کوروش زرین‌کلک: بیست و هفتم اردیبهشت را با این نگاه چنین نامی گذاشته‌اند، که هر کس می‌تواند با دست‌یابی به اطلاعات و ارتباطات، جهش‌هایی سریع در سطح آگاهی و توانایی خود ایجاد کند و در رشد خود تاثیری بزرگ بگذارد. و این منحصر به افراد نیست، انجمن‌ها، جوامع، و کشورها نیز می‌توانند چنین کنند.
اما شعار امسال این روز جهانی، نگرانی‌هایی در خود دارد. شعار این است «محافظت از کودکان در فضای رایانه‌ای». فضای اینترنت همان‌قدر که برای رشد انسان‌ها امکان در اختیار می‌نهد، برای تباهی نیز امکان‌هایی در خود نهفته دارد. بسیاری چیزها در اینترنت هست که یک فرد بالغ از آن‌ها صدمه نمی‌بیند یا به دلیل آگاهی به آن‌ها درگیرشان نمی‌شود، اما کودکان در شرایطی چنین نیستند. مسائل مربوط به جسم انسانی و بلوغ، برای آن‌ها ناشناخته است و می‌تواند جذاب‌تر از چیزهای دیگر شود. خاصه اگر بدانیم بسیار کسان هستند که از تجارت اینترنتی چنین چیزهایی نان می‌خورند و به همین دلیل فعالانه در اغوای کودکان می‌کوشند. این اغوا گوشه‌ها و گونه‌های مختلف دارد. از تشویق کودک به این که با استفاده از کارت اعتباری والدینش عکس و فیلم و مانند آن بخرد، تا برقراری دوستی‌ای عجیب و بعد کشاندن او به جایی بیرون از خانه به مقصودی که درکش برای کودک ناممکن است اما برای والدینش نه.
حتی یارگیری فرقه‌ها و گروه‌ها نیز از میان کودکان و نوجوانان اندک نیست. در اینترنت خیل مرشدها و گوروها و یوگی‌هایی انباشته است که هر یک دکانی به نام معنا و معنویت گشوده‌اند و ذهنی خام و نیازموده را می‌جویند تا بر آن چنبره بزنند. از آنان که شعارشان «با همه مهربان باش، بیش از همه با دشمنت» گرفته تا بیماران خشنی که کودکان و نوجوانان را تشویق به ساختن بمب و کشتن انسان‌ها در ایستگاه مترو می‌کنند.
البته همه این‌ها در قیاس با فواید اینترنت - چه کیفی و چه کمی - هیچ نیست. اما این هیچ، هیچ خطرناکی است که باید به آن اندیشید. و این خطرها خطرهای آشکارند؛ خطرهای ناپیداتری هم هست. کودکان بسیار سریع به سایتی خاص معتاد می‌شوند. ممکن است یک سایت خوب و بی‌آزار خبری موضوع این اعتیاد باشد. این‌جا دیگر مطلقا قصد سوئی در کار نیست؛ خود کودکی کودک موجد این مشکل است.
دو راه در پیش داریم. نخست این که به کودک بگوییم «بنشین کنار. اینترنت لقمه تو نیست». دوم این که اینترنت را برای کودکمان غربال کنیم. راه اول بعید است که به جایی برسد. در توان پدر و مادر نیست که این محدودیت را در حیطه زمان و مکان تا حد لازم بگسترند. کودک می‌تواند در ساعت کلاس ورزشش به کافی‌نت برود و گشتی در این میوه ممنوعه بزند. درست است که در کافی‌نت نمی‌توان به سایت‌های غیراخلاقی وصل شد، اما گپ‌خانه‌ها (chatrooms) به روی همه گشوده‌اند. و کسی چه می‌داند؟ ای بسا برای کودکان، خطر این‌ها از سایت‌های غیراخلاقی کم‌تر نباشد.
اما راه دوم، غربال کردن اینترنت. این درست که دولت‌ها خود اینترنت را برای من و شما غربال می‌کنند. اما این غربال کلی است و مناسب بزرگ‌سالان. به همان دلیل پیش‌گفته تفاوت‌های فیزیولوژیک - و در نتیجه ذهنی - میان کودک و بزرگ‌سال، چیزهای کلا مفیدی هست که برای کودکان حتی مضر هم هست. باز حتی ممکن است چیزی برای کودکی مفید باشد و برای کودکی دیگر مضر. همان‌گونه که دولت بر صنایع غذایی نظارت می‌کند، اما هر پدر و مادری نیز با توجه به نیازها و حساسیت‌ها و وضع جسمی و پزشکی کودک بر خورد و خوراک او نظارتی جداگانه دارند، نظارت دولتی بر اینترنت به هیچ روی جای نظارت خانواده را نمی‌گیرد.
اما نظارت خانوادگی را چگونه می‌توان اعمال کرد؟ بزنگاه داستان همین جا است. این کار نیازمند ابزارهایی است. نرم‌افزارهایی که پدر و مادر بتوانند تنظیم کنند و به عملکرد کنترلی و نیز نظارتی آن اعتماد کنند. این ابزارها وجود دارند و توصیف افسانه‌واری از خیالی مبهم نیستند. اما متاسفانه کشور ما در عمل از این قافله دور افتاده است، شاید به این دلیل که نظارت دولتی را کافی دانسته و جایی برای نظارت خانوادگی نمی‌بیند. شاید کمی دیر شده، شاید باید دست به کار شد.
نظر شما