آیا اینترنت می‌تواند یک پیکره زبانی باشد؟

به گزارش خبرآنلاین، کتاب «پیکره‌های زبانی و ترجمه» سومین کتاب از مجموعه مطالعات و ترجمه انتشارات قطره، نوشته هلیا واعظیان توسط این ناشر منتشر شده است.

این کتاب به معرفی پیکره‌ها و بررسی کاربرد آن‌ها در حوزه مطالعات و ترجمه می‌پردازد. پیکره‌های زبانی که به بیان ساده مجموعه‌ای از متون هستند، ابتدا تنها به عنوان ابزاری برای مطالعه زبان در اختیار زبان‌شناسان قرار داشتند. در سال‌های اخیر این منابع ارزشمند راه خود را به سایر حوزه‌های مطالعاتی از جمله مطالعات ترجمه باز کرده‌اند در حوزه مطالعات ترجمه، پیکره‌های متون ترجمه‌ای و غیر ترجمه‌ای به منظور مقایسه زبان ترجمه‌ای و غیر ترجمه‌ای مورد استفاده قرار گرفتند و به دنبال آن تفاوت‌های متنی متون ترجمه‌ای و غیر ترجمه‌ای شامل تفاوت‌های واژگانی و ساختاری بیشتر مورد توجه قرار گرفتند.

در رویکردی دیگر، پیکره‌های زبانی به عنوان منبعی برای ترجمه به کار گرفته شدند. علاوه بر این، نتایج مطالعات انجام شده نشان دادند که استفاده از پیکره‌های زبانی در کنار منابع معمول ترجمه تاثیری مثبت بر کیفیت ترجمه دارد و به ترجمان در تولید ترجمه‌های روان‌تر کمک می‌کند. پیکره‌های زبانی همچنین در تحقیقات در مورد سبک و ایدئولوژی مترجان مفید واقع شدند و علاوه بر این در بهبود سیستم ترجمه ماشینی نیز مورد استفاده قرار گرفتند.

با توجه به فواید قابل توجه پیکره‌ها در حوزه مطالعات ترجمه، نوشته حاضر با هدف آشنا کردن خوانندگان با پیکره‌های زبانی، انواع آنها و کابرد آنها در حوزه مطالعات ترجمه تدوین شده است.
فصل اول شامل پنج بخش اصلی است، ابتدا توضیحی اجمالی در مورد زبان‌شناسی پیکره‌ای ارائه می‌دهد و سپس با ارائه تعریف پیکره‌ها، انواع پیکره‌های زبانی را معرفی می‌کند. فصل دوم مروری است بر انواع قابلیت‌های ابزارهای پردازش پیکره که در آن نگارنده با هدف ایجاد درکی بهتر برای خوانندگان از یک پیکره‌ی یک بار مصرف متون مطبوعات فارسی استفاده کرده است. فصل سوم منحصرا به بررسی کاربرد پیکره‌های زبانی در حوزه مطالعات ترجمه می‌پردازد. فصل چهارم به بررسی انواع اطلاعات ترجمه‌ای قابل استخراج از پیکره‌ها می‌پردازد. فصل پنجم در شش بخش به تفضیل به مسئله استفاده از انواع پیکر‌ه ها به عنوان منبعی برای ترجمه پرداخته است. فصل ششم این کتاب نیز منحصرا به مسئله استفاده از اینترنت به عنوان یک پیکره چند زبانه بزرگ پرداخته است. و بالاخره در فصل هفتم به استفاده از پیکره‌های زبانی در کلاس‌های ترجمه از منظر معلمان ترجمه می‌پردازد.

در معرفی پشت جلد این کتاب آمده:
پیکر‌ه‌های زبانی در بدو ورودشان به حوزه‌ مطالعات زبانی تنها به منظور بررسی متون از منظر زبان‌شناسی مورد استفاده بودند. این در حالی است که این منابع ارزشمند در دهه‌ ۹۰ میلادی کم‌کم در حوزه‌ مطالعات ترجمه نیز مورد توجه قرار گرفتند. در حوزه‌ مطالعات ترجمه، پیکره‌های متون ترجمه‌ای و غیرترجمه‌ای به منظور مقایسه‌ زبان ترجمه‌ای و غیر ترجمه‌ای مورد استفاده قرار گرفتند و به دنبال آن تفاوت‌های متنی متون ترجمه‌ای و غیر ترجمه‌ای شامل تفاوت‌های واژگانی و ساختاری بیش‌تر مورد توجه قرار گرفتند. در رویکردی دیگر، پیکره‌های زبانی به عنوان منبعی برای ارزیابی ترجمه به کار گرفته شدند. علاوه بر این، نتایج مطالعات انجام شده نشان دادند که استفاده از پیکره‌های زبانی در کنار منابع معمول ترجمه تأثیری مثبت بر کیفیت ترجمه دارد.

همچنین در بخشی از فصل ششم این کتاب با عنوان «آیا اینترنت می‌تواند یک پیکره زبانی باشد؟» می‌خوانیم:
«اینترنت در واقع مجموعه‌ای چند زبانه و بسیار بزرگ از متون در حوزه‌های متنوع است. این مجموعه ارزشمند که به آسانی در دسترس همگان قرار دارد، دارای خصوصیاتی شبیه به خصوصیات پیکره‌های زبانی است. بر اساس تعریف مک ارنی و ویلسون(2001)، پیکره‌ها مجموعه‌ای محدود از متونی هستند که دارای چنین ویژگی‌هایی هستند: 1. بصورتی ذخیره می‌شوند که می‌شود آنها را توسط رایانه و نرم‌افزارهای مربوطه پردازش کرد، 2. این دسته از متون به اندازه و صورتی جمع‌آوری می‌شوند که تا حد ممکن الگویی واقعی از تنوع زبانی‌ای که در بردارنده آن هستند ارائه دهند. با اندکی تامل متوجه می‌شویم که اینترنت نیز کم‌و‌بیش این خصوصیات را دارد. اینترنت نیز در واقع مجموعه‌ای از متون آنلاین در زبان‌های مختلف است که به دلیل حجم بسیار بالای آن می‌تواند الگویی نسبتا واقعی از تنوع زبانی زبان‌های مختلفدر اختیار کاربران قرار دهد. ذکر این نکته ضروری می‌نماید که توزیع متون به زبان‌های مختلف در اینترنت برابر نیست و برخی زبان‌ها از جمله انگلیسی حجم بالاتری از اینترنت را اشغال کرده‌اند.

بر اساس تقسیم بندی ارائه شده برای انواع پیکره‌ها، اینترنت را می‌توان یک پیکره مانیتور چند زبانه نامید. پیکره‌های مانیتور پیکره‌هایی بی‌انتها یا باز هستند، به این معنا که همواره پذیرنده‌ متون جدید هستند با ورود متون جدید به پیکره‌های مانیتور متون قدیمی‌تر، که بسته به هدف محقق ارزش مطالعاتی خود را از دست داده‌اند، از پیکره خارج می‌شوند. اینترنت نیز دقیقا چنین است. بدین معنا که حجم ثابتی ندارند و دائما در حال تغییر است...»

چاپ اول کتاب «پیکره‌های زبانی و ترجمه» با قیمت 5500 تومان در اختیار علاقمندان حوزه ترجمه قرار گرفته است.
6060