دروغهای بزرگی وجود دارد و همچنین دروغ‌هایی کوچک؛ در این بین‌ها چیزی هم هست به نام دروغ مصلحتی و یکی از رایج‌ترین این دروغ‌ها، در مطب پزشکان گفته می‌شود.
حتی در زمانهای بسیار دور، بقراط پدر علم پزشکی میدانست که برخی از بیماران یونانی، دروغ‌هایی به او می‌گویند، بنابراین به منظور فهمیدن اینکه آیا بیمار حقیقت را میگوید یا خیر، ضربان نبض او را اندازه میگرفت.
روشهای دیگری نیز وجود دارد که پزشک می‌تواند با درایت، مچ بیمار را بگیرد. برای مثال، پزشک معالج «جانی هافمن»، مدیر بازاریابی یک شرکت در لسآنجلس، در یکی از ملاقاتهایش از وی پرسید که آیا هنوز سیگار می‌کشد و هافمن پاسخ داد که آن را ترک کرده است. پزشک نیم نگاهی به او کرد و گفت: «پس لابد آن بسته که باعث برآمده شدن جیب شما شده متعلق به دوستتان است!» هافمن شرمنده و دستپاچه از این رسوایی فقط توانست پاسخ دهد که متحیر است از اینکه آن بسته آنجا چه کار میکند! اما برای شخصیت هافمن، زیبندهتر این بود که خجالت را کنار میگذاشت و با شجاعت حقیقت را میگفت.
ممکن است کمی دردآور باشد؛ ولی گفتن حقیقت به پزشکان، در مورد مسایلی که به سلامت مربوط می‌شود همانند زیادهروی در مصرف الکل، استعمال مواد مخدر یا داشتن روابط جنسی پرخطر، می‌تواند باعث نجات جان بیمار شود!
بسیاری از بیماران احساس میکنند که دروغ گفتن یا حذف قسمتی از حقایق کمتر ایجاد ترس و نگرانی میکند تا اینکه بخواهند به زخم زبان و انتقاد دیگران از رفتار و شیوه زندگی پرخطر گوش فرا دهند.
هافمن که اندکی پس از آن ملاقات سیگار را به کلی کنار گذاشت و هماکنون بیش از 5 سال است که از دخانیات استفاده نمیکند، میگوید: «من ابله نیستم و مسلما هر کسی میداند که سیگار بد است ولی چه کسی دوست دارد که به نصیحت و پند و اندرز دیگران گوش دهد؟»
طبق یک بررسیانجام شده، هافمن در میان 13 درصد از 1500 فرد مورد تحقیق بود که اقرار کردند به پزشک خود دروغ گفتهاند؛ تحقیقی که در آن 32 درصد هم اذعان داشتند که حقیقت را کمی تحریف کردهاند که در حقیقت تعبیری محترمانه برای دروغ گفتن است؛ اینطور که معلوم است دروغهای انسانها طیف گستردهای دارد.
تحقیق دیگری نشان داده است که حدود 40 درصد افراد، در مورد پیروی از توصیههای درمانی پزشک و بیش از 30 درصد، در مورد رعایت رژیم غذایی و انجام ورزش به پزشک خود دروغ گفتند. افراد در مورد بسیاری از مسایل دیگر نیز با پزشک خود صادق نبودند، همانند استعمال سیگار، داشتن روابط جنسی پرخطر، دریافت الکل، مصرف مواد مخدر، مصرف خودسرانه سایر داروها، عمل به توصیههای درمانی دیگران، پیروی از درمانهای جایگزین (همانند همیوپاتی و ...) و بسیاری از موارد دیگر.
اگر فرد از داروهای دیگری استفاده میکند، حتی اگر به نظر بیخطر بیاید، باید پزشک خود را در جریان بگذارد زیرا می‌تواند عواقب خطرناکی به دنبال داشته باشد. مطالعهای که نتایج آن در نشریه علمی JAMA، در دسامبر 2008 منتشر شده است نشان میدهد که از هر 25 فرد بالغ 57 تا 85 ساله، یک نفر خود را در معرض خطر تداخلات دارویی ناشی از پیروی از چندین تجویز قرار میدهد همانند داروهای تنگ‌کننده عروق، آسپرین، ویتامینها و مکملها .
پزشکان باور دارند که بیشتر بیماران با قصد دروغ گفتن پا به مطب نمیگذارند بلکه ترس از رسوا شدن، شرمنده از قضاوت پزشک در مورد آنها، تمایل به جلوه کردن به عنوان فردی درستکار، فقدان دانش کافی در مورد اینکه چرا برخی سوالها ضروری است و حتی نگرانی بابت بیمه، آنها را به سوی مسیر دروغگویی سوق میدهد.
دکتر «دبورا لیندنر»، پزشک بیمارستان زنان در شیکاگو عقیده دارد که بیشتر بیماران آمریکایی تعداد شریکهای جنسی که تا کنون داشتهاند را کمتر گزارش میدهند. به نظر او زنانی که خودشان را فریب میدهند و روابط جنسی سالمی ندارند صرفنظر از مشکلات مربوط به بارداری، باعث بالا رفتن خطر انتقال و شیوع بیماریهای مقاربتی برای خود و دیگران میشوند.
