده وروزنامه نگار آمریکایی خاورمیانه و جریانهای اسلامی و مقاومت است. از ارلیک پیشتر کتاب دیگری با نام " جنگ عراق: آنچه رسانهها به شما نگفتند" در سال 2003 منتشر شد که با همکاری نورمن سالومون نگاشته شده بود. این کتاب که در سال 82 به صورت پاورقی در روزنامه جام جم ترجمه و منتشر شده است در سال 2003 و پس از انتشار عنوان پرفروشترین کتاب غیر داستانی را به خود اختصاص داد. ارلیک که سالها گزارشگر خاورمیانه رادیو آمریکا بوده است حوادث مصر را بسیار مهم و برای آمریکا و اسرائیل خطرناک توصیف میکند اما معتقد است که هنوز انقلابی در مصر بوقوع نپیوسته است. گفتوگوی اختصاصی خبرآنلاین با این نویسنده آمریکایی را در زیر میخوانید.
برخی از تحلیلگران آنچه در مصر اتفاق میافتد را انقلاب نامیده اند، نگاه شما به حوادث چگونه است؟ آیا میتوانیم آنچه اکنون در مصر میگذرد را انقلاب بنامیم؟
حوادث با سرعت زیادی اتفاق میافتند. الان که من به به شما پاسخ میدهم (چهارم فوریه) رژیم مبارک به شدت زیرفشار است. آنچه مسلم است اینکه یک قیام سراسری در جریان است. از نگاه من یک انقلاب یعنی سرنگونی کامل سیستم قدیمی. ممکن است چنین چیزی در مصر اتفاق بیفتند اما هنوز چنین چیزی اتفاق نیفتاده است.
اگر رژیم مبارک سقوط کند آمریکا و اسرائیل حاضر به رسمیت شناختن دولت جدید هستند؟
آمریکا در تلاش است تا یک رهبر نظامی یا اطلاعاتی برسرکار بیاورد. اگر در این کار شکست بخورند آنگاه به عقیده من سراغ البرادعی خواهند رفت. دولت آمریکا به طور قطع هرکاری خواهد کرد تا از روی کار آمدن و تشکیل یک دولت دموکرات منتخب مردم که با سیاستهای آن در منطقه مخالف باشد، جلوگیری بعمل آورد.
پس با این حساب شما البرادعی را یکی از شانسهای احتمالی مردم برای تشکیل دولت جدید میدانید؟
من احترام فوق العادهای برای البرادعی قائلم و افتخار این را داشتهام که یک بار با او مصاحبه کرده ام. او پیشتر مواضع محکم و شجاعانهای در برابر تلاشهای دولت بوش که میخواست درباره سلاحهای هستهای عراق (در زمان صدام) و ایران دروغ پراکنی کند اتخاذ کرد. با این همه او به طور کامل در مصر شناخته شده نیست. ما باید منتظر اقدامات بعدی او باشیم. به طور قطع ادامه حمایت او از اعتراضات محبوبیت او را افزایش خواهد داد. اکنون ائتلافی از گروههای مخالف، او را به عنوان یکی از گزینههای رهبری دولت انتقالی پذیرفتهاند. در حالیکه من فکر نمیکنم او گزینه اول آمریکاییها باشد اما بعید نیست که رهبران ایالات متحده مجبور شوند در صورتیکه با گزینههای رادیکالتری مواجه شوند با او کنار بیایند.
برخی معتقدند که انگیزههای اسلامی در مصر زیاد است و چه بسا یک دولت اسلامی در صورت سقوط مبارک روی کار بیاید. شما چقدر این احتمال را جدی میدانید.
اخوان المسلمین [به عنوان اصیترین حزب اسلامگرا در مصر] از ابتدا حمایتی از اعتراضات و تظاهراتها بعمل نیاورد. اما الان اقدام به بسیج نیروهایش به خیابانها کرده است. با این همه هیچکس از قدرت واقعی آنها و اینکه قادر به انجام چه کاری خواهند بود خبر ندارد. سوای از سهمی که هر یک از احزاب به خاطر میزان حضورشان در اعتراضها در تشکیل دولت آینده خواهند داشت، این مردم هستند که تصمیم میگیرند چه نوع حکومتی برسرکار بیاورند.
هرآنچه در مصر اتفاق بیفتد قطعاً بر اسرائیل تأثیری مستقیم خواهد داشت. اکنون که مبارک به عنوان یکی از متحدان استراتژیک اسرائیل و آمریکا در شرف سقوط است اوضاع در اسرائیل را چگونه ارزیابی میکنید؟
اسرائیل در حال حاضر به شدت عصبی است. دولتهایی که در لبنان و تونس روی کار آمدهاند همه منتقد اسرائیل هستند. حالا همین تغییرات ناگوار برای آنها درمصر، اردن و یمن در شرف وقع است. الجزیره گزارش میدهد که تل آویو حاضر است به مبارک پناه دهد تا به آنجا بگریزد. خوشبختانه اسرائیل با تمام قدرت نظامی قابل توجهی که دارد و حمایتی که از ناحیه آمریکا برخوردار است قادر به کنترل احساسات برافروخته تودههای عرب نیست. سیاستهای خصمانه اسرائیل قطعاً با آنچه در هفتههای گذشته در مصر اتفاق افتاده ضعیف خواهد شد.
