سید مصطفی ابوالخیر
در تحولی ناگهانی و البته نه غیر قابل پیشبینی، پرچم اسرائیل از فراز سفارت این رژیم در قاهره برای بار دوم به پایین کشیده شد و در پی آن یکی از اداره‌های سفارت، یعنی سومین ساختمان آن توسط جمعی از جوانان مصری اشغال شد که در نتیجه آن یکی از شهروندان مصری کشته شد و بیش از دویست جوان زخمی شدند. پلیس مصر تلاش کرد که با تظاهرکنندگان و اعتصاب‌کنندگان تحصن کرده در کنار سفارت به گونه‌ای رفتار کند که کمترین خسارت به سفارت وارد آید ولی اتفاق بزرگ‌تر از آن چیزی بود که پلیس بتواند مانع از وقوع آن شود، جمعیت حاضر در اطراف سفارت‌خانه به اندازه‌ای زیاد بود که پلیس مصر مجبور شد یک دیوار حایل برای حمایت از سفارت در اطراف آن بنا کند ولی قدرت تظاهرکنندگان بیشتر و قوی‌تر از این حرف‌ها بود.
دلایل بسیاری پشت وجود چنین خشم عمومی وجود داشت که این دلایل را به ترتیب زیر می‌توان بر شمرد:
- 1- انقلاب 25 ژانویه که یکی از مهمترین دلایل تصرف سفارت اسرائیل اشغالگر محسوب می‌شود، همچنین مهمترین عامل دیگر که در همین چارچوب قابل ارزیابی است، اقدام به شلیک طرف اسرائیلی در مرزهای خود با مصر آن هم بیش از 50 بار بود که باعث کشته شدن شمار بسیاری از مصری‌ها شد، لازم به یادآوری است که چنین حوادثی از قبل طراحی شده محسوب می‌شوند و در راستای سوء استفاده از فضای سیاسی حاکم بر مصر قابل ارزیابی است.
- 2- علت حادثه اخیر کشته شدن یکی از درجه‌داران مصری و تعدادی سرباز دیگر بود که در پی آن اسرائیل از انجام هر گونه عذرخواهی خودداری کرد و حتی نپذیرفت که تحقیقی بر سر این حادثه صورت بگیرد.
- 3- کوتاهی شورای نظامی مصر در اتخاذ تصمیم‌های ضد اسرائیلی به گونه‌ای که برخی گمان می‌کنند نوعی عمد در این کوتاهی وجود دارد و حتی بسیاری از مصری‌ها این گونه برداشت کردند که تعامل شورای نظامی با اسرائیل بسیار شبیه همکاری نظام سابق با رژیم اشغالگر است.
- 4- تعامل ترکیه با اسرائیل بر سر حادثه تجاوز به کشتی آزادی و اتخاذ تصمیم‌های جدی از سوی ترکیه در راستای افزایش تنش‌ها با این رژیم که در راس آن اخراج سفیر اسرائیل از آنکارا را شاهد بودیم، همچنین کاهش سطح دیپلماتیک دو طرف و تعلیق تمامی روابط اقتصادی و نظامی با آن و حتی تهدید به فرستادن این پرونده به دادگاه بین‌المللی جنایات جنگی برای محاکمه عاملان قتل 9 تبعه ترک با وجود این که اسرائیل پیشنهاد پرداخت یک میلیون دلار غرامت بابت هر کدام از 9 تبعه کشته شده داده بود و از وقوع آن حادثه ابراز تاسف کرده بود، پیشنهادی که ترکیه رد کرد و بر عذرخواهی رسمی تلاویو تاکید کرد. اسرائیل این تقاضا را تا بدین لحظه رد کرده است و فقط به پرداخت غرامت مالی بسنده کرده است.
- 5- نزد اکثریت مردم مصر این احساس وجود دارد که امور پس از سقوط نظام سابق آن طور که می‌خواستند پیش نرفته است، به ویژه که مردم مصر احساس می‌کنند امور به آن ترتیبی که آرزوی آن را می‌کردند سوق داده نمی‌شود.
