ایران از ارتقاء جایگاه فلسطین در سازمان ملل حمایت کند

زهرا خدایی

 فلسطین با 138 رأی مثبت در مقابل 9 رأی منفی و 41 ممتنع از سوی مجموع عمومی سازمان ملل به عنوان دولت ناظر غیر عضو به رسمیت شناخته شد. فلسطین در شصت و پنجمین سالگرد تقسیم اراضی اشغالی، توانست بعد از یکسال تلاشهای دیپلماتیک محمود عباس، رأی موافق اکثریت اعضاء سازمان ملل را بدست آورد. در باب مزیت ها و امتیازات این تصمیم تاکنون تعابیر و تفاسیر زیادی از سوی کارشناسان و ناظران مطرح شده است. اما نکتۀ جالب توجه اینجاست که آمریکایی ها (اعم از جمهوریخواهان و دمکراتها)- که همواره بر شعار تشکیل دولت فلسطینی پافشاری کرده اند، این اتفاق را مانعی بر سر راه مذاکرات صلح عنوان کرده اند. فارغ از همۀ این تعابیر آنچه مهم می نماید، اینست که فلسطین بعد از 6 دهه تنش و بحران، توانست اولین گام مثبت را در احقاق حقوق حقۀ خود بردارد. خبرآنلاین در گفتگویی با داود هرمیداس باوند، امتیازات الحاق فلسطین به عنوان عضو ناظر را مورد بررسی قرار داده است که در ذیل می خوانید.
آنچه درباره فلسطین در سازمان ملل رخ داد چه امتیازاتی برای فلسطینیان دارد؟
فلسطینیان قبلاً به عنوان نهاد ناظر در مجمع عمومی بوده اند، سازمان آزادیبخش فلسطین به موجب قطعنامۀ شورای امنیت می توانست به عنوان ناظر در سازمان ملل حضور پیدا کند، بعدها دولت خودگردان این نقش را پیدا کرد. اما از روز جمعه به عنوان یک کشور ناظر در سازمان ملل حضور دارد. عضو ناظر یعنی اینکه تشکیلات خودگردان می تواند در تمام جلسات مجموع عمومی و شوراهای مربوط به آن حضور پیدا کند، اما حق رأی ندارد. با این حال تغییر عنوان به کشور گام بزرگی در جهت هدف بزرگ فلسطینیان در تشکیل دولت مستقل فلسطینی است.
با توجه به حمایت محتاطانه جنبش حماس از این اتفاق، رابطۀ میان دو جریان چگونه خواهد بود؟ در صورت افزایش احتمال تشکیل دولت وحدت ملی، رابطه ایران با تشکیلات خودگردان چگونه خواهد بود؟
دو نگرش در این باره وجود دارد. در زمان آقای خاتمی، وی بیان داشته بود که هر تصمیمی که دولت خودگردان فلسطین اتخاذ کند، مورد تأیید ایران است، اما طیف دیگری در ایران هستند که اعتقادی به وجود اسراییل ندارند و با ایجاد دو کشور(فلسطینی و اسراییلی) مخالف اند. ولی این تصمیمی است که در مجمع عمومی سازمان ملل گرفته شده است. همانطور که اشاره کردم این قدم مثبتی در راه تحقق نهایی ایجاد یک کشور مستقل است. بنابراین اگر ایران می خواست به این قضیه رأی منفی بدهد، یعنی با اسراییل و آمریکا چند کشور دیگر همراه می شد که این اصلاً تصمیم در خوری نبود، به خصوص اینکه اکثر کشورهای اسلامی بدین طرح رأی مثبت داده بوند.
از سویی، تعارض موجود بُعد لفاظی هم دارد. بدین معنا که اظهارنظرها در مقطعی بُعد شعاری دارد اما در یک جایی باید تصمیمات واقع گرایانه گرفت و میان واقعیت و شعار تفکیک قائل شد. بنابراین میان آنچه در سخنرانی، نطق و شعار گفته می شود و با آنچه که در یک تصمیم گیری واقع گرایانه وجود دارد، باید تفکیک قائل شویم. به خصوص اینکه حتی حماس هم با این تصمیم موافق بوده است و تنها جهاد اسلامی بوده که نظری متفاوت داشته است.
