از این رو چند موضوع در نامگذاری این روز نهفته است، ابتدا اینکه زندگی بهتر جوامع انسانی، را به بهتر شدن وضعیت شهرها گره زده است، چرا که در آینده ای نه چندان دور شاهد این خواهیم بود که بخش عمده ای از جمعیت جهان در شهرها سکونت خواهند داشت و این تمرگز جعیتی بدنبال خود تمرگز قدرت ،تمرکز ثروت والبته تمرکز مسایل و مشکلات زیست محیطی را نیز در درون خود خواهد داشت.
از دگر سو موضوع تاب آورسازی شهرها در مقابل تغییرات اقلیمی خود بیانگر این واقعیت است که این امر تاثیر شگرفی بر زندگی ساکنین شهرها بر جای می گذارد، به گونه ای که امروزه میلیونها نفر از ساکنان مناطق شهری بلایایی همچون سیل ، بالا آمدن سطح آب دریا، طوفانهای شدید و خشکسالی و گرمای طاقت فرسا را تجربه می کنند. بنابر این امروزه بیش از هر زمان دیگری نیازمند افزایش آگاهی ها نسبت به پیامدهای مخرب فعالیت های انسانی و آشکار سازی اثرات خطرناک تغییرات اقلیمی بر زیستگاههای انسانی به خصوص بر شهرها هستیم.
یکی از ویژگی های مهم شهرها وابستگی آنها به نواحی پبرامونی و روستاها برای تامین غذای جمعیت فزاینده شهری است. بنابر این شهرها را نمی توان عناصر مستقل دانست بلکه این شهرها برای ادامه حیات به شدت به مناطق پیرامونی و به سایر مراگز شهری وابسته اند. از این رو مشارکت ، همکاری و مبادله احتیاجات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی از ضروریات بقای شهرهاست. باید بستری فراهم شود تا شهرها با هم گفتگو کنند و بتوانند در یک تعامل سازنده منابع موجود خود را با هم به مشارکت بگذارند و محدودیت یکدیگر را جبران کنند. از این رو شهرها را باید در یک زنجیره به هم پیوسته و با رویکرد سیستمی نگریست که هم مسایل آن به یکدیگر گره خورده وهم راه حل مسایل یک شهر را نه فقط در ان شهر بلکه در سایر ممناطق باید جستجو کرد. از جمله این مسایل می توان به مشکلات ناشی ازتغییر اقلیم اشاره کرد . برای اینکه ما شهرهای مقاوم و تاب آور داشته باشیم لازم است در جنبه های مختلف جامعه شهری مداخله گری کرده و تغییراتی را در همسو سازی شرایط زندگی شهروندان با وضعیت جدید بوجود آوریم.
برای مثال همانطور که اشاره کردم زندگی شهری مستلزم تمرکز است و این مسئله، تمرکز مصرف منابع را هم بدنبال می آورد، این در حالی است که به لحاظ این تمرکز معمولا منابع شهری تحت فشار قرار می گیرند و قطعا نمی توان سبک زندگی گذشته را در شرایط جدید زیست شهری ادامه داد. ما نیازمند ایجاد تغییر در سبک زندگی شهری در جهت فرهنگ سازی برای بهینه سازی مصرف منابع هستیم. ما نیاز به شهرهایی داریم که مردم به جای ماشین سواری در آن پیاده روی کنند. به جای فروشگاههای بزرگ زنجیره ای از خرده فروشی های محله خرید کنند و از شهرها به عنوان فضای تعامل و گفتگو استفاده کنند.
تاب آوری زمانی معنا و مفهوم می یابد که ما در مقابل رخدادهای اجتناب ناپذیر قرار گرفته و برای غلبه بر آنها ناگزیر ناگزیر می باید آستانه تحمل جامعه را بالا برد و سطح آسیب پذیری جامعه را در برابر رخدادهای ناگوار را کاهش دهیم. هر چند که جوامع شهری بدلیل همان تمرکز که در جنبه های مختلف وجود داردبیشتر در معرض آسیب پذیری هستند، در عین حال شرایط و زمینه های بهتری برای ارتقا تاب اوری جوامع شهری وجود دارد، چرا که این جوامع از توان اقتصادی بیشتر، سطح سواد بالاتر ، نهادهای حمایتی قوی تر و در یک کلام از قدرت بیشتری برای مقابله با رخدادهای نامطلوب برخوردار می باشند. اگر چه سطح تهدیدها در جوامع شهری بیشتر است . از دگر سو فرصتها و ظرفیت های بیشتری هم برای مقابله با انها در شهرها وجود دارد.
با توجه به کمبود سرمایه که بخصوص کشورهای جهان سوم از آن رنج می برند، این تاب آورسازی می بایست عمدتا بر جوامع انسانی تکیه کند و در کنار ظرفیت سازی تکنولوژیک که البته مهم است ، به ظرفیت سازی اجتماعات شهری و جوامع محلی تاکید نماییم.
یاد آور می شود کمیته ملی اسکان بشر مجموعه برنامه هایی را جهت بزرگداشت روز شهر ها در سال جاری در دستور کار خود قرار داده است. چهار سمینار علمی، نمایشگاه آثار هنری نقاش شهر و انتشار دو کتاب با عنوان شهری به سبک ایرانی ، تالیف محمد مهدی مظاهری و مجموعه مقالات زندگی شهری . در این مراسم که با همکاری مجمع شهرهای اسلامی برگزار شد اساتید دانشگاه و صاحب نظران به ایراد سخن پرداختند.پ
* دبیر کل کمیته ملی اسکان بشر
نظر شما