در قانون بین‌المللی حمایت از سفارت‌خانه‌ها و کنسولگری‌ها تاکید شده است که تمامی کشورهای جهان بر اساس ماده 22 توافق‌نامه وین در ارتباط با روابط بین‌الملل در سال 1961 باید امنیت سفارت‌خانه‌های موجود در کشورشان را تامین کنند. (ساختمان‌های هیئت‌های دیپلماتیک از مصونیت و حرمت کامل برخوردارند. به گونه‌ای که کشور میزبان وظیفه دارد التزام ویژه‌ای در حفظ امنیت ساختمان‌های هر سفارت‌خانه داشته باشد، امنیت هیئت دیپلماتیک را تامین کند و اجازه ندهد که آسیب یا توهینی به آن شود. دولت حق ندارد هیچ کدام از اشیای سفارت‌خانه چه منقول و چه غیر منقول را بدون اجازه آن سفارت‌خانه جابه‌جا یا اتاق‌های آن را مورد بازرسی قرار دهد یا هر گونه محدودیتی برای اجرای هر گونه عملیاتی اعمال کند.)
بنا به قانونی که گفته شد، هر کشوری وظیفه دارد از ساختمان‌ها و کنسولگری‌های کشورهای خارجی حمایت کامل به عمل آورد و هر چه در توان دارد برای انجام این کار به کار گیرد، دیگر نتیجه چنین کاری پیشبینی نشده است، هر کشوری بنا به قدرت و قوتش وظیفه چنین کاری را دارد، هیچ گونه معیاری برای چنین چیزی تعیین نشده است، هر کشوری فقط در چارچوب توانایی‌ها و بنا به ظرفیت‌ها هر چه در توان دارد مبذول می‌دارد، یعنی در اندازه برخورد با یک شهروند عادی در سطح جهانی، دقیقا همان چیزی که در قانون به آن اشاره شده است.
پس بدین ترتیب می‌توانیم بگوییم دولت مصر هر چه در توان داشته برای حمایت از سفارت اسرائیل مبذول داشته و به قوانین بین‌المللی تا آنجا که توانسته احترام گذاشته است و دیگر هیچ مسئولیتی متوجه آن نیست چرا که هیچ ممانعتی برای اجرای قوانین مرتبط به روابط دیپلماتیک اعمال نکرده است. بر اساس قانون کلی بین‌المللی می‌توان گفت:
- 1- مصر کشوری است که در وضعیت انقلابی به سر می‌برد، در چنین حالتی مطابق با قوانین قهر‌آمیز بین‌المللی التزام یک کشور انقلابی به قوانین بین‌المللی کاهش می‌یابد به گونه‌ای که امور از کنترل دولت خارج می‌شود که در چنین حالتی نمی‌توانیم بگوییم مصر نسبت به حمایت از ساختمان‌های دیپلماتیک خود کوتاهی کرده است.
- 2- بسیار روشن است که دولت مصر هر چه در توان داشته برای حمایت از سفارت اسرائیل به کار گرفته است، به گونه‌ای که شاهدیم اقدام به ساخت دیوار حایل برای حمایت از سفارت‌خانه در برابر تظاهرکنندگان و تحصن‌کنندگان کرد که نشان می‌دهد مصر تا چه اندازه به ماده 22 قانون اساسی پایبند بوده است.
- 3- شمار مصدومین در میان تظاهرکنندگان و تحصن‌کنندگان که صدها نفر بوده است، نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی مصر هر چه در توان داشته‌اند انجام داده‌اند و هیچ کوتاهی نکرده‌اند.
- 4- بر اساس مبادی اولیه قوانین بین‌المللی تدابیر اشتباه و سوء استفاده‌های سیاسی باعث ایجاد ضررهای بزرگ‌تر می‌شود و در وقوع حوادث بعدی نقش بزرگی دارند، سوء استفاده‌های اسرائیل از وضعیت جاری در مصر و کشتن شماری از شهروندان مصری و تکرار آن بیش از 50 بار و عدم انجام هر گونه تحقیقی در این زمینه بدون این که حتی عذرخواهی کند یا متاسف شود، در رسیدن وضعیت به این جا که سفارت اسرائیل اشغال شود و سفیر مجبور به ترک مصر شود، نقش به سزایی داشته است.
آن‌چه در بالا آمد و بر اساس قواعد عمومی قوانین بین‌المللی به ویژه روابط دیپلماتیک، نشان می‌دهد که دولت مصر هر چه در توان داشته در حمایت از هئیت دیپلماتیک مستقر در قاهره انجام داده و دیگر هیچ مسئولیت بین‌المللی متوجه آن نیست.
ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
دکتر سید مصطفی ابوالخیر، رئیس شورای مشورتی جمعیت حقوق بشر فلسطین و کارشناس حقوق بین الملل است که این یادداشت را به طور اختصاصی برای خبر آنلاین نگاشته است.
26249
نظر شما