ضعیف شدن سیاستهای خصمانه اسرائیل به معنی قوت گرفتن جبهه مقاومت است. فکر میکنید با سقوط مبارک موقعیت حماس و جریانهای مقاومت در منطقه تا چه اندازه تقویت میشود؟
اگر یک دولت شبه نظامی یا جنگ طلب روی کار بیاید قطعاً جنبشهای فلسطینی قدرت زیادی خواهند گرفت. [این نگاه حداکثری است]. در کمترین حالت هردولتی که روی کار بیاید گشایش زیادی در مرز رفح پدید خواهد آمد. خوشبختانه، دولت جدید [هرکه باشد]از مقاومت فلسطینیها حمایت و با توسعه طلبی اسرائیلیها مخالفت خواهد کرد.
آیا امیدی به حفظ مبارک مانده است؟ آمریکا میتواند او را نجات دهد و آیا اساساً چنین قصدی دارد؟
آمریکا در معضل بزرگی گرفتار شده است. درست همانگونه که تا دقایق آخر از شاه ایران حمایت کرد در تمام ده روز گذشته نیز از مبارک حمایت کرده است. آمریکا به حمایت خود از سایر دیکتاتورهای منطقه نیز ادامه خواهد داد. اگرچه آمریکا نمیخواهد تودههای عرب منطقه را منزوی کند اما همچنان به حمایت بیقید و شرط خود از اسرائیل ادامه میدهد. با همه این احوال آمریکا ممکن است مجبور شود دست از حمایت مبارک برداشته و به سقوط او رضایت دهد اما قطعاً میکوشد تا جانشینی طرفدار آمریکا بر سر کار بیاورد.
برخی از تحلیلگران معتقدند میان آنچه در مصر میگذرد با انقلاب سال 57 ایران شباهتهای زیادی وجود دارد. نظر شما چیست؟
همانقدر که شباهتهای زیادی هست تفاوتهایی نیز با آنچه در انقلاب ایران در سال 1979 رخ داد دیده میشود. در هر دو مورد تظاهراتها و تودههای عظیم مردم با حضور در خیابانها اعتراضات گسترده خود را نسبت به دولتهای موجود اعلام کردند. اما قیام مردم مصر بسیار مقطعی و فاقد رهبری قابل اعتنا و شاخص بوده است. نکته مهم این است که سقوط مبارک به تنهایی برای ایجاد تغییرات مثبت کافی نیست بلکه بستگی به رهبری جنبشها دارد.
گفته میشود که آمریکا و اسرائیل بر سر عمر سلیمان به عنوان مناسبترین گزینه برای جانشینی مبارک به توافق رسیده و معامله کردهاند. فکر میکنید در صورت درست بودن این ادعا مردم آن را بپذیرند؟
مطمئن هستم که آمریکا و اسرائیل سلیمان را بهترین گزینه برای کنترل مصر میدانند. او از هر لحاظ توانایی حمایت از سیاستهای آمریکا و اسرائیل در منطقه را داراست. با این همه آنطور که گفتید سلیمان برای مردم مصر شخصیت پذیرفته شدهای نیست و به گمان من درگیریها بر سر اصرار او بر ماندن در قدرت ادامه خواهد داشت.
یعنی احتمال میدهید درصورتیکه مردم به نپذیرفتن سلیمان اصرار بورزند میزان خشونتها از این که شاهد بودیم بیشتر خواهد شد؟
نیروهای طرفدار مبارک ثابت کردهاند که بسیار بیرحم و سفاک هستند. آنها حتی موزه ملی را غارت کردند و به آتش کشیدند و به سمت معترضان بیسلاح تیراندازی کردند. آنها به هرج و مرج دامن میزنند تا آن را به گردن معترضین دولتی بیندازند. سلیمان همن حالا هم بخشی از این چرخه خشونت سرکوبگر است.
پیشبینی شما از آینده نزدیک چیست؟ ایا مردم به خانه باز خواهند گشت یا اینکه ایستادگی میکنند تا به اهدافشان که یکی از آنها به طور قطع کنار رفتن مبارک و رژیم او و حتی خود عمر سلیمان است دست یابند؟
من سالها پیش جام جهان نمای خود را به سازندهاش پس دادهام و از این رو خیلی وقتی است پیشگویی نمیکنم. آنچه اکنون به چشم میخورد این است که جنبش عظیم طرفدار دموکراسی نبرد سنگینی را علیه سرکوب وحشیانه به راه انداخته است. تا آنجا که ما میدانیم سرکوب میتواند در یک مقطع کوتاه جواب دهد اما هرگز در دراز مدت نمیتواند حرکت یک جنبش مصمم را متوقف کند. مبارک، مانند همه دیکتاتورهای دیگر، در وضعیت بسیار ضعیفی قرار دارد و نهایتاً سقوط خواهدکرد و البته این سقوط خیلی زود خواهد بود.46
نظر شما