مهدی خاکی‌فیروز: عبدالمحسن الحبیکان می‌گوید همه چیز رو به راه است و نباید نگران بود. این مرد، مشاور مذهبی دیوان دفتر پادشاهی عربستان است و به همین دلیل طبیعی است که از منافع اقتصادی این پادشاهی دفاع کند. این روحانی برجسته سعودی تأکید می‌کند که متوقف شدن مناسک حج به دلیل خطر ترویج آنفلوآنزای خوکی، کار درستی نیست.
کارکنان دفتر او چندی پیش گروهی از طلاب علوم دینی در ریاض را دور هم جمع کردند تا الحبیکان، این مرد گوش به فرمان ملک عبدالله، برای آنها سخنرانی کند. او در حالی که دست‌های خود را تکان می‌داد و گاهی با مشت بر روی میز مقابل خود می‌کوبید، به طلاب هشدار داد که عجله نکنند و درباره متوقف کردن حج تمتع و عمره یا حرام کردن آن به سبب شیوع ویروس H1N1 سخنی نگویند: «این کارها موجب تفرقه در جهان اسلام می‌شود».
مأموریت جدید وزارت بهداشت
اوضاع آنطور که مشاور مذهبی پادشاهی سعودی می‌گوید، اطمینان‌بخش نیست. به عنوان نمونه هیأت وزیران عربستان در روزهای اخیر از ورود ویروس آنفلوآنزای خوکی به این کشور ابراز نگرانی کردند و وزارت بهداشت این کشور را مأمور مهار این بیماری کردند. با این حال رئیس هیأت‌پزشکی سازمان حج و زیارت ایران معتقد است حجاج ایرانی نباید نگران باشند. زیرا آنفلوآنزای خوکی به مکه و مدینه نرسیده است.
محمدتقی حلی‌ساز از اطلاع‌رسانی به زائران ایرانی در مجامع عمومی و متراکم در شهرهای مکه و مدینه خبر داده و می‌گوید: به رغم مشاهده نشدن موارد مشکوک، باید با چشم باز در رویارویی با ویروس آنفلوآنزای خوکی عمل کرد تا اضطراب برای هموطنان به وجود نیاید. رئیس هیأت پزشکی سازمان حج و زیارت در ادامه سخنان خود یادآور می‌شود: «کشور ایران اقدامات پیشگیرانه را از طریق ارائه دارو، استفاده از ماسک تنفسی و آموزش کادر درمانی آغاز کرده است. دولت عربستان نیز شیوه‌های مختلف غربالگری را به کار می‌برد که در حال حاضر، بهترین روش‌آن کنترل درجه حرارت بدن است». او در عین حال از اظهارنظر قطعی در مورد احتمال تعطیلی موقت حج خودداری کرده و با لحنی فرافکنانه می‌گوید: «آنچه به ما مربوط می‌شود، درمان زائران و مباحث آموزشی است اما موارد کنترلی به وزارتخانه‌های بهداشت و امور خارجه مربوط می‌شود.»
حلی‌ساز البته رواج ویروس H1N1 در عربستان را نیز انکار نکرده و می‌گوید: «تاکنون 8 مورد مشکوک به بیماری آنفلوآنزای خوکی در عربستان گزارش شده که مربوط به شهرهایی به جز مکه و مدینه است و تاکنون این اماکن، آلوده نشده‌اند؟»
نگرانی جدی
اظهارات حلی‌ساز در حالی مطرح می‌شود که مقامات وزارت بهداشت کشورمان، خطر شیوع آنفلوآنزای خوکی در ایام حج را جدی می‌دانند. به عنوان نمونه، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌ها در وزارت بهداشت، دیروز با برگزاری یک کنفرانس خبری، دیدگاه‌های خود در این خصوص را بیان کرد. دکتر محمدمهدی گویا گفت: هر چند هیچ ممنوعیتی برای سفر به عربستان و سایر کشورها نداریم اما توصیه می‌کنیم مردم از سفرهای غیرضروری به کشورهایی که ویروس آنفلوآنزای خوکی در آنها به گردش درآمده است، خودداری کنند.
وی در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه اگر این ویروس در عربستان به مرحله چرخش برسد، وضعیت اعزام زائران به حج تمتع چه خواهد شد، تأکید کرد: در این خصوص، سازمان بهداشت جهانی آخرین تصمیم را در نزدیک‌ترین زمان به این مراسم مذهبی اعلام خواهد کرد و ما نیز براساس این تصمیم‌گیری عمل خواهیم کرد. او البته تأکید کرد: در حال حاضر مواردی که در کشور عربستان گزارش شده، از افرادی بوده‌اند که وارد این کشور شده‌اند و هنوز به مرحله چرخش ویروس نرسیده است.
