همان را بگویید که ما خوش‌مان بیاید

محمد فاضلی

تعداد مراکزی که چنین قابلیتی داشته باشند در کشور زیاد نیست، بسیار کم است، و شاید فقط همین یک مورد است. حالا خبرگزاری دولت به چه دلیل با چنین عبارتی به استقبال گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس رفته است، خدا داند، ولی جز خوابیدن در باد اقتدارگرایی حتی در حد تحمل نکردن گزارش‌های کارشناسی – به جای استفاده از آن‌ها یا پاسخ مستدل دادن – چیزی نیست. پیام به پژوهشگر و مراکز پژوهشی روشن است: همان را بگویید که ما خوش‌مان بیاید.

خبرگزاری دولت درباره گزارش‌ها و مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس این عبارت را به کار برده است: «کارکردی مطابق میل رسانه‌های ضدانقلاب پیدا کرده.» دو سه نکته درباره این رویکرد به پژوهشگر و پژوهش به نظرم می‌رسد.

یک. چهار سال فعالیت من در مرکز بررسی‌های استراتژیک (سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۲) مسبب ارتباط نزدیک و گاه همکاری با برخی بخش‌های مطالعاتی و شماری از پژوهشگران #مرکز_پژوهش‌های_مجلس شد. یک تفاهم‌نامه همکاری بین دو مرکز پژوهشی دولت و مجلس هم نوشتیم. من از نزدیک شاهد بودم که برخی از کارشناسانه‌ترین نقدها و نظرات درباره مسائل حکمرانی در گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس مطرح می‌شد. برای مثال، در ماجرای طرح تحول سلامت، بیشترین اطلاعات و نقدهای کارشناسی از همین مرکز رسید و من هم بسیار استفاده کردم.

دو. مرکز پژوهش‌های مجلس از معدود مراکزی در کشور است که چند ده نفر کارشناس (امروز از تعدادشان اطلاع ندارم) کنار هم جمع شده‌اند و نوعی ساختار کارشناسی-تکنوکراتیک شکل گرفته است. شاهد بوده‌ام که بارها سعی کرده‌اند ابعاد منفی و خسارت‌بار مصوبات مجلس را مهار کنند. به گزارش‌های مرکز بی‌توجهی می‌شود اما روی معدود عقلا اثراتی دارد. این ساختار کارشناسی-بوروکراتیک تا اندازه‌ای (در استانداردهای اقتدارگرایی انتخاباتی ایران) به دنبال سطحی از عقلانیت است.

سه. دقیق یادم هست در زمان همکاری با مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، یکی از کارهایی که مرتب انجام می‌دادیم، خلاصه کردن مهم‌ترین گزارش‌های اندیشکده‌های ایرانی و خارجی و از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس، و ارسال برای مقامات دولت از رئیس‌جمهور تا وزرا بود. انصافاً در بسیاری از گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نکات مهم و کارشناسانه حکمرانی مندرج بود.

بیشتر بخوانید: