الناز محمدی: در چند سال اخیر بحث درباره دیر و زود شدن ازدواج، بالارفتن سن ازدواج، تمایل‌نداشتن جوانان به خداحافظی زودهنگام با عالم مجردی، بالابودن توقعات، سنگینی هزینه‌ها و از این قبیل سوال‌ها، جزو بحث‌های خیلی از جمع‌ها بوده است. در همه این بحث‌ها، یک نگرانی مشترک وجود دارد: همسر مناسب کجاست؟ برای پیداکردن همسر مناسب به چه کسی مراجعه کنیم؟
شاید برای پاسخ‌دادن به همین سوال‌هاست که در سال‌های اخیر، خیلی‌ها «آستین بالا زده» و دست به تاسیس مراکزی زده‌اند تا شاید بتوانند کمی از این نگرانی‌ها کم کنند؛ موسسات نوظهوری که سعی می‌کنند به شیوه‌هایی نو و متفاوت، پیوندهایی متفاوت را رقم بزنند. از مراکزهمسریابی حرف می‌زنیم؛ بنگاه‌هایی که شامل وب‌سایت‌های اینترنتی همسریابی هم می‌شوند. گسترش این وب‌سایت‌ها پیش‌تر نگرانی‌هایی را درباره ابعاد شرعی و حقوقی و فرهنگی این شیوه نزد برخی از مردم و مسئولان دامن زده بود.
دولت؛ موافق بنگاهی‌شدن ازدواج
روز شنبه همین هفته، هیئت دولت در مصوبه‌ای سازمان ملی جوانان را موظف به طراحی و تاسیس مراکز ویژه همسریابی و مشاوره بعد از ازدواج در کلان‌شهرهای کشور کرد.
به گزارش خبرگزاری مهر، هیئت وزیران بنا به پیشنهاد سازمان ملی جوانان، همچنین معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور را موظف کرد تا به منظور اجرای برنامه جامع ازدواج جوانان، ذیل ردیف اعتباری هر دستگاه در لایحه بودجه سال 1388 کل کشور مبالغی را پیش بینی کند.
بر اساس این مصوبه، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور موظف شده مبلغ 4 میلیارد ریال اعتبار برای ستاد ساماندهی امور جوانان در لایحه بودجه سال 1388 کل کشور پیش‌بینی کند.
به این ترتیب با وجود مخالفت‌هایی که به‌ویژه از سوی قشر مذهبی جامعه با این‌گونه شیوه‌ها مطرح است، دولت نهم نه تنها با فعالیت این مراکز موافقت کرده، بلکه بودجه زیادی را هم به سازمانی اختصاص می‌دهد که در حال حاضر نیز انتقادهای فراوانی به شیوه مدیریتی و تصمیم‌ها و برنامه‌های آن وارد شده؛ تا جایی که حتی سخن از انحلال آن به میان آمده است.
موافقان این شیوه ازدواج، به مشکلات و مسائلی که در این زمینه وجود دارد اشاره می‌کنند و آن را از راه‌های جبران این مشکلات برمی‌شمرند. با این همه در این باره تردید وجود دارد که آیا اصولا دولت می‌تواند در چنین مسائلی دخالت کند و به آن بودجه اختصاص دهد و یا بهتر آن است که این مسئله را به عهده جامعه و یا سازمان‌های مرتبط واگذاشت؟
دولت دخالت نکند
کامبیزنوروزی، کارشناس مسائل حقوقی، با اشاره به اینکه «انتخاب جامعه در موارد گوناگون، اغلب انتخابی است مبتنی برنیازهای بالفعل آن و اغلب انتخاب غلطی نیست»، می‌گوید: «به نظر من دولت مجاز نیست تا این اندازه وارد زندگی مردم وارد شود، بلکه باید ببیند در این‌سال‌ها چرا نتوانسته شرایط مناسب اقتصادی و فرهنگی را برای ازدواج آسان جوانان به وجود بیاورد. سازمان ملی جوانان نیز جزو مجموعه دولت است و حق دخالت ندارد.»
این حقوق‌دان ادامه می‌دهد: «من با افزایش سن ازدواج مخالف نیستم چون بر اساس تجربه‌های شخصی‌ام، ازدواج‌هایی که در سن پایین صورت می‌گیرد از بخت موفقیت بیشتری برخوردار هستند. افزایش سن ازدواج یا افزایش میزان طلاق، از یک سلسله مسائل اجتماعی و اقتصادی ناشی می‌شود. دولت باید به بحران‌های اجتماعی، وضعیت آنومیک در اخلاق جنسی و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی خارج از طبیعت انسانی توجه کند».
تحویل همسر در محل!
