به عنوان اقتصاددانی که هوادار نظریه عدالت رالز هستم این باور در من وجود دارد که عادلانه‌ترین راه‌حل همواره آن چیزی است که در مورد آن تصمیم می‌گیریم و می‌پذیریم و بدون آنکه بدانیم خود در چه موقعیتی قرار داریم.
در موضوعات بین نسلی هم این عدالت، معنا و مفهوم پیدا می‌کند. بنابراین یک محور این است که باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که برای نسل‌های آینده نیز از این ثروت باقی بماند که اگر خودمان انسان نسل آینده بودیم، برنامه‌ریزان را مذمت نکنیم.
یک موضوع دیگر، اینکه دولت ایران، دولت بزرگی است و بزرگی دولت را بر این منطق و باور استوار می‌کنیم که روی خیرخواهی می‌خواسته است به تمام مردم کمک کند و می‌خواسته مردم را از شر آسیب‌های مالکان بزرگ نجات دهد. ولی دستاورد این مالکیت و حاکمیت دولت بر فعالیت‌های اقتصادی براساس اعداد و ارقام می‌تواند این باشد که دولت کارآیی کافی در اداره بنگاه‌های اقتصادی را ندارد و دچار دوگانگی مطلق در تصمیم‌گیری اقتصادی می‌شود. دولتی که در مقام مسئول برای نسل‌ها می‌خواهد در مورد مسایل مختلف از جمله مالیات و یا نرخ ارز تصمیم بگیرد وقتی خود در مقام کارفرما نشسته است، اگر تغییراتی در این زمینه‌ها ایجاد کند، به خود آسیب می‌رساند.
بنابراین دولت در یک دوگانگی قرار دارد، به این معنا که اگر به یک وظیفه عمل کند، در وظایف دیگری که برای خیرخواهی پذیرفته است، دچار تزلزل می‌شود. تجربه کشور نشان می‌دهد دولت همیشه وظیفه هویتی و نسلی خود و مسائل کلان مانند مالیات و ارز را فدای وظایف بنگاهی می‌کند نتیجه آنکه یک هویت بنگاهی بزرگ بوجود می‌آید که می‌خواهد همه را شاغل کند و افراد حداقل‌ها را دریافت می‌کنند و این در حالی است که منابع اصلی هر روز کوچک‌تر می شوند.
آمارهای توسعه انسانی به وضوح نشان می‌دهد که رتبه ایران کاهش یافته است. آمارهای کلان را نیز که با هم مقایسه می‌کنیم به وضوح از کاهش رتبه کشور خبر می‌دهند. برای مثال در دهه منتهی به 1356 یعنی یک دهه، درآمد سرانه ایرانی به طور متوسط 2 درصد بالای متوسط درآمد جهان قرار داشت. اما در دهه منتهی به 1375 متوسط درآمد ایرانی، 30 درصد زیر متوسط دنیا بود و امروز هم بعد از هزینه درآمدهای نفت باز هم درآمد سرانه ایرانی طی یک دهه به طور متوسط به سطح متوسط دنیا نرسیده است.
این نشان می‌دهد که مجموع تلاشی که انجام می‌شود، نمی‌تواند کشور را به جایی برساند که مجموع زندگی افراد جامعه بهبود یافت. اگرچه دولت تلاش می‌کند تا کیک را بین همه و یا تعداد زیادتری تقسیم کند اما سطح زندگی پایین آمده است.
*فوق دکترای اقتصاد از آمریکا
نظر شما