چرا دولت ناچار به بنگاهداری می شود/تجارت کور، بحران تولید ایرانی

علی پاکزاد:در خبرها آمده است که همزمان با اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها دولت اقدام به عرضه لوازم خانگی قسطی به متقاضیان خواهد کرد. سیدرضا فاطمی امین، رئیس ستاد تحول صنایع و معادن در این زمینه به رسانه ها گفت: این طرح یکی از فرصت‌های طرح تحول بخش صنعت و معدن است که بزودی فعال می‌شود و براساس آن از یکشنبه آینده 13 کالای صنعتی با 7 الی 10 درصد تخفیف در قالب طرح 'تامین' به بازار عرضه می‌شود.

وی با بیان اینکه وزارت صنایع و معادن برای اجرای این طرح حمایت‌ها و سیاست‌گذاری‌های مناسبی برای صنایع مختلف در نظر گرفته، اظهار داشت: متقاضیان می‌توانند لوازم خانگی کم مصرف و بهینه را با استفاده از تسهیلاتی که دولت به صورت یارانه به حساب افراد واریز می‌کند به صورت اقساطی خریداری کرده و طی مدت زمانی مشخص قیمت کالا را پرداخت کنند.

فاطمی امین سپس گفت: این طرح درپی جهت دادن تقاضا به سمت تولیدات داخلی است ضمن اینکه در این طرح با تولیدکنندگان داخلی مذاکره شده تا محصولات خود را با تخفیفاتی حدود هفت تا 10 درصد به مشتریان عرضه کنند.

این ایده در نگاه اول ناشی از تلاش دولت برای حمایت از مصرف کنندگانی است که یارانه دریافت می کنند و دولت تلاش دارد با استفاده از قدرت چانه زنی که دارد با ضمانت مصرف کنندگان لوازم خانگی ارزان در اختیار متقاضیان قرار دهد ولی این یک روی سکه است باور کنیم آنچه در واقع در حال رخ دادن است بنگاهداری دولت است که ناچار است در شرایط ویژه ای مانند طرح هدفمندسازی یارانه ها وارد بازار شده خود راسا به عنوان مسئول فروش واحدهای تولیدی عمل کند.

توقف تاریخی

در واقع آنچه باعث این نحوه عملکرد دولت می شود عادت کردن بخش عمده ای از تولید کنندگان ایرانی به فعالیت کور دربازارهایی است که سالها با مازاد تقاضا مواجه بوده است و با توجه به شرایط تورمی هر کالای ارزانی که در اختیارش قرار بگیرد بلعیده می شود و همین باعث شده است که برنامه ریزی برای تولید و شناخت بازار در واحدهای تولیدی و بخش های مولد اقتصاد کشور بی مفهوم جلوه کند و مدیران این بنگاهها به گونه ای عمل می کنند که گویی تاریخ متوقف شده و هنوز نظریان اقتصادی پیش از دهه سی میلادی است بر جریان مبادلات حاکم است نظریاتی که می گفت هرچه تولید شود ناجارا مصرف خواهد شد.

همین توقف تاریخی باعث میشود در هر بحرانی صنایع و تولید کنندگان ما بدون توجه به شرایط بازار، همان بازاری که کورکورانه در آن حرکت کرده اند دست به دامن دولت شوند و دولت نیز همواره به جای اصلاح این وضعیت در قامت یک بنگاهدار وارد گردونه  بازار شده است.

تحقیقاتی که انجام نمی شود

در جهان امروز هیچ تولیدی بدون شناخت بازار و تحقیق در مورد جامعه مصرف کنندگان صورت نمی گیرد ودر حالی که ایران در حال حاضر بزرگترین بازار خاور میانه محسوب می شود به تبع شرایطی که شرح داده شد رتبه بسیار پایینی را در بحث تحقیقات بازار به خود اختصاص داده است.

سایت ام بی ای نیوز در این مورد می نویسد براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی ایزومار سالانه تنها 8 میلیارد تومان در ایران صرف اجرای پروژه های تحقیقات بازاریابی می شود و بر اساس آمار مرکز تحقیقات بازاریابی اروپا (ایزومار) ایران دررده بندی خاورمیانه از نظر هزینه های صرف شده در پروژه های تحقیقات بازاریابی هم رتبه یمن و عراق اعلام شده است.

گردش مالی ناشی از تحقیقات بازاریابی در سال 2008 ،28 میلیارد دلار اعلام شده که نسبت به سال قبل با رشد 4 تا 5 درصدی همراه بوده و نشان می دهد، تحقیقات بازاریابی در اروپا 3 درصد ،آسیا 6 درصد و خاورمیانه 18 درصد رشد داشته و بیشترین رشد و هزینه ها بابت تحقیقات بازاریابی متعلق به آمریکا،انگلستان،آلمان و ژاپن(بزرگترین شرکت تحقیقات آنلاین جهان) است که بیش از 60 درصد از گردش مالی تحقیقات بازاریابی جهان را به خود اختصاص داده اند. در این بررسی بیشترین پروژه های تحقیقات بازاریابی درحوزه خاورمیانه به کشورهای بحرین ،کویت ،امارات ،عربستان ،دبی ،عمان و قطر تعلق دارد که با این حال به خاطر شرایط خاص حاکم بر منطقه خاورمیانه دسترسی به آمار دقیق و درست غیر ممکن است به طور مثال وجود اعمال تحریم های اخیر در ایران باعث شده ،سهم تحقیقات بازاریابی در ایران درست محاسبه نشود چراکه بسیاری از برند های معتبر جهانی که تا کنون در ایران دارای دفتر نمایندگی بوده بعد از تحریم ها دفاتر مرکزی خود را از ایران خارج و در دبی مستقر نموده اند و همین باعث می شود دبی از لحاظ رتبه بندی از ایران در رده بالاتری قرار بگیرد.