سرما بخورید تا آنفلوانزا نگیرید

مجید جویا: ویروسی که سبب سرماخوردگی معمولی در افراد می‌شود، شاید بتواند افراد از ابتلا به آنفلوآنزای نوع آ، مصون نگه دارد. اگر صحت این نظریه فریبنده به اثبات برسد، آنگاه دلیل این‌که چرا موج پاییزی آنفلوآنزا در برخی از کشورها کند شده است، مشخص می‌شود و همین امر می‌تواند راهگشای روش‌های جدیدی برای مقابله با این نوع آنفلوآنزا گردد.

به گزارش نیوساینتیست، آرنولد مونتو، همه‌گیرشناس دانشگاه میشیگان در آن‌آربور می‌گوید: «این موضوع که در برخی از کشورهای اروپایی، همه‌گیری آنفلوانزا با افزایش مواجه نشده، خیلی تعجب‌برانگیز است».

ژان سباستین کاسالینو که در آزمایشگاه ملی آنفلوانزای فرانسه در دانشگاه لیون کار می‌کند، می‌گوید که در ماه سپتامبر / شهریور، موارد ابتلا به این بیماری افزایش یافت، اما در اواخر ماه اکتبر / مهر در رقم 160 مورد به ازای هر صد هزار نفر جمعیت متوقف شد و پس از آن، میزان مبتلایان دوباره شروع به رشد کرد. این تاخیر در افزایش، به یک معما تبدیل شده است.

او گزارش می‌دهد که درصد موارد گرفتگی گلو در بیماری‌های دستگاه تنفسی در فرانسه که ابتلای بیماران مبتلا به آنها به آنفلوانزای نوع آ مثبت بود، در ماه سپتامبر / شهریور با کاهش مواجه شد، در حالی که در همین فاصله زمانی، ابتلا به رینوویروس که عامل سرماخوردگی است، افزایش داشت. او در گفتگو با نیوساینتیست گفت که در اواخر ماه اکتبر فعالیت رینوویروس کاهش داشته، در حالی که در همین دوره، فعالیت ویروس عامل آنفلوانزا تشدید شده بود. او حدس می‌زند که رینوویروس‌ها طی فرایندی که اختلال ویروسی نامیده می‌شود، مانع از گسترش آنفلوانزای نوع آ شده باشند.

این‌گونه به نظر می‌رسد که این پدیده وقتی روی می‌دهد که یک ویروس مانع از فعالیت یک ویروس دیگر می‌شود. اب استرهاوس از دانشگاه روتردام هلند می‌گوید: «ما فکر می‌کنیم زمانی که شما به یک نوع ویروس دچار شدید، سیستم دفاع ضدویروس بدن شما فعال می‌شود، و همین امر مانع از فعالیت دیگر ویروس‌ها می‌شود».

این‌که چنین اختلالی در همه‌گیری‌های ویروسی چقدر می‌تواند اهمیت داشته باشد، مشخص نیست. با این وجود، مواردی هم وجود دارند که در آنها این اختلال وجود ندارد و افراد در یک زمان به هر دو ویروس دچار می‌شوند. در حالت عادی، ما این فرصت را پیدا نمی‌کنیم که ببینیم رینوویروس‌ها چگونه بر عملکرد ویروس آنفلوانزا اثر می‌گذارند، چرا که همه‌گیری آنفلوآنزا معمولا در زمستان‌ها رخ می‌دهد، ولی ابتلا به رینوویروس و سرما خوردگی ناشی از آن، زمانی اوج می‌گیرد که مدرسه‌ها باز می‌شوند ( اواخر تابستان در نیمکره شمالی).

اما در سال جاری، همه‌گیری آنفلوآنزا خیلی زود فرا رسید، و به نظر نمی‌رسد که فرانسه تنها کشوری باشد که ویروس سرماخوردگی در آن، راه آنفلوانزای نوع آ را سد کرده باشد. ماه گذشته در مجله Eurosurveillance، میا بریتینگ از انستیتوی کنترل بیماری‌های واگیردار سوئد واقع در سولنا گزارش داد که درست بعد از این‌که مدارس در این کشور در انتهای ماه آگوست / اوایل شهریور بازگشایی شدند، ابتلا به سرماخوردگی ویروسی افزایش یافت، در حالی که موارد ابتلا به آنفلوانزای نوع آ با کاهش مواجه شد. او هم می گوید که اکنون ابتلا به رینوویروس کاهش یافته و در مقابل، آنفلوانزا با افزایش مواجه شده است. پژوهشگران در نروژ نیز گزارش داده‌اند که در ماه آگوست / مرداد و با افزایش ابتلا به وینوویروس، آنفلوانزای نوع آ کاهش یافت، و این در حالی است که یان مک‌کی در دانشگاه کویینزلند نیز با چنین روندی در استرلیا مواجه شده است.

مک‌کی هم‌چنین گزارش کرد تعداد افرادی که به رینوویروس مبتلا شده‌اند، نسبت به افرادی که به انواع دیگر ویروس مبتلا شده‌اند، احتمال کمتری دارد که به ویروس دومی هم مبتلا شوند و احتمال این‌که هم‌زمان به ویروس آنفلوانزای فصلی مبتلا شوند هم تنها به یک سوم افراد گروه فوق کاهش می‌یابد.

بنابراین چرا برای مثال در ایالات متحده، افت مشابهی در موارد ابتلا به ویروس آنفلوانزای نوع آ، همزمان با افزایش موارد ابتلا به رینوویروس در زمان بازگشایی مدارس مشاهده نشده است؟ مک‌کی بر این عقیده است که شاید برای شخصی که به دفعات در معرض ویروس آنفلوانزای جدید قرار گرفته باشد، اختلال ویروسی ناشی از وینوویروس برای دفع آنفلوآنزا کافی نباشد. در ماه سپتامبر / شهرویر، موارد ابتلا به آنفلوانزای نوع آ در ایالات متحده به نسبت اروپا خیلی بیشتر بود.

همه پژوهشگران متفق‌القولند که دانشمندان شناخت خیلی کمی از اثرات رینوویروس‌ها دارند، اثراتی که عمدتا با عنوان «فقط» سرماخوردگی، به آن بی‌توجهی شده است. به نظر می‌رسد که توانایی این ویروس برای جلوگیری از شیوع همه‌گیری آنفلوانزای خوکی، جان‌های زیادی را در فرانسه از طریق خرید زمان قبل از رسیدن واکسن، نجات داده باشد. این فرایند ممکن است حتی به تولید دارویی منجر شود که بدن را به حالت آمادگی در برابر ویروس‌ها می‌برد، ولی البته بدون عطسه و آبریزش بینی.