محبوبه عمیدی: سه دهه از آغاز شیوع ایدز در جهان را پشت سر گذاشتیم و دهه چهارم مبارزه با این بیماری با شعار «به صفر رساندن موارد آلودگی به اچ.آی.وی، به صفر رساندن مرگ‌و‌میر ناشی از ایدز و به صفر رساندن تبعیض ناشی از این بیماری» از اول دسامبر جاری -دهم آذرماه- آغاز خواهد شد. جهان تلاش خواهد کرد تا سال 2015/1394 میزان ابتلا به اچ.آی.وی از طریق تماس جنسی را به نصف کاهش دهد، احتمال تولد نوزادان مبتلا به این ویروس را به صفر برساند و درمان مؤثر برای مبارزه با پیشرفت این بیماری را برای حداقل 15میلیون نفر از افراد آلوده به این ویروس فراهم کند. فراهم شدن اقدامات حمایتی و این داروها برای کلیه مبتلایان، مخصوصا مادران و زنان باردار آلوده به اچ.آی.وی می‌تواند نسل‌های بعد را از خطر ابتلا به این بیماری که هنوز واکسن یا درمانی قطعی برای آن کشف نشده، در امان نگاه دارد و با جلوگیری از پیشرفت بیماری در مادران و پدران به آنها کمک کند برای سال‌های بیشتری از فرزندان خود مراقبت کنند. (اگر از بیماری ایدز و روش‌های انتقال آن چیزی نمی‌دانید، انتهای همین مطلب را مطالعه کنید)
انتقال ویروس به فرد سالم از طریق مادر آلوده به ویروس به نوزاد، یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال این بیماری در جهان به شمار می‌رود. با این حال زوج‌های بسیاری هستند که یکی یا هر دوی آنها آلوده به اچ.آی.وی هستند و تصمیم به بچه‌دار شدن می‌گیرند. در بعضی از این موارد نوزاد سالمی متولد خواهد شد و در شرایط دیگر احتمال آلودگی او به این ویروس به عوامل بسیاری بستگی خواهد داشت. شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که وقتی یکی از والدین یا هر دو آلوده به ویروس اچ.آی.وی باشند، چه اتفاقی می‌افتد؟
1- اگر مادر اچ.آی.وی مثبت و پدر سالم باشد:
به این زوج برای بچه‌دار شدن، لقاح مصنوعی پیشنهاد می‌شود. در این روش خطر آلودگی به اچ.آی.وی پدر را تهدید نخواهد کرد اما برای کودک چون با مایعات بدن مادر در حین بارداری، وضع‌حمل و شیردهی در ارتباط نزدیک است، احتمال آلودگی وجود خواهد داشت.
2-اگر پدر اچ.آی.وی مثبت و مادر سالم باشد:
در این صورت اغلب پس از شست‌وشوی اسپرم که شامل مراحل جداسازی آن از مایع مَنی و بررسی آلودگی به ویروس اچ.آی.وی می‌شود، لقاح درون‌رحمی انجام خواهد شد یا اسپرم مستقیما به تخمک انتقال خواهد یافت. شستشوی اسپرم شیوه بسیارمؤثری برای کاهش شانس آلودگی جنین به اچ.آی.وی است اما حتی در کشورهای پیشرفته نیز بسیار هزینه‌بر است و دسترسی به آن چندان ساده نیست. برای جایگزینی این شیوه می‌توان از داروهای ضدرتروویروسی مانند Tenofovir و Emtricitabine استفاده کرد که می‌توانند شانس انتقال ویروس را به زوج سالم یا زوج مبتلا به گونه دیگری از ویروس اچ.آی.وی تا حدود 44درصد کاهش دهند. این دو دارو در مرحله سوم آزمون‌های بالینی هستند و استفاده از آنها بر روی انسان‌ها در کشورهایی مانند تایلند، کنیا و زیمباوه بحث‌های پزشکی و اخلاقی بسیاری را به دنبال داشته است.
3-اگر پدر و مادر هر دو اچ.آی.وی مثبت باشند
در این صورت نیز به دلیل احتمال آلودگی مجدد زن یا مرد آلوده به ویروس اچ.آی.وی به گونه یا سویه -زیرگونه- دیگری از آن که در بدن زوج دیگر وجود دارد، تماس جنسی حفاظت‌نشده به زوج‌ها توصیه نخواهد شد. تاکنون چند گونه گوناگون از این رتروویروس و تعداد قابل‌توجهی سویه متفاوت در جهان شناخته شده است.
