چرا چاوز رای آورد؟

هادی عامریان*

به رغم همۀ تبلیغات پیرامون قدرت گرفتن اپوزیسیونِ ونزوئلا، چاوزِ بیمار توانست با کسب بیش از نیمی از آراء مردمی از انتخابات پیروز بیرون بیاید. اما در تحلیل انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا باید سیر مجموعه ای از تحولات را مورد بررسی قرار داد. در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری اپوزیسیون تلاش کرد با وحدت بین همۀ گروههای مختلفی که در قالب اپوزیسیون فعالیت داشتند، برای اولین بار در دورۀ زمامداری چاوز به وحدت تقریبی دست پیدا کند و نزدیک به 50 گروه اپوزیسیون تحت عنوان «میز وحدت دموکراتیک» دور هم جمع شدند و حول محوریت کاندیداتوری کاپریلس رادونسکی به یک اجماع دست یافتند. لذا در مقایسه با انتخاباتهای گذشته اپوزیسیون از قدرت و اتحاد بیشتری برخوردار بودند و تقریباً تمام توان خود را بر روی این دور از انتخابات با هدف شکست چاوز معطوف کرده بودند.
کاپریلس رادونسکی نامزدی که برای رقابت با چاوز انتخاب شده بود، نیز به لحاظ ویژگیهای شخصیتی شبیه به چاوز بود. او نیز همانند چاوز پرانرژی، اهل سخنرانی های پرحرارت با توان برانگیختن احساسات عمومی و البته چهرۀ جوانی بود که در جنس فعالیت هایش هم مشابهت های رفتاری با چاوز داشت. وی به عنوان شهردار و نیز فرماندار در مناطق محروم کاراکاس با اقداماتی مانند کمک به طبقۀ فرودست و تلاش برای انجام کارهای عام المنفعه و .. سعی می کرد خود را از نظر شخصیتی فردی شبیه چاوز معرفی کرده بود. لذا برخلاف انتخابات ریاست جمهوری سال 2006 که اپوزیسیون با معرفی مانوئل روسالس بعنوان یک چهره نماد نظام سرمایه داری وارد انتخابات گردید در این بار شخصی را معرفی نموده بود که خود را همراه با تمامی طبقات مردم معرفی می نمود.
وجه تمایز دیگر انتخابات حاضر اعلام بیماری سرطان آقای چاوز از بیش از یک سال قبل و مداروای چندین باره در کشور کوبا بود که اپوزیسیون تلاش نمود با تبلیغات فراوان مبنی بر عدم توان جسمی لازم برای اداره کشور از آن برای ضربه زدن به ایشان استفاده نماید. ضعف جسمانی ناشی از دوران نقاهت بیماری نیز عملا موجب گردید تا آقای چاوز نتواند به مثابه انتخابات های پیشین سفرهای گسترده خود به ایالت ها و شهرهای مختلف ونزوئلا و مواجهه چهره به چهره با مردم را در دستور کار قرار دهد در حالی که رقیب وی رادونسکی تقریبا به تمامی ایالت ها و شهرهای ونزوئلا سفر نموده و در تجمعات مختلف حضور یافت و حتی برنامه صحبت رو در رو با مردم بصورت خانه به خانه را نیز بویژه در پایتخت در دستور کار قرار داد.
تمامی این واقعیت ها موجب گردید تا برخلاف انتخابات های گذشته پیش بینی پیروزی قطعی آقای چاوز با اختلاف آرا نسبت به رقیب قدری دشوار گردد و وجود قدری نگرانی در نزد دولت و شخص آقای چاوز نیز بخوبی احساس گردد. وجود بخش قابل توجهی تحت عنوان آراء خاموش در جامعه ونزوئلا و یا احتمال بروز بی تفاوتی در بخشی از طرفداران جناح حاکم و لذا عدم مشارکت در انتخابات آن هم در حالی که رقیب قدرتمندی در مقابل آقای چاوز صف آرایی نموده بود که با بهره گیری از قدرت بیان و انرژی فراوان توان جذب بخشی از این آرا را به خود داشت، به واقع شرایط حساسی را در این انتخابات رقم زده بود. در هر حال در انتخابات روز یکشنبۀ چاوز پیروز انتخابات گردید هر چند که اپوزیسیون نیز میزان آرای قابل توجهی را به خود اختصاص داد.
چرا چاوز پیروز شد؟
در باب دلایل پیروزی چاوزغالباً به عملکرد و کارنامۀ فعالیت های اقتصادی چاوز رجوع می شود. واقعیت اینست که رییس جمهور محبوب ونزوئلا از کاریزمای بالایی در میان مردم ونزوئلا برخوردار است، دارای قدرت بیان و شخصیتی برآمده از طبقه فقیر است و سابقۀ مخالفت با نظام سرمایه داری حاکم بر جامعۀ ونزوئلا، عدالت خواهی و ظلم ستیزی را در کارنامۀ خود دارد و طی سالهای حاکمیت خود نیز تلاش کرد بیش از همه برنامه های اجتماعی را به نفع طبقۀ فقیر در دستور کار قرار دهد. چاوز نهضت های متعددی را از زمان روی کارآمدن در جامعۀ ونزوئلا راه اندازی کرده است از جمله در زمینۀ مسکن، برقراری سیستم بهداشتی برای جامعۀ فقیر، نهضت آموزش و تأمین اجتماعی، نهضت مادران و کودکان بی سرپرست و نهضت کمک به سالخوردگان که آمارهای موجود حاکی از آنست که نیمی از جمعیت فقیر و زیر خط فقیر در دورۀ زمامداری چاوز کاسته شده است.