«ازدواج آگاهانه، حق شماست». این شعاری است که خیلی از بنگاه‌های همسریابی بارها به یاد مشتریان‌شان می‌آورند. کافی است سری به ضمیمه‌های آگهی روزنامه‌ها بزنید تا با بسیاری از این شعارها روبه‌رو شوید.
«روش‌های نوین»، «شیوه علمی»، «با حضور کارشناسان برجسته» و این‌قبیل شعارها، نمونه عبارت‌هایی است که بنگاه‌های همسریابی با استفاده از آنها، خود را معرفی می‌کنند.
با یک تماس کوتاه تلفنی با این مراکز، می‌توان به روش‌های کاری آنها پی برد. ترتیب‌دادن ملاقات بین مشتریان مونث و مذکر یا تهیه بانک اطلاعاتی که بر‌محور عکس‌داوطلبان تنظیم شده، از جمله شیوه‌های این موسسات است.
برخی از این بنگاه‌ها نیز روش‌های جالب دیگری به مشتریان خود توصیه می‌کنند: «هر کسی در کوچه و خیابان به شما شماره‌تلفن داد، دست طرف را رد نکنید؛ البته نه به آن قصدی که منظور شماره‌دهنده است، بلکه برای دادن این شماره به موسسه و تماس ما با او!»
روشی که از سوی بسیاری از این مراکز برای پیداکردن همسر بیان می‌شود، روش «همسان‌گزینی» است؛ روشی که به گفته گردانندگان این موسسات، بسیار پرمشتری است و سعی میکند برای افراد متقاضی ازدواج، همسرانی «همسان» یا به قول قدیمی‌ترها «هم‌کفو» پیدا کند.
مدیر یکی از این مراکز گفته است: «یک کادر سه‌سانتی در ضمیمه نیازمندی‌های روزنامه داریم. کلی‌مراجعه‌کننده داریم و همین را هم نمی‌توانیم جواب بدهیم؛ چه برسد به اینکه تبلیغات بیشتری داشته باشیم و خودمان را بشناسانیم. ضمن اینکه الان سال هفتم کار ماست و بدون مشکل داریم کار میکنیم و هر سازمانی آمده، توانسته‌ایم از خودمان دفاع کنیم. همه این‌ها به‌خاطر این است که احتیاط کردیم و نگذاشتیم زیاد سروصدایی به پا شود.»
خیلی از جوانان دم‌بخت، شیوه کاری این موسسات را تایید می‌کنند. مریم م.، 25 ساله، معتقد است: «الان دیگر زمانی نیست که دخترهای دم‌بخت در خانه بنشینند و منتظر شوهر دل‌خواه‌شان بمانند. الان دیگر جوانان خود به دنبال همسر مناسب خود می‌گردند.»
مریم در مورد کارآیی یا ناکارآیی موسسات همسریابی می‌گوید: «من با وجود این موسسات خیلی موافقم. زیرا در این صورت حداقل خیالم راحت است که وقتی خواستم ازدواج کنم، جایی وجود دارد که با مراجعه به آن بتوانم همسر مناسب خودم را انتخاب کنم، نه اینکه در خانه بنشینم و کسی بیاید من را انتخاب کند و من نیز از سر ناچاری و اینکه سنم از موقع ازدواج نگذرد، او را به همسری برگزینم.»
پسران جوان نیز این سخنان را تایید می کنند. ابراهیم ع.،دانشجوی 27 ساله، با فعالیت این مراکز موافق است: «با اینکه طبق شرایط سنتی جامعه ما شرایط برای ازدواج پسران مهیاتر است ولی این مراکز شرایط را برای ازدواج آگاهانه‌تر مهیا می‌کنند.»
وقتی اینترنت به کمک نرخ ازدواج می‌آید
این‌ها از جمله عبارت‌های تبلیغاتی هستند که در یک جست‌وجو اینترنتی به دنبال یک بنگاه همسرگزینی، با آنها روبه‌رو می‌شوید:
فقط با واریز 5000 تومان صاحب یک همسر شوید.
هنگام دریافت دقت کنید؛ همسر تحویل‌داده‌شده پس گرفته نمی‌شود.
با یک‌بار امتحان، مشتری دائمی ما خواهید شد.
با پرکردن فرم زیر در کمتر از یک هفته، مناسب‌ترین همسر دنیا را به شما معرفی خواهیم کرد.
در اینترنت تعداد فراوانی از وب‌سایت‌هایی را می‌توان سراغ گرفت که در این زمینه فعال هستند اما بیشتر آنها نه تنها دارای هیچ مجوزی نیستند، بلکه بعضی از آنان آن‌قدر کاربران فراوانی دارند که دلیلی ندارد به دنبال مجوز باشند!
