******
الف ـ شخصیت نجفی بنابر طبیعتش بسیار مشتاق و مایل به علم است و با هر جنبش یا دعوتی که براساس علم و ادب باشد همراه بوده و با هر بهانه‌ای خود را به آن منسوب می‌کند. جای شک نیست که گرایش‌های فکری و انگیزه‌های فرهنگی در این شخصیت به تمامی ریشه دوانیده است.
ب ـ محیط نجف همواره از زمان دفن شهید بیت الهی و باب مدنیة علم النبی الاعظم (ص)، مولانا امام امیرالمومنین علی‌بن ابی طالب (ع)، خاک حاصلخیزی برای رشد حرکات علمی داشته و خاکش مناسب رشد علم بوده است. این خاک به برکت وجود این شخصیت مقدس که ذات آن محسوس به ذات خداوند سبحان است، طهارت و طیبت یافته است و در این کوچکترین غرابت یا مبالغه‌ای نیست.
خداوند از دیرباز شخصیت نجفی را به عنوان الگویی علمی برای تمام عالم اسلام مقدّر فرموده است، بطوری که از همۀ مناطق به سوی آن می‌آیند تا ملّت‌های اسلامی از منابع سرشار از علم و حکمت آن بهره برند، نجف مکانی است که حفظ و احترام و تقدیس آن هر اندازه که نیازمند بذل مال و تلاش باشد واجب است.
در هر صورت، این شخصیت برای یک نجفی، نیازمند چاپخانه‌ایی بود تا فعالیت و انتقال تولیدات فکری به کشورهای دور را برایش ممکن سازد، تا کلامش را بیان نموده و به زمینۀ جهانی وسیعتری تحوّل یابد و از عالم تنگ و محدود خود خارج گردد. بدین ترتیب بود که در اوائل ربع دوّم قرن چهاردهم هجری چاپخانه‌هایی را وارد نمود و بسیاری از نسخ نفیس و ارزشمند را استخراج نمود و بخش کوچکی نیز مکتوبات بی‌ارزش. پس از مدّتی، این چاپخانه‌ها افزایش یافت و پیشرفت نمود و به لحاظ فنی تا حدود زیادی رشد پیدا کرد. تا جاییکه تقریباً با چاپخانه‌های قاهره و بیروت برابری می‌کرد، و همواره به موازات تحوّل حرکت فکری نجف گسترش یافت و به همراه آن افق تألیف و نگارش نیز وسعت پیدا کرد.
به همین دلیل است که امروزه در نجف چاپخانه‌های قدیم و جدید بسیاری را می‌یابیم که بعضی از آنها فرسوده و فروخته شده و از آنها اثری جز مطبوعات و منشوراتشان باقی نمانده است. این مطبوعات کتابخانه‌های اروپا را پر کرده و تمام دنیا به آنها روی آورده و مشتاق بهره‌بردن از آنها هستند. این به‌جهت بهرۀ فکری موجود در آنها، در کنار تحقیق و تدقیق در استخراج نسخ‌خطی نفیس در انواع علوم است. ایرادی که بر صاحبان این چاپخانه‌ها در سال‌های اخیر وارد است، این است که آنها تاریخ چاپ کتب و رسائل را به روی آنها ذکر نکرده‌اند، شاید هم برای این عذری داشته‌اند. به نظر من سبب آن بوده است که بخش زیادی از این کتب و رسائل در شرایط سیاسی خاص و مراحل بحرانی که نجف پشت سرگذاشته چاپ شده است و صاحبان چاپخانه‌ها وادار به عدم چاپ کتب اسلامی شده‌اند و نظارت بر آنها اجازۀ مخالفت با سیاست حکومت وقت نمی‌داده است، از این‌رو بدون تاریخ چاپ می‌شده‌اند.
سلطۀ کمونیسم بر عراق نیز مانع از چاپ کتب اسلامی و عقیدتی و هرآنچه در خدمت کمونیسم نبوده، بوده است.
همین‌طور در زمان حکومت تاریک بعث و دیگر ادوار تیرۀ طوائف ساکن در آنجا که به‌دنبال کسب قدرت در عراق بوده‌اند. از قوی‌ترین انگیزه‌های ایجاد چاپخانه‌های نجف، سختی و رنجی است که از ناحیۀ چاپ کتب و بعضی رسائل در چاپخانه‌های دور از نجف، متوجّه بزرگان علم و فقه بوده است. چنان که برخی از نوشته های خود را به رغم هزینه مالی سنگین، به دلیل نامساعد بودن شرایط به بغداد یا حتی خارج عراق می فرستادند.
/62
نظر شما