در وبسایت خودرویی فونل مدل های مختلف خودروهای مفهومی و آینده نگر را می توان مشاهده کرد که در نمایشگاه‌های بزرگ دنیا، توسط خودروسازان مختلف رونمایی می‌شوند. عرضه‌ی این محصولات، با توجه به هزینه‌ی سنگین برای ساخت، سوال‌برانگیز است.
در یک نمونه به عنوان مثال، خودروی مفهومی مرسدس بنز ویژن میباخ ۶ که سال ۲۰۱۷ عرضه شد، بیش از ۳.۵ میلیون دلار برای شرکت سازنده، هزینه‌ی ساخت داشت. مدل‌های مفهومی دیگر برندهای مطرح دنیا هم، معمولا با صرف صدها هزار دلار و ساعت‌ها کار گروهی از مهندسان و طراحان، تولید می‌شوند؛ درحالی‌که قابلیت فروش لحظه‌ای و بازگشت سرمایه ندارند. با این اوصاف، چرا ساخت و نمایش خودروهای مفهومی، برای تولیدکنندگان و علاقه‌مندان صنعت خودروسازی، اهمیت دارد؟
از مدل‌های مفهومی، تنها به تعداد یک دستگاه ساخته می‌شود. به همین دلیل، تفاوت‌هایی بین خودروهای مفهومی با دیگر تک‌نمونه‌های خودروسازان وجود دارد. به طور کلی، خودروهای یگانه، در ۴ گروه تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل مدل‌های مفهومی، پروتوتایپ، نمایشی و تولید محدود سفارشی هستند.
خودروی پروتوتایپ، درواقع یک مدل پیش‌تولید است که به زودی وارد بازار خواهد شد. با این اوصاف، برنامه‌ای برای عرضه‌ی تجاری یک مدل پروتوتایپ، وجود دارد تا در نهایت، خودرویی با مشخصات فنی و ظاهری نزدیک به این محصول، فروخته شود. مهمترین تفاوت خودروی مفهومی با نمونه‌ی پروتوتایپ، در همین نکته است؛ چراکه اساسا برنامه قطعی برای تولید یک مدل مفهومی به تعداد بالا، وجود ندارد و برعکس، معمولا بسیاری از این خودروها، در نهایت به موزه‌ها منتقل می‌شوند. حتی ممکن است، محصولی شبیه به خودروی مفهومی یک برند، هرگز تولید نشود.
خودروهای نمایشی هم، معمولا به صورت تک‌نمونه وجود دارند؛ اما برپایه‌ی یک مدل قدیمی یا در حال ساخت، به نمایشگاه‌های خودرو یا فستیوال‌ها آورده می‌شوند. یک برند سازنده‌ی وسایل نقلیه، سعی می‌کند با عرضه‌ی یک مدل مفهومی، نوآوری‌ها و علایق خود برای یک محصول در آینده را ترسیم کند؛ درحالی‌که هدف از تولید یک خودروی نمایشی، کسب درآمد است. بسیاری از خودروهای امروزی، شبیه به مدل‌های مفهومی پیش از خود، تولید شده‌اند؛ اما مدل‌های نمایشی، پیش‌درآمدی بر ساخت محصول تجاری در آینده نیستند.
علاقه‌مندان صنعت خودروسازی، با مدل‌های تک‌نمونه سفارشی آشنایی دارند. این خودروها، هرچند که تنها به تعداد یک دستگاه تولید می‌شوند؛ اما کاملا تجاری هستند و با قیمت بسیار بالا، تحویل خریدار خواهند شد. فراری و بوگاتی، از معدود برندهایی هستند که خودروهای تک نمونه سفارشی برای ثروتمندان و کلکسیونرها تولید می‌کنند. در سمت دیگر ماجرا، خودروهای مفهومی برای فروش ساخته نمی‌شوند.
در ادامه‌ی مطلب، به مهمترین دلایل خودروسازان برای عرضه‌ی مدل‌های مفهومی پرداختیم.
پیش‌نمایش محصولات آینده
ظاهر یک خودروی مفهومی از نظر خصوصیات مربوط به طراحی بدنه و فضای داخلی، اهمیت بسیار زیادی برای شرکت سازنده دارد. با نمایش یک مدل مفهومی، زبان طراحی جدید یا بهبود یافته نسبت به قبل، نمایش داده می‌شود. به کمک یک خودروی مفهومی، کارشناسان، علاقه‌مندان یا خریداران بالقوه می‌توانند تصویری از محصول آینده‌ی برند تولید کننده داشته باشند.
