در میان تمامی آنهایی که سابقه مدیریت براقتصاد ایران و همراهی با سیاستمداران را دارند، گروهی بیش از سایرین در حاشیه و گاهی زیر سایه بوده اند. اقتصاد ایران طی یکسال گذشته موفق شد یا حداقل به گفته وزیرامور اقتصادی و دارایی به چنین موقعیتی رسید که از رکود قطعی خارج شود.
طیب نیا برای اتفاقی که دراقتصاد ایران رخ داده از واژه «معجزه» استفاده می کند و دیگرانی نیز به او اعتماد به نفس می دهند که چنین رخ داد «غریبی» در اقتصاد ایران که مهر «ورشکسته» برپیشانی داشت کم از معجزه ندارد.
اما خروج اقتصاد فلات آفتابی از رکود به معنای گسترش طلایه های خورشید برسراقتصاد ایران نیست. همچنان نگرانی باقی است و دلمشغولی های گذشته سرجایشان مانده اند چراکه کوه «یخ زده» اقتصاد ایران با نورکم رمق خورشیدی برآمده از پشت ابرها آب نمی شود هرچند آنچه طی سال های فرورانی درآمدهای نفتی دود شد و به آسمان رفت، رویاهایی بود که فعالان اقتصادی برای استفاده از 700 میلیارد دلار درآمدهای نفتی به نفع توسعه در سرداشتند.
اما در سال پسامعجزه، همچنان امیدها زنده باقی مانده است. کماکان دولت و تیم اقصادی همراهان رئیس دولت قصد دارند، مسیر اقتصاد از ریل خارج شده ایران را به سمت مطلوبی هدایت کنند.
سعید لیلاز تحلیلگراقتصادی اعتقاد دارد سال 94 برای اقتصاد ایران با رشد 3 درصدی، تورم 15 درصد، رشد بخش مسکن صفر درصدی و درنهایت افزایش 10 درصدی تقاضا برای همین بخش رقم می خورد. هرکدام از این مولفه های اقتصادی در سال 94 می توانند سرفصل بحث های پیچیده باشند. اما پرسش کلیدی همچنان برای سیاست گذاران باقی می ماند. چه کسانی اقتصاد ایران را از رکود خارج کردند؟ آنها چه نسخه مشخصی برای خروج از رکود داشتند؟ و سال 94 را چگونه به سرانجام می رسانند؟
برخی اقتصاددانان نهادگرا، براین باورند که سیاست های اقتصادی دولت یازدهم تفاوتی با آنچه در دولت های گذشته اجرایی شد، ندارد. عده ای از اقتصاددانان لیبرال نیز با نگاهی رنگ گرفته به شک و تصویری غبارآلود از آینده، نتیجه کار را در بهترین حالت بازگشت به موقعیت سال 90 می دانند. گروهی از فعالان بخش خصوصی نیز با تردیدهای محافظه کارانه براین باورند که حداقل زمانی 10 ساله برای بازگشت ثبات به دریای طوفان زده اقتصاد ایران نیاز است.
هیچ کدام از سه گروه اشتباه نمی کنند. همگی آنها طی 4 دهه گذشته تجربیات کم نظیر و گاهی بی نتیجه ای اندوخته اند. آنها به خوبی می دانند در پی تغییر دولت ها، قوانین و برنامه های توسعه ای به بایگانی ادارات می روند، در پس مهاجرت اقتصاددانان و نخبگان محافل کارشناسی به تعطیلی می رسند و در پس توقف چرخ کارخانه ها، سرمایه های صاحبان صنعت به آنسوی آب ها پرواز می کنند.
اگر سال 56 گروهی از جوانان انقلابی سرای زندان را با تقسیم کار اداره می کردند، سال 57 همان ها فرصت کشورداری یافتند. سال 67 از دل آنها مدیرانی تکنوکرات و عده ای سیاستمدار بیرون آمدند و هر دو گروه بازهم امکان اداره قوه مجرییه را یافتند. سال 76 ستاره اقبال عده ای دیگر طلوع کرد تا همزمان سیاست و اقتصاد را باهم پیش برند و سال 84 دروازه های خوشبختی به روی مدیران میانی کشور باز شد تا انها نه با تجربه زندان انقلابی و نه با اتکای اداره جنگ که براساس بخت بلندشان، مدیران ارشد کشوری شوند. اما سال 94 داستان دیگری دارد. نه گروه اول، نه دسته دوم و نه حتی همراهان دولت ششم بعد از انقلاب، هیچ کدام به کار اقتصاد ایران نمی آیند. همان ها که در سال های دهه 60 از دل سازمان مدیریت و برنامه ریزی ( برنامه و بودجه سابق) برای اقتصاد ایران برنامه می نوشتند و خط پایان جنگ را ترسیم می کردند، همان ها که در دهه دوم انقلاب سدها آبی و نیروگاه های برقی را یکی پس از دیگری افتتاح می کردند، همان ها در دهه 70 بازارهای خارجی را به رگبار کالاهای ایرانی می بستند و همان ها که در دهه 80 و اوج کارآزمودگی خانه نشین شدند، اکنون برای یاری اقتصاد ایران آمده اند.
برهمین اساس اقتصاد ایران حداقل براساس تجربه 2 سال گذشته نه به سمت محافل روشنفکری که به سوی کسانی می رود که از دل اقتصاد واقعی ایران برای مدیریت بحران آمده اند.
دو گروه می توانند یا حداقل شاید بتوانند، حکمران روزهای پسامعجزه باشند. « تکنوکرات ها» همان مهندسان اقتصادخوانده و نه «کارگران ارشد کارخانه ها» برای روزهای دشوار ایده دارند و اجرایش را هم به کسانی می سپارند که خود آموخته چنین بزنگاهی هستند. گروه دوم ولی به اندازه دسته اول چنان وسیع نیستند. اقتصاددانانی که به روایت یادداشت هفته نامه سیاسی صدا، «صورتی از سنگ» برای خود تراشیده اند، همان گروهی را سامان می دهند که گلیم اقتصاد ایران را از آب که نه، از سیل آب بیرون می کشند.
گردش روزگار واپسین فرصت را به نام آنها زده تا در دهه چهارم انقلاب، اقتصاد ایران را نجات دهند. « تکنوکرات های» کارآزموده یا «اقتصاددانان» برآمده از نهاد سازمان برنامه دهه 60 قرار است سال 94 را به شیوه ای اداره کنند که نماینده صندوق بینی المللی پول دردیدار با وزیراقتصاد ایران آن را «معجزه» خوانده بود.
3535
نظر شما