دو هفته پیش رییس پلیس نظارت بر اماکن عمومی ناجا درباره چگونگی نظارت بر فعالیت مراکز همسریابی که فعالیت آنها از سوی سازمان ملی جوانان غیرقانونی عنوان شده، گفت: «طبق اظهارنظر مسوولان سازمان ملی جوانان، متولی صدور مجوز این مراکز، سازمان مذکور است در نتیجه فعالیت مراکز همسریابی که از سازمان ملی جوانان مجوز گرفته‌اند، از نظر پلیس بلامانع است.»
به گزارش ایسنا، رئیس اداره اماکن ناجا با بیان این که این اداره وظیفه پشتیبانی انتظامی از مراجع صدور مجوز را بر عهده دارد، خبر از آن داد که«در یک سال گذشته صرفا یک مورد شکایت از یک مرکز همسریابی مطرح شده که با هماهنگی مقامات قضایی با مرکز متخلف همسریابی برخورد شد و این پرونده در دست رسیدگی است.
او تصریح کرد: «سازمان ملی جوانان اعلام کرده که در یک‌سال گذشته مجوزی برای مراکز همسریابی صادر نکرده است.»
سایت‌های همسریابی؛ انتخاب روی صفر و یک‌ها
اما سئوالی که با مرور این وب‌سایت‌ها مطرح می‌شود، این است که اصولا فعالیت این‌گونه وب‌سایت‌ها قانونی است و آیا اصلا وجود آنها مشکلی را از گره کور مسئله ازدواج جوانان حل میکند؟
کامبیز نوروزی، وکیل دادگستری، با اشاره به اصل کلی آزادی، این‌گونه فعالیت‌ها را شامل منع قانونی نمی‌داند: «با توجه به اصل کلی آزادی، اصل بر جواز است؛ مگر اینکه خلافش ثابت شود. در قانون ما هیچ اشاره‌ای درباره غیرقانونیبودن فعالیت این وب‌سایت‌ها و یا حتی بنگاه‌های همسریابی وجود ندارد. بنابر این هیچ دلیلی برای غیرقانونیبودن فعالیت آنها نداریم.»
این وکیل دادگستری در پاسخ به این سوال که به نظر او وجود چنین راهکارهایی برای پیداکردن همسر مناسب، چه‌قدر می‌تواند به پیداکردن همسر مناسب کمک کند، می‌گوید:«برای پیداکردن پاسخ این سوال باید مسئله را به صورت دیگری تعریف کنیم. جامعه درگیر مجموعه از مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که در مسائل جوانان بازتاب پیدا میکند. نگاهی که در ایران نسبت به مسائل جوانان وجود دارد، نگاه ریشه‌ای و درستی نیست و آن را از مسائل جامعه منفک می‌بینند.
نوروزی معتقد است: «پیداکردن ریشه این مسائل لازم به نظر می‌رسد. باید ببینیم چه بر سر جوانان آمده که در وب‌سایت‌ها و در یک جامعه مجازی به دنبال شریک زندگی‌شان می‌گردند.»
محمد جواد شکوری، مدیر وب‌سایت کلوب که یکی از بزرگ‌ترین اجتماع‌های مجازی در ایران شناخته می‌شود، در این باره می‌گوید: «همان‌طور که گاهی خبرهایی مبنی بر مرگ بعضی از کاربران می‌شنویم، در مورد ازدواج برخی از آنان هم می‌شنویم! اما در کل معتقدم اگر این ارتباطات کنترل‌شده باشد، مسئله نگران‌کننده‌ای نیست و نیازی به تقابل با آنها نیست.»
شکوری معتقد است: «در حال حاضر مسئله ازدواج جوانان، مراکز همسریابی نیست؛ بلکه مشکلات اقتصادی است که دامن‌گیر آنان و خانواده‌هایشان شده است. تالارهای گفت‌وگو و یا وب‌سایت‌های اینترنتی مانند یک پارک هستند که هر کس دلش بخواهد می‌تواند داخل آن شود و ما نمی‌توانیم برای آنها تعیین‌تکلیف کنیم‌که بیایید یا نیایید.»
برای قضاوت درباره کارسازبودن تصمیم جدید دولت برای ازدواج جوانان، می‌توان منتظر ماند و تماشا کرد که آیا این طرح نیز مانند طرح‌های قبلی سازمان ملی جوانان در یک دو سال گذشته، صرفا به مایه‌ای برای خبرهای پر سروصدا و دهان‌پرکن تبدیل می‌شود یا نهایتا گره‌ای از مشکلات پیش روی جوانان باز میکند.
نظر شما