مجموعۀ این عملکرد در دوران ریاست جمهوری وی محبوبیت بی اندازه ای را به خصوص در میان قشر فقیر برای این رییس جمهور کاریزما رقم زد. قشری که غالباً به خوبی در پای صندوق رأی حاضر می شود، مخصوصاً اگر بدانیم که تا پیش از روی کار آمدن چاوز تمام دولتهایی که سر کار بوده اند، افراد منتسب به نظام سرمایه داری و کسانی بودند که در قالب برنامه های متعدد خصوصی سازی بخش اعظم صنایع ونزوئلا و زیرساخت های این کشور را به شرکتها و کشورهای خارجی واگذار کردند، فساد و ارتشاء در آنها بسیار شدید بود، شکاف میان طبقۀ فقیر و طبقۀ ثروتمند بسیار عمیق بود و تقریباً اکثریت امکانات کشور و دولت در اختیار طبقۀ ثروتمند قرار گرفته بود و ونزوئلا به رغم منابع فراوان ثروت تا پیش از روی کار آمدن چاوز از حیث آمار فقر در جامعۀ آمریکای لاتین در میان محروم ترین کشورهای این منطقه به شمار می رفت. اما چاوز تلاش بی وقفه ای را برای از بین بردن فقر، ایجاد رفاه اجتماعی، کاهش شکاف بین طبقۀ فقیر و غنی، تلاش برای تقویت حضور ونزوئلا در عرصه های منطقه ای و جهانی و ترسیم نمایی موجه از سیاست خارجی ونزوئلا صورت داد. مجموع این عوامل بخش قابل توجهی از مردم ونزوئلا را به این جمع بندی رساند که از برنامه های چاوز حمایت کنند.
چاوز و چشم انداز ریاست جمهوری تا 2019
طبق برنامه هایی که از سوی شخص چاوز اعلام شده است، قرار است نهضت هایی که در 14 سال زمامداری وی به راه افتاد، کماکان با قدرت به فعالیت خود ادامه دهد. به عنوان مثال قرار است در چهارچوب نهضت مسکن نزدیک به 300 هزار واحد مسکونی در سال 2013 در ونزوئلا ساخته شود، تورم افسارگسیخته مهار شود، در زمینه اشتغال اقدامات جدی تداوم یابد، مبارزه با ناامنی نیز، ارتباط و تعامل با اپوزیسیون جهت بهره گیری از نظرات آنها برای ادارۀ کشور و..
به نظر می رسد به رغم بیماری که می تواند تا اندازه ای از توان و بنیۀ رییس جمهور بکاهد، در آینده شاهد ادامۀ همان برنامه ها و فعالیت رییس جمهور ( در حوزه های مختلف بهداشت، مسکن، تأمین اجتماعی، رفاه، آموزش، کمک به کودکان بی سرپرست، کمک به وضعیت معیشتی مردم باشیم. در حوزۀ منطقه ای نیز کماکان شاهد کمک به کشورهای همسو ( کوبا، اکوادور، نیکاراگوئه و بولیوی) و حمایت از آنها در قالب طرح پتروکارائیب خواهیم بود.
در عرصۀ جهانی کماکان تقویت و ادامۀ همان رابطه و مناسبات با کشورهایی که در 14 سال دورۀ ریاست جمهوری وی وجود داشت، ادامه پیدا خواهد کرد؛ کشورهایی مثل جمهوری اسلامی، چین، روسیه و بلاروس که از نظر خط مشی سیاسی به ونزوئلا نزدیک هستند و البته تداوم ارتباط با شرکای سنتی در اروپا مثل پرتغال و اسپانیا.
به نظر می سد تغییر شگرفی در روش ادارۀ کشور و برنامه هایی که چاوز پیشتر آنها را به کار می گرفته، وجود نخواهد داشت و کماکان شاهد تداوم همان روند در قالب سوسیالیسم قرن 21 باشیم. البته آقای چاوز تلاش خواهد کرد تا با نگاه بیشتر به داخل تلاش مضاعفی برای بهبود وضعیت معیشت مردم و ارتقای شاخص های مختلف اقتصادی و اجتماعی در جامعه ونزوئلا انجام دهد. به طور مسلم جمهوری اسلامی ایران نیز از انتخاب مجدد آقای چاوز استقبال می نماید. با توجه به اینکه ونزوئلا کشوری است که پرچم عدالت خواهی را در منطقۀ آمریکای لاتین به پا کرد و به طور مسلم توسعۀ روابط کشورمان با منطقۀ آمریکای لاتین از زمان روی کارآمدن چاوز کلید خورد و حضور چاوز رابطۀ ایران با سایر کشورهای این منطقه پررنگ تر شد، ابقای ایشان می تواند فرصت های مناسبت تری با تداوم همکاریهای دو جانبه و نیز منطقه ای کشورمان فراهم آورد.

کارشناس مسائل آمریکای لاتین

 26349