پس ازسفرهوگو چاوز رئیس جمهوری ونزوئلا به روسیه در روز شنبه 24 مهر ماه و انعقاد قرار داد همکاری های جدید در امور انرژی هسته ای و خرید ادوات نظامی، رسانه های روسی از احتمال فروش سامانه دفاع ضدموشکی اس 300 به ونزوئلا خبر دادند. ایگور کوروتچنکو مدیرمرکزمطالعات تجارت جهانی اسلحه به خبرگزاری ریا نووستی گفت که سیستم های موشکی پدافند هوایی اس ـ 300 که قرار بود به ایران تحویل داده شود، ممکن است به ونزوئلا واگذار گردد. کوروتچنکو گفت: کاراکاس به دلیل تصمیم هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا درباره ایجاد سیستم جامع وچندلایه ای پدافند هوایی، علاقه و توجه زیادی به سیستم های کوتاه برد، میان برد و دوربرد پدافند هوایی روسیه نشان می دهد و بعید نیست سیستم های اس ـ 300 در نظر گرفته شده برای ایران به ونزوئلا عرضه شوند.
پیشینه بحث:
به گزارش مطبوعات روسیه قرارداد عرضه سیستم های "اس-300 " ازسوی روسیه به ایران درآذرماه 1384 ( دسامبر2005 ) امضا شده بود بر اساس این قرارداد روسیه قرار بود پنج گردان از موشکهای اس سیصد را در اختیارایران قرار دهد. بر اساس سازمان دهی روس ها هرگردان دارای 8 تا 12 دستگاه پرتاب وهر دستگاه پرتاب شامل 4 موشک اس 300 می شود. پیشتر روسیه به ایران مجموعه های ضدهوایی موشکی "تور-ام1" را با برد 12 کیلومتر و ارتفاع 6 کیلومتر عرضه کرده بود.
سیستم های اس-300 ویژه دفاع از سامانه های صنعتی، نهادهای دولتی، پایگاه های نظامی و مقرهای فرماندهی در برابر حملات جنگنده های دشمن هستند. به گفته منابع روسیه سیستم پدافندی اس 300 قادر به نابودسازی اهداف بالستیک بوده و از قابلیت واردسازی ضربه به اهداف زمینی نیز برخوردار است. تازه ترین مدل سیستم اس-300 می تواند هواپیماهای دشمن را در فاصله 150 کیلومتری و ارتفاع 27 کیلومتری نابود کند. این سیستم قادراست در یک زمان دو موشک به سوی هواپیمای متجاوز شلیک نماید. این موشک هفت ونیم متری با وزن 1800 کیلو قادراست دوازده هدف را هم زمان تعقیب کند و حداقل به شش هواپیمای متجاوزشلیک نماید. این موشک با برد 150 کیلومتردرکلاس موشکهای میان برد محسوب می شود که با جابجایی سریع می تواند خود را از مورد هدف قرار گرفتن مصون نماید.
"سرگی چمزوف" رییس سازمان "روس تکنولوژیا" روز پنجشنبه 15 مهر 1389به خبرنگاران اطلاع داده بود که روسیه فقط به ایران پیش پرداختی که بابت خرید سیستم های "اس-300" از سوی تهران پرداخت شده بدهکار است و هیچ غرامت دیگری به خاطر امتناع از قرارداد در نظر گرفته نشده است.
وی گفت: "ما 166,8 میلیون دلار بابت این قرارداد پیش پرداخت دریافت کرده بودیم و بر اساس بند فورس ماژور" این قرارداد موظفیم که این پیش پرداخت را باز گردانیم. ما ذره ای بیش از آن پرداخت نخواهیم کرد"
آنطورکه چمزوف تاکید کرد، فورس ماژور در این قرارداد، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد محسوب می شود که بر اساس آن "دمیتری مدودف" رییس جمهوری روسیه حکمی صادر کرد
وی تاکید کرد: به همین خاطر ما قرارداد مذکور را فسخ کرده و کل مبلغ پیش پرداختی را که دریافت کرده بودیم، پس خواهیم داد"وی در پایان خاطر نشان ساخت: "بحث هیچ غرامتی در میان نیست.
مدودف رئیس جمهوری روسیه در روز چهارشنبه 31 شهریور1389 فرمانی را امضا کرد که برطبق آن تحریم های تکمیلی بر ضد ایران بخاطر امتناع از قطع غنی سازی اورانیوم اعمال می شود . بر اساس این فرمان رئیس جمهوری روسیه ، سیستم های اس ـ 300 بخاطر اجرای قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل به ایران تحویل نخواهد شد.
سردار وحیدی وزیر دفاع در پاسخ به این اقدام غیر دوستانه رئیس جمهوری روسیه با ابراز امیدواری از اینکه روسها در انتخاب مسیر خود مسیر مستقلی راانتخاب کنند، با اشاره به گذشت 6 ماه از قطعنامه 1929 اظهار داشت: قطعنامه 1929هیچ صراحتی درباره موشکهای پدافند هوایی ایران ندارد و استناد به آن بعد از 6 ماه، منطقی به نظر نمی رسد.
