فاطمه محمدی‌نژاد: حفاظت از گونه‌های مختلف زیستی همواره به عنوان راه حل برد- برد، هم برای محیط و هم برای فقیرترین مردم دنیا قلمداد می‌شده است. این افراد برای کسب درآمد و غذای خود به منابع طبیعی وابسته هستند.
اما مطالعات بسیاری که در جامعه جانورشناسی لندن ارائه شد، شواهد مرتبط‌کننده پروژه‌های حفاظتی به کاهش فقر را مورد بحث و چالش قرار داده است. در عوض، محققان بر این باورند که فرصت‌های شغلی و اقتصادی حاصل از تلاش‌های حفاظتی نیز به نفع افراد متمول‌تر در جوامع محلی خواهد بود.
به گزارش نیچر، کریگ لیشر، جامعه‌شناس و مشاور ارشد آژانس حفاظت از محیط زیست در آرلینگتون ویرجینیا در این زمینه گفت: «اگر کاهش فقر، هدف شما برای پروژه حفاظت است؛ بنابراین هدف خوبی را انتخاب نکرده‌اید. راه‌های بهتری برای انجام این کار وجود دارد.»
این مطالعات همچنین بر عدم وجود داده‌های تجربی باکیفیت در مورد تنوع زیستی و کاهش فقر تاکید دارند و نشان می‌دهند که استراتژی‌های حفاظتی بیهوده‌ای در حال اجرا هستند.
با این حال برخی محققان در تلاشند تا این کسری را جبران کنند. به عنوان مثال، برایان بلچر، مدیر مرکز منابع غیر چوبی دانشگاه ویکتوریا در بریتیش‌کلمبیا، نتایج پژوهشی را ارائه کرد که در آن، میزان تاثیر منابع جنگلی غیرچوبی نظیر غذا و داروهای سنتی بر درآمدهای خانگی را در بیش از 360 روستا در 26 کشور از جمله غنا، پرو و چین، مورد بررسی قرار گرفته است.
این پروژه که در سال 2004 آغاز شد و قرار است سال آینده تکمیل شود، تاکنون نشان داده که محصولات جنگلی به طور متوسط، یک چهارم درآمد مردم محلی را به خود اختصاص می‌دهد. با این حال این تخصیص در مناطق مختلف مورد مطالعه این پژوهش میان 10 تا 60 % متغیر است.
بلچر توضیح می‌دهد که بیشتر محصولات جنگلی به دلیل ارزش پایین اقتصادی در اختیار مردم فقیر هستند. محصولات ارزشمندتر جنگلی، برای جمع‌آوری نیازمند کار و امکانات بیشتر هستند، بنابراین توسط افرادی انجام می‌شوند که وضع مالی بهتری دارند و قادرند بر منابع مورد نیاز برای بهره‌برداری از جنگل سرمایه‌گذاری کنند.
وی به طور مختصر افزود: «پروژه‌های حفاظتی می‌توانند دسترسی افراد را به منابع جنگلی با تسهیل شیوه‌های دستیابی قانونی آن‌ها به غذا و در عوض سخت کردن شرایط محدود کند. وقتی دسترسی مجاز باشد، مسئولین محلی برای دسترسی مردم به منابع رو به رشد مبالغی را در نظر خواهند گرفت».
محاسبه سود
لیشر و همکارانش در پژوهشی جداگانه بیش از 400 تحقیق و سند را در مورد حفاظت از گونه‌های زیستی و کاهش فقر مورد مطالعه قرار دادند. او و گروهش دریافتند که حدود 150 مورد از این مطالعات نشان‌دهنده شواهدی هستند که این پروژه‌ها به نفع فقرا بوده است. این مطالعات شامل پروژه‌هایی در مورد توریسم دریایی و احداث جنگل‌های صحرایی بوده است.
اما در بیشتر موارد این گروه متوجه شد که پروژه‌ها برای فقیرترین افراد هیچ سودی به همراه نداشته‌اند و همانند مطالعات بلچر، شواهد فراوانی وجود داشت که نشان می‌داد خانوارهای ثروتمندتر بیشتر در این برنامه شرکت کرده و سود بیشتری کسب می‌کنند.
مت والپول، مدیر ارزیابی اکوسیستم در مرکز کنترل حفاظت جهانی برنامه‌های محیطی سازمان ملل در کمبریج انگلیس می‌گوید آژانس‌های حفاظتی در مورد این مسئله که تنوع زیستی می‌تواند منجر به کاهش فقر شود، بسیار خام عمل کرده‌اند و باید در مورد هزینه‌ها و منافع جدی‌تر باشند.
اما کاترینا براندون از آژانس غیرانتفاعی حفاظت بین‌الملل ضمن مخالفت با این موضوع معتقد است آژانس‌ها در مورد تلاش برای توجه به حفاظت و اهداف توسعه خوشبین بوده است.
وی گفت: «من فکر می‌کنم تمام کارکنان حفاظت و توسعه با این مسئله موافقند که بسیاری از دانشگاهیان انتظاراتی بسیار فراتر از واقعیت و خواسته‌های متضادی دارند. حفاظت از گونه‌های زیستی غالبا به عنوان شبکه امنیت حیاتی عمل می‌کند که فقرا را از فرو رفتن بیشتر در فقر بخصوص زمانی که آسیب‌پذیرتر هستند، محافظت می‌کند».
والپول همچنان معتقد است که سیاستگذاران باید شواهد علمی محکمی از این منافع ارائه دهند. به عنوان مثال، در نشستی که در ماه سپتامبر/شهریور برگزار خواهد شد، رهبران جهان در مورد نقش تنوع زیستی در رسیدن به اهداف هزاره بحث و تبادل نظر خواهند کرد.
مطالعاتی که زندگی مردم حاضر در پروژه‌های مختلف حفاظتی را در مکان‌های مختلف دنبال می‌کنند، قادرند رابطه میان حفاظت و کاهش فقر را تایید کرده و تلاش‌های آینده را هدایت کنند.
نظر شما