موضع‌گیری عربستان
چند روز پیش، پایگاه خبری حج نیوز در گزارشی به بررسی موضع‌گیری مقامات عربستان در قبال مباحث تعطیلی احتمالی حج به دلیل خطر شیوع آنفلوآنزای خوکی پرداخت. براساس این گزارش، در شرایطی که در روزهای اخیر گزارش‌های زیادی از شیوع بیماری مرگبار آنفلوآنزای خوکی در کشور عربستان، به ویژه در شهرهای مقدس مکه و مدینه منتشر شده‌اند، یکی از مقامات ارشد عربستان در گفت‌و‌گو با روزنامه چاپ ریاض اعلام کرد که محروم کردن مسلمانان از سفر حج، برخلاف تعالیم اسلام است و آنفلوآنزای خوکی، مانعی برای سفر زائران به عربستان نخواهد بود.
وی گفت: برخی مسلمانان فقط یک بار در عمر خود می‌توانند به سفر حج بروند، به همین دلیل درست نیست که ما آنها را از این سفر محروم کنیم. همچنین انجام سفر حج برای مسلمانانی که توانایی جسمی و مالی کافی دارند، واجب است و کسی حق ندارد در این مورد تصمیمی بگیرد.
این پایگاه خبری در پایان گزارش تحلیلی خود یادآور شد: درآمدهای حاصل از سفر مسلمانان برای انجام حج تمتع و سفر عمره به کشور عربستان، دومین منبع درآمد این کشور پس از صادرات نفت است و ایجاد هرگونه خلل در این امر، می‌تواند صدمه‌های زیادی را به اقتصاد عربستان وارد کند.
نخستین مخالفت‌ها در مصر
طبق آمارهای ارائه شده از سوی دولت عربستان، سالانه ده‌ها میلیون مسلمان برای زیارت به شهرهای مقدس مکه و مدینه، وارد عربستان می‌شوند که بیش از دو میلیون نفر از آنها همزمان در ماه ذی‌حجه و با هدف انجام مناسک حج تمتع به این کشور سفر می‌کنند. شیوع بیماری پرخطر آنفلوآنزا در میان این افراد، می‌تواند جهان را با چالشی جدی مواجه کند.
شیخ‌علی جمعه، مفتی جمهوری مصر یکی از نخستین کسانی بود که پیشنهاد تعطیلی حج 1430 هجری قمری را مطرح کرد. او گفت در صورتی که برای جلوگیری از آنفلوآنزای خوکی لازم باشد، می‌توان سفر به مکه برای برگزاری مناسک حج رابرای مدتی به تعویق انداخت.
این مفتی مصری، خواستار اجماع مراجع دینی جهان اسلام و صدور فتوایی مشترک درباره تعویق سفر به مکه و تعیین زمان مناسب برای اجرای این مراسم شد.
عدم توافق
البته این پیشنهاد او تاکنون به یک موضع‌گیری مشترک رهبران مذهبی تبدیل نشده است. مخالفان پیشنهاد او می‌گویند که نباید در مورد منع سفر حج، به صدور فتوا متوسل شد زیرا خودداری از سفر به مکه، تصمیمی شخصی است و هر فرد مسلمان در صورتی که چنین سفری را برای خود یا سایرین زیان‌بار بداند، باید از دست زدن به آن خودداری ورزد.
مصطفی خاکسا‌رقهرودی معاون وزیر ارشاد و رئیس سازمان حج و زیارت ایران یکی از مخالفان این پیشنهاد است. او در مورد پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی در میان زائران ایرانی گفت: در این خصوص، مسئولان رسمی کشور موردی را به ما گزارش نکرده‌اند تا بخواهیم وارد مرحله پیشگیری شویم. بنابراین، شرایط عادی خود را پیش می‌گیریم.
افراد پیگیر اخبار آنفلوآنزای خوکی، اعتبار چندانی برای نظرات این مقام وزارت ارشاد قائل نیستند. پایگاه خبری تقویت که دفتر آن در قم مستقر است گزارش داد: مقامات عربستان تدابیر لازم را برای برقراری امنیت بهداشتی حج تمتع پیش‌رو، در نظر نگرفته‌اند. تنها تصمیم آنها، ممنوعیت از ورود حجاج کشورهای مالزی و مصر است. این سهل‌انگاری سعودی‌ها به نگرانی‌ها در کشورهای اسلامی دامن زده است.
بسیاری از رهبران اسلامی مقیم کشورهای اروپا، هفته گذشته با برگزاری همایشی در هلسینکی پایتخت فنلاند، ضمن بیان نگرانی‌های خود، خواستار اقدامات جدی دولت عربستان برای جلوگیری از ورود حجاج مشکوک به این کشور شدند.
نظر شما