گام معلق حافظی: نگاهی به بحرانهای مدیران تامین اجتماعی

امیدسلیمی بنی: مدیرعامل تامین اجتماعی این روزها، ساعات سختی را می گذراند. رحمت اله حافظی از چند سو، تحت فشار قرار گرفته. از یک طرف مشکلات ناشی از بحران در منابع و مصارف این صندوق، عرصه را بر کارگزان تامین اجتماعی تنگ کرده و از طرفی دولت می گوید به این صندوق بدهی ندارد. مطالبات کارگران و بازنشستگان نیز هر روز بیشتر می شود، تا جایی که حافظی برای دریافت 10 درصد فرانشیز خدمات درمانی به بیمه شدگان در مراکز درمانی ملکی این سازمان بارها مورد سئوال تشکلهای کارگری قرار گرفت.

آخرین پرده این وضعیت نه چندان به سامان را مجلس رقم زد. نمایندگان مجلس به او فشار آورده اند وضعیت مجموعه تحت امرش را شفاف کند و برای پاسخگویی به کمیته های تحقیق و تفحص که ماه هاست درباره تامین اجتماعی، شرکت سرمایه گذاری این صندوق و همچنین صندوق بازنشستگی کشوری فعالند، همکاری بیشتری داشته باشد.

برخی از نمایندگان مجلس نیز گفته اند در صورتی که مسئولی سر راه هیات تحقیق و تفحص، مانع ایجاد کند، او را به دادگاه فرامی خوانند. در این شرایط است که حافظی، روزهای بحرانی مدیریت خود را بر بزرگترین بنگاه حمایتی کشور می گذراند. عمده ترین بحرانهایی که این مدیر با آن روبروست را مسایل مالی، نظارت مجلس و تنظیم روابط صندوق تامین اجتماعی با دولت و مجلس می سازد.

بحران اول: مشکلات مالی

قطعا ریشه تمام مشکلات صندوق تامین اجتماعی، بحران مالی در این بنگاه حمایتی است. کارشناسان مختلفی اظهار نظر کرده اند که تامین اجتماعی در خوشبینانه ترین حالت، در مرز ورشکستی است. محسن ایزدخواه، کارشناس مسائل رفاه و تامین اجتماعی در این باره می گوید مصارف این صندوق بر منابع آن پیشی گرفته و در صورتی که مدیران، مسئولان و سهامداران اصلی این صندوق برای گذر از بحران همت همه جانبه به خرج ندهند، شاید نام بردن از این صندوق در آینده، قسمتی از تاریخ باشد.

از سوی دیگر، برخی از کارشناسان مسایل اقتصادی و مدیریتی اعتقاد دارند رحمت اله حافظی و سایر مدیران منصوب وی، چندان توان عبور از بحران های اقتصادی را ندارند. به گفته هادی مقدسی، از نمایندگان مجلس و عضو هیات تحقیق و تفحص از این صندوق، مدیران جدید این سازمان نشان داده اند توانایی مدیریتی خاصی برای گذر از شرایط بسیار بد امروز را ندارند و باید به فکر چاره اساسی برای تامین اجتماعی بود.

سوابق رحمت اله حافظی نشان می دهد وی از پزشکانی است که سالها در سازمانهای بیمه گر درمانی خدمت کرده و نشستن روی صندلی مدیرعاملی بزرگترین بنگاه عمومی اقتصادی کشور، اولین تجربه وی در مدیریتی غیر از حیطه بهداشتی و درمانی است. منتقدان، فقدان سابقه و تجربه مرتبط با این حیطه مدیران را از دلایل اصلی مشکلات تامین اجتماعی در ماه های اخیر عنوان کرده اند، هر چند به نظر می رسد مشکلات عظیم این کارتل بیمه ای، مربوط به چند ماه گذشته نیست.

بحران دوم: تحقیق و تفحص مجلس

هر چند وزیر رفاه و تامین اجتماعی بارها از تحقیق و تفحص مجلس از تامین اجتماعی و سایر نهادهای وابسته به این وزارتخانه اظهار خوشنودی کرده و گفته این تحقیق و تفحص را فرصت مناسبی برای نشان دادن توانمندی این سازمانها می داند، ولی موضوع تحقیق و تفحص از تامین اجتماعی و شرکت سرمایه گذاری وابسته به آن (شستا) در روزهای اخیر، به عنوان یک بحران واقعی برای مدیران ارشد این نهاد مطرح شده است.

