ماجرای سلام کلینتون به پاسخ متکی

مینا علی اسلام: گمانه زنی در مورد دیدار ناگهانی وزیران خارجه ایران و امریکا، رایزنی در حاشیه اجلاس ها، نوع برخورد هر طرف در صورت مواجه با طرف دیگر در آستانه هر اجلاس یا کنفرانسی که هیاتی از ایران و هیاتی از امریکا در آن حضور داشته باشند، روال معمول رسانه هاست.

در روزهای منتهی به اجلاس امنیتی منامه هم این داستان تکرار شد. این آخرین اجلاسی بود که هر دو هیات ایرانی و امریکایی و در راس هر کدام وزیران خارجه دو کشور حضور داشته و زیر یک سقف به رایزنی با طرف های دیگر و سخنرانی و ارائه پیشنهاد پرداخته اند.

طی دو سال اخیر مواجهه احتمالی هیلاری کیلینتون و منوچهر متکی در اجلاس بازسازی افغانستان در رم ایتالیا و اجلاسی با همین عنوان به میزبانی کابل مورد بحث محافل خبری و تحلیلی بود اما تاکنون در هیچ یک از این اجلاس ها هیچ دیداری میان دو هیات ایرانی و امریکایی و به طور ویژه میان متکی و کلینتون صورت نگرفته است و حتی خبرهای برخور ناگهانی در راهروهای این اجلاس ها نیز تکذیب شده است.

در مورد اجلاس کابل با قوت گرفتن این احتمال که متکی و کلینتون به عنوان نمایندگان دو کشور موثر در صحنه سیاسی و امنیتی افغانستان با یکدیگر دیدار یا مکالمه ای کوتاه خواهند داشت، تهران موضع صریح خود را اعلام کرد.

رامین مهمانپرست، سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور در رابطه با احتمال ملاقات متکی و کلینتون تاکید کرد که" با توجه به سیاستهای خصمانه دولت آمریکا علیه ملت ایران و اقدامات این کشور جهت صدور قطعنامه تحریم یک جانبه علیه ایران و رفتارهای خصمانه با اتباع ایرانی در حال حاضر امکانی برای مذاکره و ملاقات وجود ندارد."

اما در مورد اجلاس منامه این بار کلینتون خود منبع خبر شد و گفت که « تلاش کرده است با همتای ایرانی خود صحبت کند اما وی از این کار سرباز زده است.»

رویترز این نقل قول را منتشر کرد. بر اساس گزارش این خبرگزاری، هیلاری کلینتون در راه بازگشت از بحرین، با اشاره به این‌که تلاش کرده است با منوچهر متکی، وزیر خارجه ایران صحبت کند، گفت که «چند صندلی با هم فاصله داشتیم. ایشان مشغول دست دادن با دیگران بود، من با گفتن «سلام، آقای وزیر» تلاش کردم با وی صحبت کنم. ایشان مرا دید، ایستاد، و از من روی برگرداند.»

منوچهر متکی، وزیر خارجه کشورمان نیز این موضوع را بی پاسخ نگذاشت و پیش از آنکه پایتخت بحرین را ترک کند در منامه به اظهارات خانم کلینتون واکنش نشان داد و با ذکر شاهدی گفت که «خانم کلینتون در زمان احوالپرسی من با پادشاه اردن ابتدا به من سلام کرد و من نیز بر اساس سنت اسلامی جواب سلام ایشان را دادم.»

در پیگیری های خبرآنلاین از این مواجهه دیپلماتیک به نتیجه مشابه اجلاس های پیشین که هیات هایی از امریکا و ایران در آن حضور داشتند رسیدیم. با پیگیری های صورت گرفته مشخص شد که نه تنها هیچ ملاقات یا مواجهه ای میان متکی و کلینتون صورت نگرفته بلکه هیات های دو کشور نیز در محل اجلاس نزدیک به یکدیگر ننشسته بودند.

انتظار مواجهه متکی و کلینتون یکی از موضوعاتی بود که اجلاس منامه را تحت تاثیر خود قرار داده بود تا جایی که رسانه های بحرین در چند روز اخیر گمانه زنی هایی را در مورد احتمال دیدار میان وزرای خارجه ایران و امریکا را در اجلاس منامه در صدر تحلیل ها و خبرهای رسانه های این کشور پیش از برگزاری این اجلاس قرار داده بودند.

وزیر خارجه امریکا پیش از برگزاری اجلاس منامه در پاسخ به این گمانه زنی ها ضمن رد هرگونه احتمال دیدار خود با متکی و گفتگو با وی درنشست منامه گفته بود که اگر وی برای شام بیاید احتمالاً سر میز شام او را می بینم، اما متکی با من صحبت نمی‌کند.

چنین به نظر می رسد که موضع تهران در مورد گفت و گو با هیات های امریکایی در حاشیه یا متن اجلاس ها و کنفرانس های بین المللی یکسان و بلاتغییر است. تهران هیچ نوع برنامه ای برای این نوع رایزنی ها با طرف امریکایی ندارد و برای هیچ دیدار و گفت و گویی با طرف امریکایی پیش از حضور در اجلاس ها برنامه ریزی نمی کند.

بعضا پیش از برگزاری اجلاس هایی از این دست که هیات های امریکایی و ایرانی همزمان حضور دارند، تهران پیش قدم شده و هر نوع احتمال مواجه و دیدار میان دو هیات را رد می کند. در برخی موارد هم پس از اجلاس ها این اقدام انجام می شود یا شخص وزیر خود راسا واکنش نشان می دهد اما تاکنون هیچ موردی موید وقوع دیدار، مکالمه یا مذاکره میان هیات های ایرانی و امریکایی در اجلاس های نام برده طی دو سال اخیر نبوده است. با این تفاوت که این بار آقای وزیر خود پاسخ به همتای امریکایی اش را «بر اساس سنت اسلامی» مورد تاکید قرار داده است.

حالا جای تحلیل های دیگری باز می شود اما بی تردید تهران این برخورد را نشانه تمایل برای برخورد یا گفت و گویی هر چند کوتاه میان ایران و امریکا نمی داند. اینجا صحبت از سنت حسنه اسلامی است.

/114ف