دکتر ظریف شب گشته، پس از مدتها سکوت، حضوری متفاوت پیدا کرد. او که بعد از متنی که در اینستاگرامش درباره قرارداد ترکمانچای نوشت، در اتاقی به دعوت مجید تفرشی مورخ معاصر حاضر شد تا توضیحات مبسوطی بر نظر خود مبنی بر پرهیز از آرمانگرایی های ناممکن داده و بر خلاف رویه های جاری، به عنوان مسئولی دولتی، پاسخگوی عملکرد ۸ ساله خود در دولت باشد. هر چند تندروهایی که دنبال برگزاری انتخاباتی با مشارکت پائین در اسفند ماه هستند، بلافاصله شائبه انتخاباتی بودن این رویداد را مطرح کردند تا بتوانند با زدن زود هنگام وی، خیال خود را از بابت آمدنش و رای آوردنش راحت کنند. اما چرا ظریف امروز را برای گفتن این حرف ها انتخاب کرده است؟
شاید هیچ کس به اندازه ظریف از تبعات سیاست خارجی کشور آگاه نبوده و به همان اندازه دلواپس نباشد. او می داند که بخش بزرگی از همان تندروهایی که روزگاری برجام را کاغذ پاره می دانستند و آن را آتش می زدند، امروز به دنبال احیای همان مرده ای هستند که بر سر جنازه اش پایکوبی می کردند. همان ها که امروز باید یاران قدیم خود را قانع کنند تا از سنگ اندازی دست بردارند؛آنانی که مخالفت با برجام برایشان بدون هیچ دلیل قانع کننده ای به موضوعی حیثیتی تبدیل شده و بازگشت از آن همه شعار افراطی، می تواند به ندامت آنان تعبیر شود که در نتیجه آن ۷ سال، زمان و امکانات کشور از بین رفت تا کشتی سیاست خارجی، در همان اسکله ای پهلو بگیرد که اکنون قرار است؛ زیرا هیچ توجیهی برای این همه اتلاف منابع و تضعیف بنیه اقتصاد کشور ندارند. ظریف دوباره آمد تا به میانه روها کمک کند تا بتوانند پایگاه اجتماعی خود را آماده کنند که بعد از آن همه شعار علیه برجام، این تغییر جهت تازه را بپذیرند و مخالفان حیثیتی برجام را هم همراه کنند تا کشور را از افتادن به ورطه جنگ و تحریم فزاینده نجات دهند.
آنان که درست در زمانی که کشور در حال گفت وگو با غرب بود و حالا که دستگاه دیپلماسی به سمت عادی سازی روابط می رود، تهدیدات علیه اروپا و آمریکا عمده می شود؛ آن هم در زمانه‌ای که دستگاه دیپلماسی کشور در ضعیف ترین وضعیت برای رفع و رجوع چنین برنامه سنگینی قرار دارد به ویژه بعد از سفر هیثم بن طازق پادشاه عمان به ایران که ناظران سیاسی یکی از ماموریت های جدی اش را حل مسئله هسته ای ایران ذکر کرده اند. اکنون آسیب های کاهش مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰ بیشتر خود را نمایان می کند.
در حالیکه رئیسی در شعارهای انتخاباتی اش از دولتی مقتدر سخن می گفت که می تواند برجام را به پیش ببرد، اما برعکس این دولت برآمده از رای پایین مردمی و اعتراضات پائیز گذشته، از کمترین اقتدار برای چانه زنی در عرصه بین المللی برخوردار است و ظریف شاید تنها کسی است که می تواند تمام این فاکتورها را یک به یک ردیف کند تا کسانی که گمان داشتند با رجز خوانی می شود کشور را اداره کرد،هوادارانشان بدانند که وضعیت سیاست خارجی آنگونه که آرزویشان است به پیش نخواهد رفت و سیاستمداران در قدرت هم در نهایت راهی جز همان مسیر گذشته ندارند و اگر بخواهد آرمانگرایانه سکان داری کنند، تاریخ همانگونه قضاوت خواهد کرد که سردار دلیری چون عباس میرزا برای اجرای حکم جهاد به عشق وطن رفت، اما وطن از دست داد.
ظریف همچنین تلاش کرد که از یکپارچگی سیاست خارجی با سیاست های کلی نظام پرده بردارد و در نهایت نشان دهد این دو قطبی سیاسی در کجا شکل گرفته است و نشانی سر منشا این دوگانه سازها را بدهد. موضوعی که به دلیل حساسیتش بیش از ۱۰۰هزار نفر را ساعت ها پای بحث او در کلاب هاوس نشاند. او در کلاب هاوس نشان داد اگر صداو سیما از او دعوت نمی کند تا گزارشش را به عنوان خادم ملت، به سمع و نظر مردم برساند، با همه محدودیت های وضعیت اینترنت، آنقدر سخنانش جذاب، منطقی و دارای مخاطب است که قادر است یک استادیوم آزادی مخاطب سیاسی را چندین ساعت پای سخنان خود آن هم با اینترنت ضعیف ایران، بنشاند و مستمع داشته باشد.
این همان شرایطی است که تندروها خواستار آن نیستند. زیرا گفت و گو تنها موضوعی است که آنان هیچ تمرینی درآن ندارند و مایل نیستند چنین میدانی گسترده شود. خشونت خورند تندروها است، گفت و گو و آرامش علیه منافع آنان عمل می کند. علاوه بر این او به عنوان یک سیاستمدار و کنشگر مرزی، نشان داد که این رویکرد یعنی میانه روی، دارای مخاطب بسیار قدرتمندی است. و این دلیلی است که تندروها باید به او حمله کنند. تا میدان گفت وگو را هم جمع کنند. ترامپ درک درستی از ظریف داشت. او هم می فهمید که ظریف در مقام درک کارشناسانه از حوزه مسئولیت اش چگونه می تواند از منافع ملی کشورش دفاع کند.
*روزنامه نگار
۲۱۶۲۱۶
نظر شما