بحران در اقتصاد جهان، نفت را از سکه انداخت

از ابتدای سال 2009، قیمت انواع نفت خام روبه افزایش گذاشت؛ به طوری که در ماه آوریل، قیمت هر بشکه نفت برنت به بیش از 122 دلار رسید.

رویدادهای یک هفته اخیر بازار جهانی نفت حکایت از این دارد که اگرچه حذف شدن لیبی از بازار نفت، یکی از اصلی ترین عوامل افزایش قیمت نفت در سال جاری میلادی به شمار می رود، اما این روند افزایشی همیشگی نبود؛ به طوری که در یکی دو ماه گذشته با افزایش تولید نفت عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی، همچنین برداشت نزدیک به 60 میلیون بشکه نفت خام از ذخایر استراتژیک کشورهای توسعه یافته، قیمت انواع نفت خام کاهش تدریجی را تجربه کرده است.
بازگشت تدریجی نفت لیبی به بازار و رکود اقتصادی اروپا از جمله عواملی است که قیمت های نفت را تحت فشار قرار داده است. در همین حال پیش بینی می شود تولید نفت لیبی طی یک سال به حدود یک میلیون بشکه در روز برسد و همین امر بازارهای جهانی نفت را با تردیدها و گمانه زنی های جدیدی روبرو خواهد کرد.
تحریم واردات نفت اروپا از سوریه، از دیگر عوامل تاثیرگذار بر بازار نفت بوده است؛ سوریه روزانه نزدیک به 320 هزار بشکه نفت تولید می کند که نیمی از آن صادر می شود.
اروپا اصلی ترین خریدار نفت سوریه است؛ به طوری که ایتالیا به تنهایی در حدود 50 هزار بشکه از نفت صادراتی سوریه را دریافت می کند. این در حالی است که مقامات سوری در واکنش به این مساله، از ارسال نفت خود به چین سخن گفته اند.
به نظر می رسد در شرایط فعلی، قیمت ها در بازار نفت تحت تاثیر کاهش تقاضا و بحران اقتصادی و اعتباری تنظیم می شود و از همین رو نوساناتی را در ماه های گذشته در قیمت گذاری این حامل ارزشمند انرژی داشته ایم؛ نوساناتی که روزبروز پررنگتر می شود.
بازار نفت بر لبه پرتگاه بحران اقتصاد جهانی
در هفته گذشته، به دنبال افزایش نگرانی ها درباره اقتصاد جهان و به تبع آن وضعیت نامناسب اقتصادی به خصوص در منطقه یورو، قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، از حدود 24/80 دلار در هر بشکه در تاریخ 26 سپتامبر 2011 تا کمتر از 2/79 دلار در هر بشکه در تاریخ 30 سپتامبر 2011 کاهش یافت.
در این میان، کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کننده در آمریکا که به دلایلی مثل وجود اخبار نگران‌کننده درباره بازار مسکن این کشور به وجود آمده است، انتشار اخبار نگران‌کننده درباره بخش صنعت چین، بازگشت نفت خام صادراتی لیبی به بازار با صدور اولین محموله نفت صادراتی لیبی به ایتالیا پس از سرنگونی رژیم قذافی در هفته جاری، افزایش6/0 درصدی صادرات نفت اوپک از مسیر دریا (به استثنای آنگولا و اکوادور) در پی افزایش خرید نفت خام از سوی پالایشگاه‌‌های آسیایی در 4 هفته منتهی به 8 اکتبر 2011 و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل 2 میلیون بشکه در هفته منتهی به 23 سپتامبر 2011، در کاهش بهای نفت بی تاثیر نبوده است.
البته در میان تمام اخبار ناامید کنند از بازار نفت، عوامل دیگری وجود دارد که باعث تقویت‌ قیمت نفت خام و عاملی در جهت کاهش بیشتر قیمت آن شده است.
عواملی که در راس آن ها می توان به بهبود رشد اقتصادی آمریکا در فصل دوم 2011، افزایش امیدواری به موفقیت رهبران اروپایی در یافتن راه‌حلی برای نجات اقتصاد یونان و بازگرداندن آرامش به حوزه یورو، افت صادرات نفت کویت و امارات پس از نشست 159 اوپک در ژوئن و همچنین تشدید و تداوم ناآرامی‌های سیاسی در خاورمیانه، اشاره کرد.
لرزش خفیف در بازارهای نفت اوپک
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی این سازمان، طی دوره زمانی 26 تا 29 سپتامبر 2011، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا ازحدود 81/101 دلار در هر بشکه تا بیش از 53/104 دلار در هر بشکه در تاریخ 27 سپتامبر افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 11/103 دلار در هر بشکه کاهش یافت.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 29 سپتامبر 2011، با 63/3 دلار کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 103 دلار و 45 سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 23 سپتامبر نیز معادل 107 دلار و 8 سنت بود.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه نوامبر 2011، در پی نگرانی‌ها درباره بحران بدهی‌های منطقه یورو، با وجود تلاش مسوولان اروپایی برای مهار بحران کسر بودجه یونان و بازگرداندن آرامش به حوزه یورو، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 61/103 دلار در هر بشکه در تاریخ 26 سپتامبر2011 تا کمتر از 76/102 دلار در هر بشکه در تاریخ 30 سپتامبر 2011 کاهش یافت.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران نیز با 4 دلار و 38 سنت کاهش نسبت به هفته قبل (21 سپتامبر 2011)، در روز 28 سپتامبر 2011 به بشکه‌ای 102 دلار و 68 سنت رسیده است.
بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (28 سپتامبر 2011 ) 104 دلار و 22 سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 101 دلار و 94 سنت قرار داشت.
همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی 103 دلار و 72 سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار 102 دلار و 27 سنت گزارش شده است.
هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا 105 دلار و 31 سنت، شمال غربی اروپا 103 دلار و 90 سنت و در بازار مدیترانه 101 دلار و 67 سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا 102 دلار و 92 سنت، شمال غربی اروپا 102 دلار و 45 سنت و در بازار مدیترانه 99 دلار و62 سنت به فروش رسیده است.
طی دوره 21 سپتامبر الی 28 سپتامبر 2011، بیشترین کاهش در قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران مربوط به بازارهای شمال غربی اروپا، مدیترانه و آفریقای‌جنوبی با 09/5 دلار کاهش در هر بشکه بوده است. میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به ترتیب به میزان 37/4 و 38/4 دلار در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.