ابهام در مواضع تهران جای خود را به نگاه واقع بینانه داده

به نظر می رسد عملکرد دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران طی دو هفته اخیر نسبت به تحولات منطقه واقع بینانه تر شده است. بویژه در ارتباط با سوریه مواضع وزیر امور خارجه کشورمان نشان داد که تهران مسائل مربوط به سوریه را در مقایسه با قبل با واقع بینی بیشتری دنبال می کند.

ما در گذشته توجه چندانی به خواسته های مردمی سوریه نداشتیم و عمدتا در چارچوب مواضع دوجانبه سیاسی میان تهران و دمشق تحولات را بررسی می کردیم. این مساله باعث به چالش کشیده شدن مواضع ایران در داخل سوریه از سوی افکار عمومی این کشور و در میان کشورهای عربی شد. اکنون با موضع گیری های اخیر وزیر امور خارجه کشورمان و به تدریج توجه داشتن به خواسته ها و مطالبات مردم سوریه، تهران بیش از گذشته به جریان کلی منطقه یعنی تحول خواهی در جهان عرب نزدیک می شود و این امر یک گام مثبت به سوی جلوست.

مواضع دستگاه دیپلماسی کشور در مورد لیبی و حکومت و شخص قذافی تاحدودی روشن بود و مسئولین از ابتدای تحرکات در لیبی، این تحول را هم در ادامه حرکت شکل گرفته در تونس و مصر ارزیابی کردند.

بعضا برخی مقامات کشور به گونه ای موضع گیری می کردند که تصور می شد رخدادهای لیبی را مجزا از تحولات منطقه می بینند. در این چارچوب بازهم چندان توجهی به خواسته های مردمی نمی شد و نوعی حمایت از شخص قذافی در معدود مواردی شنیده می شد. البته اینگونه تفسیر می شد که تهران مخالف ورود نیروهای خارجی در لیبی است. این تناقض و تعارض در مواضع ایران باعث شده بود که در داخل کشور و میان محافل تحقیقاتی و دانشگاهی نسبت به موضع اصلی جمهوری اسلامی ایران تردید شود.

پس از رفتن قذافی به نظر می رسد تاحدودی مواضع تهران هم روشن تر شده است. گرچه همچنان نگرانی ها در مورد نوع دخالت کشورهای خارجی در لیبی وجود دارد. این نگرانی تقریبا در میان کلیه محافل سیاسی داخلی و خارجی مطرح است و شاید لازم باشد از این پس با دقت نظر بیشتری مسائل لیبی مورد تحلیل قرار گیرد.

نکته اینجاست که شرایط لیبی و سوریه کاملا متفاوت است؛ آنچه در سوریه می گذرد، بیشتر مسائل داخلی است گرچه دخالت های خارجی هم به ترتیبی در این کشور وجود دارد. دولت های مختلف به اشکال مختلف تلاش دارند مسائل سوریه را پیگیری کنند اما آنچه در لیبی رخ داد می تواند درسی برای دولت های مشابه دولت قذافی باشد.

مواضع تهران در خصوص کشورهای خاورمیانه که دستخوش تحول و انقلاب شدند از ابتدا کاملا روش بود. تنها در مورد سوریه و لیبی نوعی ابهام در مواضع به نظر می رسید که تصور می کنم ظرف دو هفته اخیر بیش از گذشته واقع گرایانه شده است.
سفیر پیشین ایران درلبنان و اردن و تحلیلگر مسائل خاورمیانه

/27213