تبلیغات و جلب توجه
در سمت دیگر ماجرا، ممکن است یک خودروی تجاری بر اساس مدل مفهومی، هرگز وارد بازار و خط تولید نشود. در این صورت، طراحی ظاهری یک خودروی مفهومی با اهداف تبلیغاتی و جلب توجه عموم انجام شده است تا شرکت سازنده در مقایسه با رقبا، بیشتر و بهتر دیده شود. شاید به همین دلیل، بسیاری از خودروهای مفهومی، ظاهر هجوآمیز و بسیار متفاوت از مدل‌های معمول دارند؛ به‌طوری که تولید انبوه آنها عملا محال به نظر می‌رسد.
نظرسنجی و دریافت بازخورد
بسیاری از شرکت‌های خودروساز، پس از رونمایی هر مدل مفهومی، با دقت به تحلیل رسانه‌ها و عامه‌ی مردم می‌پردازند تا میزان رضایت یا عدم رضایت از طرح یا فناوری موجود در محصول خود را، متوجه شوند. البته این موضوع در سال‌ها اخیر، اهمیت کمتری نسبت به دهه‌های گذشته پیدا کرده؛ اما در بسیاری موارد تاریخی، توجه یا عدم توجه به بازخوردها، منجر به سود یا زیان قابل توجه برای خودروسازان شده است.
اعلام موجودیت یا ادامه حیات
شاید در ظاهر عجیب به نظر رسد؛ اما اولین محصول بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده‌ی خودرو، یک مدل مفهومی بوده است. با این ترفند، پیش از آنکه محصول تجاری ساخته شود؛ برند تازه تاسیس اعلام موجودیت می‌کند و ضمن رونمایی از یک خودروی مفهومی، نوع محصولی که در آینده عرضه خواهد کرد را، آگهی می‌دهد. در چنین شرایطی، ممکن است مدل مفهومی فاقد تزئینات کابین یا حتی پیشرانه باشد.
در طول تاریخ، برندهای متعددی وجود داشته‌اند که حین توقف تولید و تمامی فعالیت‌های تجاری، خودروی مفهومی رونمایی کردند. این شرکت‌ها، صرفا برای جلب توجه عموم و تایید عدم تعطیلی خود، مدل‌های مفهومی به نمایشگاه‌های خودرو می‌آورند. به عنوان مثال، استودیوهای طراحی خودرو نظیر پینین فارینا و برند خودروساز کرایسلر، بارها از ترفند معرفی مدل‌های مفهومی استفاده کرده‌اند تا فراموش نشوند.
نمایش فناوری
امروزه بسیاری از خودروهای مفهومی، دارای امکانات مدرن و فناوری‌های پیشرفته هستند که در مدل‌های معمولی و تجاری، قابل عرضه نیست. خودروسازان از این محصولات استفاده می‌کنند تا توانایی‌های خود را از نظر فنی نشان دهند. البته بسیاری از این فناوری‌ها، به دلایل مختلف تجاری‌سازی نمی‌شوند و ممکن است هرگز روی خودروهای تولید انبوه، عرضه نشوند؛ چراکه هزینه‌ی ساخت این امکانات و رعایت استانداردهای موجود در کشورهای مختلف نیز، اهمیت زیادی دارند.
بزرگداشت یک رویداد تاریخی
واژه‌یHommage یا Homage (با املاء انگلیسی یا فرانسه) به معنی بزرگداشت و احترام است. بعضی خودروسازان، با گذشت چند دهه پس از تولید موفق یک محصول یا واقعه‌ای تاریخی، اقدام به عرضه‌ی یک مدل مفهومی با تاکید بر نسخه‌ی اصلی می‌کنند. مثلا بی‌ام‌و در سال ۲۰۱۶، نمونه‌ی مفهومی ۲۰۰۲ را به عنوان یادآوری کننده‌ی مدل اصلی بی‌ام‌و ۲۰۰۲ که اولین‌بار سال ۱۹۶۶ تولید شده بود، رونمایی کرد. مرسدس بنز ویژن EQV هم، یک خودروی مفهومی است که سال ۲۰۱۸ معرفی شد تا بزرگداشت موفقیت و رکوردشکنی مدل مسابقه‌ای Silver Arrow در سال ۱۹۳۷ باشد.
2121
