زلزله‌ای که مدیران را هم لرزاند

مطابق گزارش مرکز لرزه‌نگاری کشوری وابسته به دانشگاه تهران، دیروز دو زلزله خفیف، پاکدشت ورامین و بخش‌هایی از شهرری در ایران و همچنین ایالت اربیل عراق را لرزاند. براساس این گزارش، هر دو زلزله یاد شده که حدود ساعت دوونیم بعدازظهر رخ دادند، 4 درجه در مقیاس ریشتر، قدرت داشتند. زلزله پاکدشت حدود 12 کیلومتر از مناطق شمال پاکدشت و شرق تهران را لرزاند. گسل ری، خطرناک‌ترین و فعال‌ترین گسل استان تهران است که تا گرمسار در استان سمنان امتداد می‌یابد.

کارشناسان زلزله‌شناسی می‌گویند این گسل می‌تواند در صورتی که لرزش بالاتر از 5/5 ریشتر داشته باشد، گسل ملاصدرای تهران را نیز به حرکت درآورده و ویرانی بزرگی برجای بگذارد. عدم آمادگی دستگاه‌های مرتبط با زلزله می‌تواند خطر چنین زلزله‌ای را دوچندان کند.

تلفاتی نداشت
زلزله پاکدشت آنقدر خفیف بود که تلفات جانی در پی نداشت. این زلزله در شرایطی رخ داد که بافت فرسوده مناطق زلزله‌خیز شرق تهران، در سال‌های اخیر با سرعت نوسازی شده‌اند و همچنین به دلیل شرایط ویژه اقتصادی این مناطق به ویژه قیمت زمین، بلندمرتبه‌سازی در آن رواج چندانی ندارد. مجموعه این شرایط، زلزله دیروز را به حادثه‌ای بی‌خطر تبدیل کرد.

مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر شهرری در این خصوص می‌گوید: تاکنون تلفات جانی و مالی از زلزله شهرری گزارش نشده است. مهدی فرنقی‌زاد می‌افزاید: فرمانداری، استانداری، دهیاری و هلال‌احمر در شهرری، پیگیر وضعیت مردم در نقاط اصلی زلزله هستند.

نکته جالب توجه آنکه این زلزله آنقدر قوی نبوده که موجب نگرانی مردم مناطق شود. مدیر هلال‌احمر شهرری در این خصوص می‌گوید: مردم از این زلزله دچار ترس نشدند و خوشبختانه جای نگرانی نیست.

او همچنین می‌افزاید: در حال حاضر نیروهای امداد و نجات هلال‌احمر شهرری در سطح این شهرستان، آماده امدادرسانی احتمالی هستند.

رئیس اورژانس تهران نیز می‌گوید: تاکنون هیچ موردی از تخریب و جراحت براثر زلزله 4 ریشتری تهران گزارش نشده است. هر چند اورژانس تهران در حالت آماده‌باش است. رضا دهقانپور می‌افزاید: هیچ گزارش و تماسی از هیچ نقطه تهران مبنی بر تخریب و جراحت نداشته‌ایم.

او البته برخلاف برخی دیگر از مسئولان، کمی هم دوراندیشی کرده و می‌گوید: البته امیدواریم، زلزله دیگری متعاقب این پیش‌لرزه در تهران نداشته باشیم.

بهروز تشکر مدیر روابط عمومی آتش‌نشانی تهران نیز می‌گوید: با سازمان آتش‌نشانی هیچ تماسی در مورد زلزله گرفته نشده است.

محمودی مدیرکل حوادث غیرمترقبه استانداری تهران نیز تأکید می‌کند: به احتمال زیاد، زمین‌لرزه‌ای که به قدرت 4 ریشتر پاکدشت و شرق تهران را لرزاند، قدرت اصلی زمین‌لرزه بوده است. هر چند هنوز در ارتباط با پس‌لرزه‌های احتمالی این حادثه اطلاعی نداریم. به گفته این مقام استانداری نیز، زلزله دیروز تلفات جانی دربرنداشته است.