بارداری در زنان آلوده به ویروس اچ.آی.وی
انتقال عمودی یکی از شایع‌ترین شیوه‌های انتقال ویروس اچ.آی.وی به مبتلایان تازه است. این ویروس می‌تواند در دوران بارداری، هنگام وضع‌حمل یا در دوران شیردهی از طریق مادر آلوده به نوزاد منتقل شود و او را نیز درگیر کند، اما امروزه با استفاده از داروهای ضدرتروویروس در مادر و نوزاد، مشاوره، انتخاب شیوه زایمان و اجتناب از شیردهی به نوزاد با شیر مادر آلوده به ویروس، میزان انتقال اچ.آی.وی به نوزادان به کمتر از یک‌درصد کاهش پیدا کرده است. در بسیاری از موارد کودکان مادران اچ.آی.وی مثبت از شیر مادر محروم خواهند شد اما در عوض شانس آلودگی به این ویروس تا حدود 30 درصد در آنها کاهش پیدا خواهد کرد. احتمال انتقال این ویروس به جنین در حین بارداری 15 تا 20درصد و در هنگام زایمان نزدیک به 50درصد اعلام شده است.
تحقیقات نشان می‌دهد بارداری تأثیری روی روند بیماری در زنان آلوده به اچ.آی.وی نخواهد داشت اما به کاهش موقت لنفوسیت‌های تی CD4+ که پیش از این توسط اچ.آی.وی تضعیف شده‌اند ، منجر خواهد شد. در مادران مبتلا به ایدز، کاهش تعداد لنفوسیت‌های تی CD4+ به کمتر از 200 تا 250 عدد در هر میلی‌لیتر خون می‌تواند خطر بروز عفونت‌های فرصت‌طلب را بیشتر کند. تعداد این لنفوسیت‌ها در فرد سالم حدود 1500 عدد در هر میلی‌متر خون است.
چه عواملی در انتقال ویروس از مادر به جنین مؤثر هستند؟
بررسی‌ها نشان می‌دهند مهم‌ترین عاملی که شانس آلودگی جنین به ویروس اچ.آی.وی را تعیین می‌کند، سطح ویرال (تعداد ویروس در هر میلی‌لیتر خون) مادر و تعداد لنفوسیت‌های تی CD4+ در بدن اوست. به عبارت دیگر هر قدر تعداد سلول‌های دفاعی بیشتر و ویروس‌ها کمتر باشند، شانس به دنیا آمدن کودکان سالم بیشتر است.
عامل دیگری که می‌تواند به سلامت کودک کمک کند، کوتاه کردن زمان بین پارگی غشاء آمنیون و تولد نوزاد است. برای کاهش خطر آلودگی نوزاد این زمان باید کوتاه‌تر از 4 ساعت باشد.
بهداشت عمومی مادر، تغذیه مناسب او در زمان بارداری، استراحت کافی و دریافت مکمل‌ها در کنار ورزش، عدم استعمال دخانیات و کاهش مصرف کافئین می‌تواند تأثیر به‌سزایی در سلامت جنین داشته باشد.
عفونت‌های همراه نیز می‌توانند شانس آلودگی جنین به ویروس اچ.آی.وی را افزایش دهند. به عنوان مثال شانس انتقال ویروس به جنین در مادرانی که همزمان به هپاتیت سی مبتلا بوده‌اند، دو برابر کودکان دیگر است.
درمان دارویی و مراقبت‌ها در زمان بارداری، زایمان و پس از آن
مطابق دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی WHO بهتر است مصرف داروهای ضدرتروویروس در مادران باردار پس از اتمام سه ماهه اول بارداری آغاز شود. در این صورت احتمال آسیب دیدن جنین از مصرف این داروها به حداقل کاهش پیدا خواهد کرد. البته توصیه می‌شود در مادرانی که سطح ویرال بالایی دارند، به صلاح‌دید پزشک و با علم به آسیب‌های احتمالی به جنین، درمان‌های دارویی زودتر آغاز شود. این درمان دارویی اغلب شامل مصرف روزانه زیدووین است که به نام‌های AZT یا ZDV نیز شناخته می‌شود و توسط سازمان غذا و داروی آمریکا،FDA برای کاهش احتمال انتقال آلودگی ویروسی مادر به جنین تأیید شده است.
در حین زایمان استفاده ترکیبی از داروهای ضدرتروویروس یا ARVها بهترین گزینه ممکن است. این ترکیب دارویی که می‌تواند شامل زیدووین، لامیوودین (TC3) و یک دوز نویراپین در هنگام وضع‌حمل باشد، احتمال انتقال آلودگی از مادر به جنین را به حداقل ممکن خواهد رساند.
برای مراقبت‌های پس از زایمان WHO مصرف ترکیبی و یک‌هفته‌ای زیدووین و لامیوودین را توصیه می‌کند. این ترکیب دارویی می‌تواند مقاومت بدن مادر را در برابر یک دوز نویراپین به حداقل برساند. مصرف داروهای ARV در هفته‌های بعد با توجه به شرایط سلامت مادر و شمارش لنفوسیت‌ها قطع شده یا ادامه خواهد یافت.
برای مراقبت از نوزادان WHO استفاده از یک دوز نویراپین را بلافاصله پس از تولد توصیه می‌کند. در کنار آن به مدت یک هفته از زیدووین نیز استفاده خواهد شد. با کنترل شرایط زایمان یا استفاده از سزارین انتخابی و بدون خونریزی و درمان دارویی می‌توان احتمال ابتلای کودکان مادران اچ.آی.وی مثبت به این ویروس را به حدود 1درصد تقلیل داد.