با توجه به تشدید تعارضات میان آمریکا و اسراییل از زمان روی کار آمدن اوباما، آیا می توان گفت که آمریکا در مواضع اعلامی خود مخالف این امر بوده، اما قلباً از این اتفاق استقبال می کند؟ چه آنکه با توجه به تحولات دو سال اخیر خاورمیانه، این امر تقریباً اجتناب پذیر شده بود؟
بله این واقعیت دارد. آمریکا سعی می کند در منازعۀ اعراب و فلسطین نقش میانجی گری را ایفا کند. تلاشهایی که آمریکا می کند تا به صلح منتهی شود و همچنین اقدامات آمریکا در زمان کلینتون موید این امر است. آمریکا طرفدار تشکیل کشور مستقل فلسطینی است. روسای جمهوری آمریکا همگی بر تشکیل دولت مستقل فلسطینی تأکید کرده بودند. حتی اوباما در یکی از نطق های خود بر تشکیل یک کشور فلسطینی در تمامی مرزهای سرزمین های اشغالی(مرزهای قبل از 1967) تأکید کرده بود.
به همین دلیل است که اسراییلی ها معتقدند که اگر قرار باشد اراضی اشغالی تخلیه شود، آنها تشکیل کشور مستقل فلسطینی را در بخشی از منطقۀ کرانه غربی خواهد پذیرفت و قسمتی را به خاک خود منضم می دانند. اما اوباما اعلام کرد که تشکیل کشور مستقل فلسطینی در مرزهای قبل از جنگ 1967 باید باشد. بنابراین در مورد آمریکایی ها در تشکیل کشور مستقل فلسطینی نظر کاملاً مثبتی وجود دارد اما از لحاظ طرح مسئله چون روابط خاصی با اسراییل دارند و نظرات اسراییل را ملحوظ می کنند، سعی می کنند در مجامع بین المللی نظر اسراییل را مدنظر قرار بدهند.
یک داکترینی وجود دارد به نام نگروپونته که عبارتست از اینکه طرح مسئله اسراییل در نهادهای بین الملل باید دوطرفه باشد. یعنی اگر قرار است انتقال شکایتی صورت گیرد، باید دو جانبه باشد و تنها یک جانبه با حضور اسراییل نباشد و اقدامات، خشونت ها و راکت پرانی های طرف های مقابل نیز آورده شود. نکتۀ دوم اینست که آنها معتقدند اگر مسئلۀ اسراییل در نهادهای بین المللی طرح شود، این مسئله به روند مذاکرات صلح خلل وارد می آورد و آنها ترجیح می دهند که این مسائل به صورت دوجانبه بین اسراییل و فلسطین پیگیری شود. این سیاست سنتی آنهاست، اما همانگونه که شما نیز بدان اشاره کردید، آمریکایی ها بیش از هر کشور دیگری مایل اند که مسئلۀ فلسطین و اسراییل حل شود و قویاً طرفدار تشکیل کشور مستقل فلسطین هستند. اما از لحاظ ظاهر امر مجبورند تا حدودی نظرات اسراییل را مدنظر قرار دهند.
با این اتفاق باید منتظر روزهای روشنی برای فلسطینیان باشیم؟
بدون تردید همین گونه است. این اقدام بی ثأثیر نیست بلکه قدم مثبتی است که برداشته شد. شاید در کوتاه مدت اسراییلی ها واکنش مثبتی نشان ندهند ولی در بلندمدت به نفع فلسطینیان است. من فکر می کنم در حدود 50 تا 60% مسئله همین تغییر وضعیت از یک دولت خودگردان ناظر به یک کشور ناظر از نظر حقوقی، سیاسی و روانی به روند موجود کمک می کند.

26349