مرحله جدید بحران سیاسی در لبنان

محمدرضا نوروزپور

"سعدحریری باید میان بیروت و واشنگتن یکی را انتخاب می کرد" این جمله ای است که محمد فنیش وزیرمستعفی امور اداری لبنان در پاسخ  به این سوال  معترضان که چرا نخست وزیر را در یک سفر خارجی در چنین شرایطی قراردادند مطرح کرد.

از نگاه معارضین و وزرای مستعفی، سفر حریری به واشنگتن از ابتدا به معنی برهم زدن توافق سین سین بود. حریری نباید به واشنگتن می رفت چراکه  تحلیلگران پیشتر به او توصیه کرده بودند که در واشنگتن توصیه هایی را به او می پذیرانند که می تواند کشور را با تنش روبرو سازد.

از این رو درپی  دیدار سعدالدین حریری با روسای جمهوری فرانسه و آمریکا در واشنگتن که نشانه ای از ضعف و فرمان پذیری او از مقامات غربی تلقی شد، وزرای معارض لبنانی در اعتراض به بی‌اعتنایی نخست‌وزیر خود به تلاش عربستان و سوریه برای حل بحران لبنان استعفا کردند و دولت حریری ساقط شد.

پس از آنکه سه‌شنبه شب، یازدهم ژانویه عربستان و سوریه اعلام کردند که مذاکرات آنان برای حل مشکل لبنان شکست خورده است، لبنان وارد مرحله‌ای جدید از بحران شد. معارضین که پیشتر به حریری هشدار و انظار لازم را  داده بودند و تمام سعی خود را مصروف داشتند تا او راهی را که سران احزاب و گروه های داخلی و نیز کشورهای منطقه از جمله سوریه و عربستان به آن رسیده اند دنبال کند، نه راهی را که غربی ها و در صدر آنها آمریکا برای روزهای سیاه لبنان ترسیم کرده است، تصمیم نهایی خود را اتخاذ کردند. 

این تصمیم دقیقا مشتمل بر ساقط کردن دولت حریری به امید روی کار آوردن دولتی معقول تر بود. از این رو وزرای مخالف که تعداد آنها به یازده نفر می رسید استعفای جمعی خود را در مقر میشل عون، رئیس فراکسیون تغییر و اصلاح و رئیس جمهوری این کشو اعلام کردند و بدین ترتیب دولت لبنان از اکثریت خارج و از رسمیت افتاد.

نام وزاری مستعفی

جبران باسیل، فادی عبود، محمد جواد خلیفه، علی الشامی، محمد فنیش، یوسف سعاده، ابراهیم دده یان، شربل نحاس، حسین الحاج حسن و علی عبدالله وزرایی بودند که استعفا کردند و با این استعفا دولت سعد الحریری را از اکثریت خارج کردند.

به گزارش المنار در این جلسه همچنین سلیمان فرنجیه نماینده پارلمان و علی حسن خلیل معاون سیاسی نبیه بری رئیس پارلمان لبنان و حسین الخلیل معاون سیاسی دبیر کل حزب‌الله لبنان و هوفیک مختاریان دبیر کل حزب طاشناق حضور داشتند و سپس میشل سماحه وزیر سابق لبنانی و حسن یعقوب نماینده سابق پارلمان به این جمع پیوستند.

در پایان این جلسه جبران باسیل بیانیه‌ای قرائت کرد که در آن از تلاش‌های ملک عبدالله بن عبدالعزیر پادشاه عربستان سعودی و بشار اسد رئیس جمهوری سوریه تقدیر و تشکر و اعلام شد که آنان همه تلاش خود را برای کمک به لبنان جهت گذر از بحران به وجود آمده ناشی از عملکرد دادگاه بین‌المللی به کار گرفتند.