اطمینان از سلامت کودکان
آزمون آنتی‌بادی اچ.آی.وی در روزهای اول تولد تمامی کودکانی که از مادران آلوده به این ویروس متولد می‌شوند، مثبت است. همان‌طور که می‌دانید بسیاری از این کودکان آلوده به ویروس نیستند اما آنتی‌بادی‌ها را از بدن مادر دریافت کرده‌اند. به همین دلیل آزمون آنتی‌بادی اچ.آی.وی در آنها یک ماه و سه ماه بعد تکرار خواهد شد و پزشکان تا 18 ماهگی کودک نمی‌توانند با قطعیت بگویند که او به اچ.آی.وی آلوده شده یا سالم است. با این حال از آن‌جاکه مصرف شیر مادر در این نوزادان، مخصوصا پس از 3 تا 6 ماهگی می‌تواند خطر آلودگی به اچ.آی.وی موجود در شیر مادر را به شدت افزایش دهد، به مادران اچ.آی.وی مثبت که به آب سالم و جایگزین‌های شیر مادر دسترسی دارند، توصیه می‌شود از شیر دادن به نوزاد خود خودداری کنند.
از سوی دیگر تلاش برای واکسینه کردن نوزادان سالم از بهار امسال و در نایروبی در کنیا آغاز شده است. در تلقیح این واکسن جدید و گروه کنترل آن 40 نوزاد مشارکت داده شده‌اند و اثرات آن بر سیستم ایمنی این کودکان خردادماه آینده اعلام خواهد شد. این نوزادان همگی در هنگام تلقیح این واکسن که MVA نام دارد و پیشرفته‌ترین واکسن کنونی است، 5 ماهه بوده‌اند. اگر اثرات مثبت این آزمون بالینی و عدم تداخل این واکسن با سایر واکسن‌هایی که کودکان دریافت می‌کنند، اثبات شود MVA مانند واکسن سه‌گانه در بدو تولد به همگی کودکان جهان تزریق خواهد شد.
اطلاعات تکمیلی: ایدز چیست؟
ایدز سرنام عبارت Acquired immune deficiency syndrome یا نقص ایمنی اکتسابی است. این بیماری پیش‌رونده که قابل پیشگیری است، توسط ویروس اچ.آی.وی که نوعی رتروویروس است و با تکثیر خود، تخریب دستگاه ایمنی بدن میزبان را با حمله به لنفوسیت‌های تی CD4+ آغاز می‌کند، ایجاد می‌شود. با کاهش سطح ایمنی بدن فرد طی سال‌های بعد، عفونت‌های فرصت‌طلب (عفونت‌هایی که بدن یک فرد سالم در اغلب موارد می‌تواند با آنها مبارزه کند) از راه می‌رسند و در نهایت پیشرفت همین عفونت‌ها می‌تواند به مرگ بیمار منجر شود.
سال 1981 / 1360 را سال آغاز گسترش این بیماری که آن زمان هنوز نام مشخصی نداشت، می‌دانند؛ اما از سال 1982 / 1361 به بعد این بیماری را به نام ایدز می‌شناسیم. از سال 1988 / 1367 تاکنون اول دسامبر هر سال -دهم آذرماه - به منظور افزایش بودجه مبارزه با این بیماری، افزایش آگاهی جهان، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها روز جهانی ایدز نام گرفته است. آمارها نشان می‌دهند این تلاش جهانی موفقیت‌های قابل‌توجهی به دنبال داشته و به کاهش 21درصدی مبتلایان تازه به این ویروس از سال 1997 / 1376 تا 2010 / 1389 و افزایش 250درصدی افراد آلوده به اچ.آی.وی که به زندگی خود ادامه می‌دهند، منجر شده است. سال 1390 / 2011 یکی از موفق‌ترین سال‌های این تلاش بوده و مطابق اعلام کارگروه UNAIDS که تلاش‌ها علیه اچ.آی.وی و ایدز را در سراسر جهان سازماندهی می‌کند، شمار مبتلایان تازه به ویروس اچ.آی.وی در این سال به پایین ترین حد آن طی سال‌های گذشته رسیده است.
ویروس اچ.آی.وی می‌تواند از طریق خون، تزریق فرآورده‌های خونی آلوده، استفاده از سرنگ مشترک (در معتادان تزریقی) و انتقال به کارکنان بخش‌های بهداشتی و درمانی توسط بیماران، افراد تازه را مبتلا کند.
انتقال جنسی این ویروس که به دلیل برقراری رابطه جنسی حفاظت‌نشده رخ می‌دهد، یکی دیگر از شیوه‌های انتقال آن است که درصورت وجود بیماری‌های آمیزشی احتمال آلودگی فرد سالم به اچ.آی.وی به مراتب بیشتر خواهد شد.
علاوه بر این دو شیوه، انتقال ویروس به فرد سالم می‌تواند عمودی - از طریق مادر آلوده به ویروس به نوزاد - باشد که یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال این بیماری در جهان به شمار می‌رود.
53273
نظر شما