ذوالفقار دانشی: فضانوردان شاتل آتلانتیس، ظهر روز دوشنبه 28 فروردین به وقت ایران از خواب 8 ساعته خود بیدار شدند؛ اما به‌دلیل مشکلات پیش‌آمده در راه‌پیمایی چهارم و انجام نشدن بخشی از کارهایی که می‌بایست در راه‌پیمایی چهارم انجام شود؛ کار خود را یک ساعت زودتر آغاز کردند.
هدف از راه‌پیمایی فضایی پنجم، جایگزین کردن 3 باتری دیگر؛ نصب یک دستگاه حسگر هدایت دقیق جدید و نصب عایق‌های حرارتی‌ای بود که به‌دلیل مشکلات راه‌پیمایی چهارم و ضیق وقت، انجام نشد.
ساعت 16:55 دوشنبه 28 اردیبهشت، آخرین راه‌پیمایی فضایی آغاز شد. جان گرانسفلد و دروو فیوستل به عرشه شاتل فضایی آتلانتیس آمدند تا برای آخرین بار، باارزش‌ترین تلسکوپ ساخته دست بشر را تعمیر کنند. گرانسفلد که برای نخستین بار در این سفر روی بازوی روباتیک قرار گرفته بود، درب بدنه هابل را باز کرد و پس از 25 دقیقه تلاش برای باز کردن چفت و بست‌ها، سه باتری نیکل-هیدروژن این تلسکوپ را از بدنه خارج کرد. این مجموعه 230 کیلوگرمی از پرتاب هابل در سال 1369 / 1990 تاکنون فعال بود، اما ظرفیت آن پس از 19 سال به نصف کاهش پیدا کرده بود.
در ساعت 18:20، نصب باتری‌های جدید به پایان رسید. آزمایش‌های اولیه نشان از درستی کارکرد این ابزار داشت. بخش اول راه پیمایی، 10 دقیقه بعد با بسته شدن درب بدنه و بازبینی اتصالات، به پایان رسید.
دو ساعت از راه‌پیمایی فضایی گذشته بود و فضانوردان مشغول بازکردن بخشی از بدنه هابل بودند که حسگر هدایت دقیق هابل (اف.جی.اس) در آن قرار داشت. گرانسفلد مجبور شد به جای ابزار، از نیروی بازوی خود برای باز کردن قفل بدنه استفاده کند و به ابزار قدیمی دسترسی پیدا کند. اما اتصالات این ابزار که در سومین تعمیر هابل در سال 1378 / 1999 روی هابل نصب شده بود، برخلاف بسیاری دیگر از قطعات قدیمی هابل که 19 سال از عمرشان می‌گذشت، سفت شده بود و باز کردنش به سادگی امکان‌پذیر نبود. 20 دقیقه از زمان راه‌پیمایی فقط برای بازکردن اتصال اصلی اف.جی.اس سپری شد.
اما درنهایت، بخش دوم راه‌پیمایی فضایی نیز با موفقیت به پایان رسید و در ساعت 20:11؛ اف.جی.اس جدید نیز نصب شد. حسگر هدایت دقیق یا اف.جی.اس، دوربینی است که در حین حرکت و رصد، روی ستاره‌ای خاص ثابت می‌ماند و در تنظیم جهت‌گیری و هدایت تلسکوپ کمک می‌کند. هابل از 3 حسگر هدایت دقیق بهره می‌برد. آزمایش‌های اولیه مرکز کنترل زمینی نیز سالم بودن این ابزار را تایید کرد.
باوجود آن‌که هنوز 2.5 ساعت زمان مانده بود و دو هدف اصلی آخرین راه‌پیمایی محقق شده بود، اما دشوارترین بخش کار مانده بود، یعنی تعویض 3 پوشش حرارتی بدنه هابل. شرایط سخت فضا سبب می‌شود بدنه هابل، تنش‌های مختلفی را تجربه کند که به تدریج، پوشش بدنه را فرسوده می‌کند. از این رو یکی از بخش‌هایی که در ماموریت‌های تعمیر بازرسی می‌شوند، این پوشش‌های عایق است.