دکتر لیندنر در این باره میگوید: «مسلما هیچکس نمیخواهد روابط جنسی پرخطر یا چند شریک جنسی داشته باشد، سیگار بکشد یا در مصرف الکل زیادهروی کند، اما مردم باید بدانند که پزشکان این سوالات را برای حفظ سلامت آنها میپرسند نه این که بازپرس باشند.»
این دروغهای کوچک می‌تواند عواقب بزرگی داشته باشد از جمله اینکه امکان درمان صحیح را از پزشک میگیرد یا گاهی می‌تواند منجر به تجویز آزمایشهای غیرضروری یا تجویز داروهای اشتباه شود. برای مثال اگر فرد به دروغ به پزشک خود بگوید که تمام داروهای تجویز شده توسط او را مصرف کرده در حالیکه هنوز فشار خون وی طبیعی نشده باشد، پزشک ممکن است به ناچار نوع دارو را عوض کرده یا دوز آن را بالا ببرد یا اگر وزن فرد اضافه شده باشد در حالی که سوگند خورده که رژیم غذایی را همراه با ورزش به خوبی رعایت کردهاست؛ بهطور حتم پزشک دلایل دیگری را برای افزایش وزن او خواهد جست و این باعث هدر رفتن وقت و هزینه بیمار می‌شود.
در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی، کشف حقیقت برای پزشکان آسانتر شده است. کلینیک Cleveland و همچنین شرکت Health Vault مایکروسافت، طرحی آزمایشی را در نوامبر، با 400 بیماری که فشار خون بالا، مشکلات قلبی - عروقی و دیابت داشتند، آغاز کردند. این فناوری می‌تواند تا حدودی مانع دروغ گفتن افراد شود و هرگاه که فشار یا قند خون یا وزن بدن به خارج از حد کنترل برسد، پزشک خیلی سریع می‌تواند مداخله را شروع کند. در این روش، بیماران در منزل، برای اندازه گرفتن فشار و قند خون و همچنین وزن از وسایل کامپیوتری مخصوص پایش استفاده میکنند و سپس این اطلاعات بهطور مستقیم برای پزشک فرستاده می‌شود بنابراین پنهان کردن این عددها از پزشک کمی مشکل است.
حتی بدون استفاده از روشهای پایش، بیشتر پزشکان حدس میزنند که چه وقت بیماران درمورد عادات بدشان دست به دروغگویی میزنند. برخی از پزشکان اطلاعاتی را که فرد مشکوک به دروغگویی میدهد، ضرب در 2 یا 3 میکنند. برای مثال اگر فرد بگوید که روزی یک بار مشروبات الکلی مینوشد، پزشک مقدار بیشتری را در نظر میگیرد. مسلما سر تکان دادن و پذیرفتن هر آنچه بیماران می‌گویند، بهترین روش درمان نیست.
برای کسب اطلاعات صحیح از بیمار، نیاز به ایجاد انگیزه از سوی پزشک است؛ همانند صحبت کردن درمورد ارتباط شیوه صحیح زندگی و داشتن سلامت خوب و اگر سلامتی به عنوان یک انگیزش قوی برای بیمار کافی نبود، پاداش مادی، گزینه دیگری می‌تواند باشد. هرگاه بیماران دکتر «کیم ایگل»، متخصص قلب و عروق و استاد دانشکده پزشکی میشیگان، موفق به کاهش وزن میشدند، او به آنها مدالی نیکلی یا دلار هدیه میداد و به آنها میگفت که آن را به در یخچال بچسبانند.
او در این باره میگوید: «مردم عاشق این کارند؛ برایشان مثل یک تفریح است و این باعث می‌شود که ما ساعات بیشتری را با هم گفتگو کنیم و همین همصحبتیها خیلی از مشکلات را از زندگی آنها فاش میکند. اگر شما واقعا برای صحبت با بیمارتان وقت بگذارید، علت خیلی از مسایل را شاید کشف کنید مثلا بفهمید که علت ورزش نکردن او مشکل کمر است و یا دلیل میوه نخوردن او عدم استطاعت مالی است.»
البته گزارشها نشان داده است که بسیاری از پزشکان هم شنوندگان خوبی نیستند و پس از 20 ثانیه که از صحبت بیمار میگذرد، رشته کلام بیمار را قطع میکنند؛ در صورتیکه آنها باید بیاموزند که چگونه میتوانند گفتگوی موثری با بیمار خود داشته باشند، در عین حال بیماران نیز باید آموزش ببینند که تمام ماجرا را برای پزشک خود تعریف کنند.
اولین قدم در راستای تلاش برای صادق بودن این است که فرد، پزشکی را بیابد که با آن راحت است و به یاد داشته باشد که هیچ چیز از زندگی او پزشک را شگفتزده نخواهد کرد و اطمینان داشته باشد که پزشک، آنجا، پشت میز ننشسته که بیمار خود را از لحاظ اخلاقی مورد ارزیابی قرار دهد.
ترجمه: پروانه حجت - نیوزویک - 8 ژانویه 2009
نظر شما