نمایندگان مجلس که از مردادماه گذشته طرح تحقیق را تصویب کرده بودند، به تشکیل سه کمیته، وارد عرصه عملی تحقیق شدند، ولی تاکنون نتوانسته اند گزارش جامع و کاملی را به مجلس و یا حتی کمیسیون اجتماعی ارائه نمایند. مقدسی، نایب رئیس کمیته تحقیق به خبر آنلاین گفته بود سالانه 3هزار و 500 میلیارد تومان ضرر و زیان این صندوق است و قطعا این ضرر و زیان به سالانه 5 هزار میلیارد تومان افزایش خواهد یافت.

با این همه، تحقیق و تفحص از این نهاد به جایی نرسید تا زمانی که طاقت نمایندگان تمام شد و حافظی را برای ارائه توضیحات درباره دلایل عدم همکاری اش به کمیسیون اجتماعی خواندند. خبرها حاکی از قانع نشدن اعضای کمیسیون از توضیحات حافظی است. آنها می گویند دلایل وی برای عدم همکاری با کارشناسان هیات تحقیق و تفحص کافی نیست و حافظی تا پایان فروردین ماه فرصت دارد مشکلات موجود بر سر راه تحقیق و تفحص را رفع کند.

علی زنجانی حسنلویی، عضو کمیسیون اجتماعی در گفتگو با خبرگذاری مهر با اشاره به ضرب الاجل حافظی می گوید: " مطابق قانون چنانچه هر مدیر یا مسئولی نخواهد با مجلس همکاری کند می توان وی را به مقامات قضایی معرفی کرد به همین دلیل به مدیرعامل صندوق تامین اجتماعی تا پایان فروردین مهلت داده شد تا پاسخ تمامی درخواستهای مجلس را بدهد در غیر اینصورت به مقامات قضایی معرفی می شود."

وی از ارسال نامه مجلس در 5 ماه گذشته به این صندوق خبر داده و گفته مجلس از حافظی خواسته است ریز مسایل مربوط به عملکرد، مصارف بودجه و ... این ثصندوق را روشن کند ولی تا امروز پاسخی دریافت نشده.

اکنون فرصت یک هفته ای حافظی آغاز شده و وی بدون تردید در پایان این ضرب الاجل، رفتار متفاوتی را از سوی کسانی خواهد دید که می گویند باید کمیته های تحقیق و تفحص مجلس، آزادی دسترسی به اطلاعات این صندوق و شرکتهای وابسته را داشته باشند.

بحران سوم: تنظیم روابط با دولت

دولت می گوید چیزی به تامین اجتماعی بدهکار نیست ولی حافظی با ارسال نامه ای به مجلس، خواستار اختصاص سالانه 5 هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی کشور برای تادیه دیون دولت صندوق تامین اجتماعی شده است.

اکنون حافظی خود را در میان تیغه دو قیچی می بیند. از یک سو، رئیس جمهور اصرار بر عدم بدهی دولت دارد و از طرف دیگر، گذشتن از 21 هزار و 500 میلیارد تومان مطالبات این صندوق، چیزی نیست که مدیرعامل تامین اجتماعی، اختیاری بر آن داشته باشد.

تنظیم روابط تامین اجتماعی و دولت از سالهای گذشته، یکی از مسایل اصلی این صندوق بوده است. مدیران عامل این سازمان، هر چند از سوی دولت منصوب می شوند، ولی خود را وامدار بیمه گذاران این سازمان یعنی کارگران و کارفرماها می بینند، از این جهت، باید با اتخاذ سیاستهای هوشمندانه، کاری کنند روابط شان با قوه مجری، تیره نشود. حافظی نیز با اتخاذ  این سیاست، از ابزار کلامی احمدی نژاد استفاده کرده و با اطلاق "دیون" بر مطالبات تامین اجتماعی، تاکید کرده بود دولت، بدهی به این صندوق ندارند.

با این وجود، وی نامه ای به مجلس نوشته و در آن، از مجلس درخواست بودجه سالانه برای پرداخت این دیون کرده است، نامه ای که تاکنون از سوی قانونگذاران، پاسخی برای آن در نظر گرفته نشده.

اکنون به نظر می رسد گام بعدی حافظی برای گذر از بحران های فراگیر و عمقی تامین اجتماعی، از استحکام چندی برخوردار نیست. مهلت مجلس رو به پایان است و ارائه گزارش تحقیق و تفحص از این صندوق می تواند گزینه های جدیدی را فراروی مدیران این سازمان قرار دهد.

44/133