نخستین پوشش جدید در ساعت 21:19 روی بخشی از بدنه نصب شد که ابزارهای ارتباطی هابل در آنجا قرار دارد. پوشش دوم نیز در محل راه‌پیمایی روز گذشته برای تعمیر طیف‌نگار اس.تی.آی.اس نصب شد، جایی‌که فضانوردان مجبور شدند نرده‌ای را که پیچ سفتی داشت، با دست بشکنند و به طیف‌نگار دسترسی پیدا کنند. این کار نیز در ساعت 21:58 به پایان رسید و سومین پوشش بدنه نیز 17 دقیقه پس از آن نصب شد.
بدین ترتیب، تمام اهداف راه‌پیمایی سوم محقق شد و فضانوردان مشغول جمع‌وجور کردن ابزارهای موجود در عرشه شاتل شدند. سکوی اتصال فضانوردان به بازوی روباتیک نیز از بازو جدا شد. در آخرین اقدام، فضانوردان می‌بایست پوشش محافظ آنتن پشتیبان هابل را که در حین تعمیر روی آن نصب شده بود، بردارند تا تلسکوپ کاملا آماده شود. اما پشت لباس فضانوردی گرانسفلد به تلسکوپ برخورد کرد و قطعه‌ای از آنتن را انداخت! گرانسفلد این موضوع را گزارش کرد و مرکز فرماندهی زمینی نیز دستور داد فعلا به کابین بازگردند، اما آماده باشند تا اگر مشکلی در آنتن پیش آمد، دوباره به عرشه برگردند.
طی 15 دقیقه، مرکز کنترل زمینی آنتن را آزمایش کرد و متوجه شد آنتن هنوز کار می‌کند، اما قطعه جداشده که بخشی از کلاهک این آنتن بود، می‌توانست در آینده مشکلاتی حرارتی برای ابزار ارتباطی هابل ایجاد کند؛ به همین دلیل به فضانوردان دستور داده شد پوشش حفاظتی را دوباره در جای اصلی خوب نصب کنند.
پس از این، آنتن‌های اصلی هابل با فرمان مرکز هدایت زمینی باز شد تا همه‌چیز برای رها شدن تلسکوپ فضایی هابل در بعدازظهر امروز (سه‌شنبه 29 اردیبهشت) مهیا شود. فضانوردان نیز به کابین برگشتند و درنهایت، پنجمین و آخرین راه‌پیمایی فضایی در ساعت 23:53 دوشنبه 28 اردیبهشت به پایان رسید.
گرانسفلد که برای سومین بار است در ماموریت تعمیر هابل شرکت می‌کند، در حین بازگشت به کابین برای آخرین بار، هابل را نگاه کرد و گفت: «ببخشید آقای هابل! امیدوارم که سفر خوبی داشته باشی!»
غیر از بخشی از دوربین پیشرفته نقشه‌برداری، ای.سی.اس، دیگر ابزارهای هابل با موفقیت نصب یا تعمیر شدند و این برای نخستین بار است که تلسکوپ فضایی هابل می‌تواند از 5 ابزار علمی استفاده کند. بدین سان، آخرین ماموریت تعمیر تلسکوپ فضایی هابل نیز با دست‌یابی به تمام اهداف خود به پایان رسید.
فضانوردان، ساعت 18:23 امروز (سه‌شنبه 29 اردیبهشت) هابل را در مدار زمین رها خواهند کرد و به آرامی از تلسکوپ فاصله خواهند گرفت. ناسا نیز تغییراتی در برنامه بازگشت فضانوردان ایجاد کرده تا خدمه پرواز 125 شاتل‌های فضایی زودتر از ساعت 20:11 جمعه 1 خرداد (11:41 به وقت تابستانی شرقی) به زمین بازگردند تا از شرایط آب‌وهوایی بهتری برای فرود در پایگاه فضایی کندی بهره‌مند شوند؛ هرچند که این برنامه هنوز صددرصد مشخص نشده است.
نظر شما