ویژگی‌های فنی زمین‌لرزه اخیر
مطابق بررسی‌های کارشناسی، گسل شهرری هر سال حدود یک سانتی‌متر حرکت افقی دارد که این رقم، ‌بسیار خطرناک است. از حرکت این گسل که به عنوان گسل جنوب شرقی تهران نیز نامیده می‌شود، به عنوان عامل زلزله دیروز یاد می‌شود. دکتر مهدی زارع معاون پژوهشی پژوهشگاه زلزله در این خصوص می‌گوید: به دنبال حرکت گسل ایوانکی جنوب شرقی تهران، ‌دیروز بعدازظهر زلزله‌ای در شرق تهران و پاکدشت رخ داد. این گسل، یکی از گسل‌های فعال تهران است. دکتر عباسعلی تسنیمی رئیس پژوهشگاه زلزله نیز می‌گوید: مرکز اصلی زلزله دیروز تهران پاکدشت ورامین و شدت آن نیز 4 ریشتر بود.

قربانعلی مقبلی فرماندار پاکدشت نیز ضمن تأکید بر این که زمین‌لرزه دیروز هیچ خسارتی در برنداشته است، تأکید می‌کند: زلزله ساعت 14 و 23 دقیقه و 56 ثانیه به مرکزیت پاکدشت رخ داده است.

وی می‌افزاید: لرزش‌های زلزله در منطقه توچال و حصار امیر پاکدشت که به مرکز زلزله نزدیک بوده‌اند، بیشتر از سایر قسمت‌ها احساس شد.

وی یادآور می‌شود: بلافاصله پس از زلزله، ستاد حوادث غیرمترقبه در ورامین و پاکدشت تشکیل شد تا جوانب امر را بررسی کند. به رغم آماده بودن کلیه نهادهای امدادرسان، ‌تاکنون هیچ‌گونه گزارشی از خسارت به دست ما نرسیده است. البته محمدرضا دایی رئیس مرکز هواشناسی ورامین، برخلاف فرماندار پاکدشت، مرکز زلزله را جنوب شهر‌ری و منطقه کهریزک می‌داند. او تأکید می‌کند: قدرت این زلزله 7/3 ریشتر بوده است و دستگاه‌های لرزه‌نگار؛ مشغول بررسی دقیق‌تر ابعاد این زلزله هستند.

دایی می‌افزاید: پیش‌لرزه یا پس‌لرزه بودن زلزله در حال بررسی است و نتایج آن پس از نهایی شدن به اطلاع عموم می‌رسد.

مانور قدیمی
آخرین مانور جدی مقابله با زلزله در مناطق شهر‌ری و پاکدشت حدود 3 سال پیش انجام شد و از آن زمان تاکنون، توانایی و هماهنگی نهادهای مسئول به صورت جدی مورد ارزیابی قرار نگرفته است. البته این مانور نیز مختص نیروهای هلال احمر بود و نمی‌تواند ارزیابی دقیقی از میزان هماهنگی ده‌ها نهاد مسئول در زمینه مقابله با عوارض زلزله باشد.

سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران که مهم‌ترین نهاد مسئول در این زمینه است، تاکنون گزارش دقیقی از برنامه‌ریزی‌های خود برای مقابله با زلزله‌های بزرگ در تهران و حومه ارائه نداده است. تلاش روز گذشته «خبر» برای گفت‌وگو با مازیار حسینی رئیس این مرکز نیز ناکام ماند.

کارشناسان شهری پیش‌بینی می‌کنند این مرکز از توانایی لازم برای هماهنگی نهادهای مسئول در شرایط بحرانی مانند زلزله و سیل برخوردار نیست. شاید زلزله اخیر، بتواند کم‌توجهی برخی مسئولان شهری نسبت به خطر زلزله‌های بزرگ را کاهش دهد. این زلزله را می‌توان یک زلزله در ذهن برخی مدیران به شمار آورد که آنها را برای مقابله با زلزله‌های احتمالی بزرگ‌تر، آماده می‌کند، هر چند زلزله‌های شدیدتری که در روزهای گذشته در کامیاران کردستان و مسجد سلیمان رخ داده بود به دلیل دور بودن از مرکز، تأثیر چندانی بر ذهن مدیران دولتی برجای نگذاشت. 

                                        زلزله‌های مهر‌ماه 1388 - ایران