روسیه به خوبی می داند این اقدام آنها علاوه برآنکه به حیثیت بین المللی مسکو لطمه جدی وارد می سازد در عمل این امکان را برای ایران فراهم می کند تا از طریق حقوقی بایت اجرا نشدن تعهدات روسیه غرامت لازم را کسب کند. بنابراین اقای چمزوف بهتر از هر کسی می داند پس دادن پیش پرداختی که بیش از پنج سال از تحویل آن سپری شده است نمی تواند همه چیز را جبران کند روسیه باید حداقل خسارات مادی و معنوی این اقدام را جبران کند و در غیر این صورت وارد دعوای حقوقی بی سابقه ای با ایران در مجامع بین المللی خواهد شد.
تحلیل سخنان اقای کوروتچنکو
سخنان این مقام روسی از سه جنبه جالب توجه است:
1- روسها که از اعلام خبر درخواست ایران برای پرداخت غرامت بابت بد عهدی شان حسابی برآشفته اند با اعلام این خبر می خواهند نشان دهند هنوز اعتبار جهانی آنها زیر سئوال نرفته و برای فروش سلاح های خود مشتری دارند اما جالب است که او بصورت ناشیانه در ادامه سخنان خود گفته است:
«اکنون مسأله پیدا کردن خریدار برای 5 گردان اس ـ 300 به ارزش 800 میلیون دلار که توسط ایران سفارش داده شده بود، در دستور کار قرار دارد و ممکن است ونزوئلا چنین خریداری شود.»
بیان این مطلب یعنی آنکه روسیه برخلاف آنچه که وانمود می کند، خریداران زیادی برای موشکهای پدافندی خود ندارد و مجبورند برای جبران غرامتی که باید بر اساس قرار داد امضاء شده به ایران بپردازند، به دنبال فروش پنج گردان موشکهای روی دست مانده اش به متحدان خود متوصل شده اند.
2- تا کنون آقای وحیدی وزیر دفاع ایران و چند مقام نظامی دیگر سپاه چند بار اعلام کردند، ایران با دستیابی به تکنولوژی ساخت موشک اس 300 موشکهای مشابه آنرا ساخته و در سالروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در31 شهریورامسال چند فروند شبیه این نوع موشک در رژه نیروهای مسلح به نمایش درآمد. در همین باره روزنامه اینترنتی روسی «گازیتا.رو» نوشت:
" ایران به جهانیان سیستم دفاع ضدموشکی ساخت خود را نشان داد که باید جاگزین سیستم های اس-300 روسی شوند که تا کنون نیز به ایران عرضه نشده اند. کارشناسان روسی یقین دارند که ایرانیان مستقلانه توان لازم را برای ساخت سیستم های روسی دفاع ضدموشکی را ندارند، اما می توانند مشابه سیستم های موشک چینی ( اچ کیو9 ) را که چین به ایران فروخته بود، بسازند. "
پیش ازاین خبرگزاری ریانوستی درروز شنبه 14 فروردین 1389 به نقل ازایگور آشوربیلی" مدیرکل دفتر طراحی کمپانی پدافند هوایی "آلماز آنتی" گفت:
"روسیه به قرارداد عرضه 15 گردان پدافند موشکی "اس-300" گرامبل به چین عمل کرد. ما همین الآن به بزرگترین قرارداد عرضه 15 گردان از جدیدترین سیستم های دفاع ضدهوایی (اس-300) به چین عمل کردیم. "
چندی پیش روزنامه روسی زبان ترود با انتقاد از دولت متبوع خود به خاطر از دست دادن بازار ایران در موضوع سامانه اس300نوشت: به زودی چین این سامانه ها را در اختیار ایران قرار می دهد و بازار ایران را از آن خود خواهد کرد
چین در سال 2004 تعدادی از سامانه های اس 300 گرامبل روسیه را با کپی برداری ازفن آوری سامانه شد. در سال های اخیر S-300P پاتریوت آمریکایی موفق به ساخت سامانه موشکی پیشرفته HQ-10 یکی از سیاستهای صدور تسلیحات نظامی چین، بازاریابی برای سامانه دفاع موشکی مذکوربوده است.
در واقع انتشار اینگونه اخبار روسیه را برآن داشته است تا نشان دهد ساخت این نوع موشک در ایران را جدی نمی گیرد. علاوه برآن متقابلا سعی دارد با انتشارخبرهایی که حکایت از فروش موشکهای اس 300 به سایر کشورها دارد ، تا حدودی بر موج خبری ناشی از بد عهدی روسیه سوار شود.
3- وارد شدن ونزوئلا که هم مناسبات خوبی با ایران و روسیه دارد در این ماجرا، بدون علت نیست. چاوزکه بامداد سه شنبه وارد ایران می شود در واقع می تواند نقش واسطه را برای رساندن این موشکها به ایران بصورت غیر مستقیم ایفا کند. به این ترتیب روسیه از فشار اسرائیل و امریکا رها می شود و ایران نیز به هدف حود که دستیابی به این موشک دفاعی است می رسد. برای ونزوئلا هم علاوه بر تحکیم مناسبات دوستانه متقابل، احتمالا به امتیازات جدیدی در همکاری های دفاعی با هر دو کشور ، هدف گذاری شده است. البته معلوم نیست مشکل انتقال این تجهیزات چگونه بر طرف خواهد شد.
تحلیل‌گر مسائل روسیه
نظر شما