شکست تلاش‌های عربستان و سوریه برای حل مشکل لبنان پس از آن صورت گرفت که رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه در نشست مشترک خود در واشنگتن بر مواضع خود در ادامه روند دادگاه حریری تاکید کردند.  روز پیش از استعفا نیز منابع خبری اعلام کردند، عربستان در تماسی با سوریه اعلام کرده است که سعدالحریری برای حل بحران دادگاه بین‌المللی ترور رفیق الحریری به خواسته‌های عربستان تمکین نمی‌کند و در واقع این عدم تمکین وی بعد از دیدارهایی است که وی در آمریکا با مقامات آمریکایی و فرانسوی داشته است.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که حریری با سفر به آمریکا برای دیدار با اوباما در حقیقت تلاش‌های مثبت سوریه و عربستان موسوم به  سین‌سین را، نادیده گرفت و به خواست آمریکا تمکین کرد تا دادگاه حریری همچنان به راه خود که متهم کردن حزب‌الله لبنان به ترور حریری با هدف ایجاد فتنه و تفرقه در لبنان است، ادامه دهد.

کمیته دونفره برای انتخاب نخست وزیر

درهمین حال در پی سقوط دولت لبنان، ولیدجنبلاط' رییس حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان موسوم به دروزی ها، پنجشنبه شب به دیدار 'سید حسن نصر الله' دبیرکل حزب الله رفت و درباره آخرین تحولات سیاسی، نتایج مشورت ها با سوریه و عربستان، استعفای وزیران گروه هشتم مارس و همچنین چگونگی روبه رو شدن با مرحله کنونی وضعیت سیاسی لبنان بحث و گفت وگو کرد.

در این نشست تشکیل کمیته ای دو نفره توسط جریان 8 مارس برای گفتگو و مذاکره درباره انتخاب نخست وزیر جدید در این کشور بررسی و به تصویب رسید. منابع آگاه لبنانی در گفتگو با النشره از انتخاب "ولید جنبلاط" رئیس حزب سوسیالیست ترقیخواه لبنان و "سلیمان فرنجیه" رئیس جریان المرده به عنوان کمیته مذاکره کننده مخالفان در راستای انتخاب نخست وزیر جدید خبر دادند.

این کمیته دو نفره در نظر دارد با جریانهای مختلف در راستای انتخاب نخست وزیر جدید که شخصیتی غیر از "سعد الحریری" (نخست وزیر پیشین) خواهد بود گفتگو کنند. این منابع در ادامه تاکید کردند: از بین جنبلاط و فرنجیه یکی از آنها در ساعات آتی با "بشار اسد" رئیس جمهور سوریه دیدار کرده و وی را در جریان آخرین اطلاعات اوضاع لبنان خبر می دهند.

گزینه حزب الله برای نخست وزیری

از سوی دیگر، رئیس فراکسیون نمایندگان حزب الله در مجلس لبنان گفت : گروههای ملی و اسلامی لبنان شخصیتی را برای نخست وزیری کابینه جدید لبنان معرفی خواهند کرد که سابقه ایفای نقش ملی و مقاومت داشته باشد.

محمد رعد پس از دیدار با امیل لحود رئیس جمهور سابق لبنان گفت: استعفای وزیران جریان مخالف 14 مارس از کابینه، همه را غافلگیر و توطئه ای را ساقط کرد که در حال شکل گرفتن بود. او اضافه کرد: جریان مخالف 14 مارس هم اکنون در حال رایزنی با همه طرفها است تا به دخالتهای خارجی پایان دهد.

محمد رعد درباره شخصیت مورد نظر جریان ملی و اسلامی لبنان برای نخست وزیری این کشور توضیح بیشتری نداد.  این درحالی است که  نبیه بری رئیس پارلمان لبنان روز پنجشنبه اعلام کرد" میشل سلیمان رئیس جمهور رایزنی برای انتخاب نخست وزیر جدید لبنان را از ظهر دوشنبه آینده آغاز می کند".

تنها احتمال ضعیف بازگشت حریری به دولت

در همین حال برخی منابع با اشاره به احتمال صدور حکم احتمالی دادگاه بین المللی ترور حریری در چند روز آتی، تاکید کردند: در صورت موافقت حریری با پایان دادن به فعالیت دادگاه بین المللی احتمال بازگشت وی به نخست وزیری وجود دارد.

این در حالی است که برخی از مقامات جریان14 مارس (حامیان حریری) بر ادامه فعالیت دادگاه بین المللی ترور حریری در شرایط کنونی تاکید کردند. "ابراهیم نجار" وزیر دادگستری لبنان در این باره اظهار داشت: سقوط دولت تاثیری بر عملکرد دادگاه بین المللی نخواهد داشت و ارتباطی میان این دو وجود ندارد.