بن‌بست در درمان سرطان

شواهد بسیاری تایید می‌کنند که در درمان سرطان،‌ تشخیص زودهنگام از عوامل کلیدی موفقیت است. این در حالی است که تاثیر و کارآمدی اغلب برنامه‌‌های غربال‌گری سرطان به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.

برای مثال،‌ در آخرین روزهای اسفند گذشته، مجله پزشکی نیو انگلند (The New England Journal of Medicine)‌ نتایج دو مطالعه روی برنامه‌های غربال‌گری سرطان پروستات را که به دنبال آنتی‌ژن مختص پروستات برای نشانگر زیستی(PSA) بود، منتشر کرد. یکی از مطالعات به این نتیجه رسیده بود که برنامه غربال‌گری هیچ تاثیری بر مرگ‌ومیر بر اثر سرطان پروستات ندارد؛ در حالی‌که مطالعه دیگر، نشان می‌داد اجرای برنامه غربال‌گری، تلفات سرطان پروستات را تا 20 درصد کاهش می‌دهد. البته در مطالعه دوم احتمال بیش‌تشخیصی بالا است؛ اما هر دوی این مطالعات نشان داده‌اند که مردان طی برنامه‌های غربال‌گری، درمان‌های پزشکی متنوعی را دریافت می‌کنند که بسیاری از آنها کاملا غیرضروری است.

از سوی دیگر، نگاهی به پرونده‌های ظهور ژنتیکی سرطان‌های تخمدان، مشخص کرده است در مواردی‌که تشخیص زودهنگام انجام شده، پیشرفت سرطان بسیار کندتر از مواردی است که تشخیص، دیرتر صورت گرفته است و هم‌چنین، احتمال کشنده بودن آن نیز به شدت کاهش یافته است. این پژوهشگران باور دارند که برنامه‌های غربال‌گری موفقیت‌آمیزند، اما به آزمایش‌های بیشتر و بهتری نیاز دارند که ساختار بدخیم را زودتر تشخیص دهد.

در اواسط فروردین‌ماه، پژوهشگران گزارش کردند که اندازه‌گیری پروتئین CA125 و انجام تصویربرداری فراصوتی درون رحم (TUI) در بیماران مبتلا به سرطان تخمدان، بیش‌از آن‌که برای تشخیص تومورهایی که در مراحل اولیه رشد خود قرار دارند و می‌توانند بهتر درمان شوند، به کار آید؛ سرطان‌های پیشرفته‌ را تشخیص می‌دهد.

این مطالعات مشکلی را مطرح می‌کنند که در تشخیص سایر انواع سرطان، مانند سرطان سینه و ریه هم دیده می‌شود. تشخیص سرطان‌هایی که رشد کندتری دارند، ساده‌تر است؛ اما این نوع سرطان‌ها به همان نسبت کمتر مرگ‌آورند. با این حال، تست‌های موجود نمی‌توانند بسیاری از سرطان‌های بدخیم را در مراحل اولیه خود آشکار کنند، در حالی‌که همین تست‌ها با نتایج مثبت غلط، بسیاری از مردم را بدون را به درمان‌های پزشکی وادار می‌کنند، بدون آن‌که به آن نیاز داشته باشند.

درست است که در مورد برخی سرطان‌ها مانند سرطان سینه و گردن،‌ تاثیر مثبت برنامه‌های غربال‌گری در نجات جان بسیاری از بیماران اثبات شده، اما در مورد بسیاری دیگر از سرطان‌ها چنین نیست. این مسئله به معنای بی‌ارزشی تشخیص زودهنگام نیست،‌ بلکه بسیاری از روش‌های موجود بسیار ضعیف‌تر از آن‌چه هستند که می‌توانند باشند.

در حال حاضر دانشمندان می‌کوشند تا با رسیدن به فهم بهتری از ساختار مولکولی سرطان، تست‌های تشخیصی موجود را ارتقا دهند. آن‌ها به دنبال نشان‌گرهای زیستی هستند که بتوانند تومورهای مهاجم را از تومورهایی که به کندی رشد می‌کنند، تفکیک کنند. آنان روی ژنوم سرطان‌ها کار می‌کنند تا بتوانند تست‌های غربال‌گری بهتر و نیز درمان‌های مشخص‌تری ارائه دهند. به علاوه آن‌ها می‌آموزند که چطور به پزشکان اطلاعات ژنتیکی بدهند که آن‌ها را در استفاده از داروها هدایت کند.

با این همه،‌ به نظر نمی‌رسد که رسیدن به درک بهتری از ساختار مولکولی سرطان، بتواند به خودی خود، سرطان را درمان کند. برای مثال،‌ دانشمندان هنوز هم درگیر کشف بیولوژی پیچیده بازدارنده‌های ساخت رگ‌های خونی هستند. قرار بود که با استفاده از این بازدارنده‌ها و جلوگیری از رسیدن مواد غذایی به سلول‌های سرطانی، آن‌ها را از بین ببرند. اما پژوهشگران به‌تازگی به این نتیجه رسیده‌اند که برخی داروها می‌توانند در شرایط خاصی منجر به گسترش سرطان در موش‌های آزمایشگاهی شوند. با وجود این‌که پژوهشگران هنوز هم امیدوارند در نهایت به بازدارنده‌های تشکیل رگ‌های خونی بهتری برسند، این واقعیت هم‌چنان پابرجاست که تمامی پیشرفت‌های قبلی در زمینه سرطان، ‌چه در حیطه درمان‌های هدف‌مدار و چه در حیطه نشانگرهای تشخیص زودهنگام،‌ همه به مانع خورده‌اند.

با توجه به چنین حقیقتی،‌ بهترین راهکار ادامه دادن کار در جبهه‌ای گسترده است و آن، تلاش برای ارتقای راه‌های موجود در کنار پرداختن به هر مداخله دیگری است که در مبارزه با سرطان مفید باشد،‌ حتی اگرخارج از حیطه‌ای به‌نظر برسد که یک زیست‌شناس باید در آن کار کند. به عنوان مثال، ‌برنده جایزه نوبل،‌ راجر ‌تی‌ساین از دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیه‌گو، در تلاش است راهی بیابد که با برجسته‌تر کردن سلول‌های سرطانی، به جراحان کمک کند آن‌ها را راحت‌تر و با دقت بیشتری از بدن فرد مبتلا خارج کنند. برای زیست‌شناسان،‌ کمک به جراحان جذابیت کشف یک سرطان جدید را ندارد. اما شاید موثرترین راه‌های درمان سرطان را از همین طریق بتوان پیدا کرد؛ یعنی به جای رفتن به دنبال برخی پیشرفت‌های نظری بسیار بزرگ، بیشتر به ارتقای ثابت همان راه‌هایی بپردازیم که در اختیار داریم.

نشریه نیچر، شماره 7239- ترجمه: بهنوش خرم‌روز