باید به شورای امنیت شکایت کنیم

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عصر سه شنبه گزارش خود درباره ایران را منتشر کرد. آمانو در گزارش جنجالی خود درباره ایران علاوه بر گزارش معمولش که به تشریح فعالیت های هسته‌ای ایران می‌پرداخت، ضمیمه‌ای را به آن الحاق کرده که مطالبی درباره فعالیت های هسته‌ای ایران است.

 

با انتشار گزارش آخر آژانس برخی در ایران احساس خطر کرده و برخی دیگر همچنان تاکید دارند که این گزارش بی اهمیت و فاقد کارایی است، ولی تنها از این جهت است که بیشتر جنبه اعمال فشار بر ایران دارد. به عبارت دیگر حقیقت این است که موارد مور استناد و اشاره در این گزارش به گونه بی سابقه ای متکی بر حدس و گمان استوار است و اغلب کهنه و دسته دوم و به گونه حیرت انگیزی بدور از واقعیت است. محتویات این گزارش بر پایه "اگر" و "ممکن است" و " شاید" جمع آوری شده است و این از کارآمدی گزارش می کاهد و علی الاصول زمینه هایی به دست ایران می دهد تا در واکنشی حساب شده هدف از انتشار چنین گزارشی را به چالشی بین المللی در آورد.

 

اما اگر بی دقتی شود و با عجله و هیجان زدگی برخورد شود، همین گزارش بی اهمیت می تواند دست آویزی برای اعمال فشارهای بیشتر بر ایران باشد. تا این لحظه شاهدیم که اسرائیل بر مبنای این گزارش تنش آفرین که احیانا به خواسته خودش تدارک دیده شد، مطابق معمول همیشگی خود خواهان تدارک حمله نظامی به ایران است و برخی مقامات امریکایی به ویژه در وزارت خارجه آن کشور خواهان وضع تحریم های جدیدتر و سخت گیرانه تری علیه ایران هستند.

 

تلاش های این محافل برای صدمه زدن به ایران در سایه این گزارش البته به جایی نخواهد رسید، به خصوص از سوی اسرائیل که امروز حتی حمایت حسنی مبارک و ترکیه هم پیمان سابق و عربستان صدمه دیده از نظر اعتبار بین المللی در تحولات اخیر خاور میانه را هم ندارد. اما نباید با تاکید بر اینکه محتویات این گزارش تکراری است و مجموع گزارش بی اهمیت است، خاطر آسوده کنیم و فراموش کنیم که گزارش حاضر یک شعبده بازی از سوی آقای آمانو برای تجدید حیات فشارهای قبلی علیه ایران است که بعد از انتخاب اوباما به میزان پر اهمیتی تخفیف یافت.

 

بی اهمیت بودن این گزارش تنها به مفهوم آن است که بازگوکننده واقعیت خاصی نیست. در چنین گزارشی آشکارا حکایت از شرکت آقای آمانو در دسیسه های غرب و اسرائیل دارد. البته باید دقت کنیم که در غرب رئیس جمهور ایالات متحده امریکا هرگونه تهدید نظامی علیه ایران را هنوز هم رد می کند و صرفا خانم کلینتون کوبیدن بر طبل "تهدید" ها را شروع کرده است. وزیر خارجه فرانسه هم دچار مشکل مشابه خانم کلینتون است ولی رئیس جمهور فرانسه گویا یاد گرفته است که دیگر خود را در مقام سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل قرار ندهد. در حالی که وزیر خارجه بریتانیا از اشاره به افزایش فشار بر جمهوری اسلامی ایران سخن به میان آورده و از ایران دعوت می کند که به پای میز مذاکره با غرب برگردد. ولی آلمان ها ترجیح می دهند خود را درگیر شعبده بازی اخیر آمانو نسازند.

 

در هر حال منظور تهیه کنندگان گزارش فراهم سازی فضا برای افزایش فشارها بر ایران است اما فکر نمی کنم چنین گزارشی در این مقطع چندان زمینه ساز تهدیدهای جدی باشد. چراکه این گزارش بسیار ضعیف تنظیم شده و احتمالا قادر نخواهد بود شرایطی را برای اقدام علیه ایران فراهم کند. به گفته دیگر این گزارش بسیار ضعیف و تا حدود زیادی "غیر واقعی" در زمانی مطرح می شود که اسرائیل با از دست دادن حامیان مصری و ترکیه ای خود در تحولات اخیر خاورمیانه در ضعیف ترین شرایط ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی خود قرار دارد و غرب در مجموع در ژرفای ورشکستگی های سیاسی و اقتصادی هرگز قادر نخواهد بود تهدیدهای وزیران خارجه ایالات متحده و فرانسه و اسرائیل را پی گیری کند. با این حال ما نمی توانیم به این دلایل خیال آسوده داریم و به بطالت بگذرانیم چون حتی در این شرایط نیز احتمال تشدید انزوای سیاسی – اقتصادی ایران وجود دارد. 

 

در این میان دولت ایران وظایفی دارد که باید با دقت آنها را پیگیری کند؛ اولا صرف توضیحات نماینده ایران در آژانس در خصوص این گزارش کافی نیست و دولت باید از طریق سازمان انرژی اتمی اعتراض کاملا مستند خود را به شورای حکام ارائه دهد و متذکر شود که زمانی که آقای آمانو دست به انتشار چنین گزارش های غیر مستند و متکی بر احتمالات (شاید، ممکن ایت، بلکه این طور باشد) می زند، از اعتبار کار بازرسی و از اعتبار موقعیت آژانس در مذاکره کاسته است. از این رو برای ایران هم محلی از اعتماد نسبت به آژانس باقی نگذاشته است و از میان رفتن زمینه های اعتماد نسبت به بی طرفی آژانس و دبیر کل آن، ادامه همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی را با تردید مواجه کرده است. در مرحله دیگر، من بر این گمان هستم که دولت حتی باید گامی فراتر بردارد و موضوع این گزارش را در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح نماید. بر اساس این استدلال که گزارش جدید آمانو دست آویزی برای تحریک تهدید های نظامی علیه ایران که و تاثیراتش بر شرایط کاملا متزلزل کنونی خاور میانه است که نا امنی شدیدی را در این منطقه به شدت افزایش می دهد.

آقای آمانو با این گزارش هرگونه زمینه اعتماد متقابل را از میان برد. در عین حال این گزارش از آنجا که می تواند زمینه های ناامنی را در منطقه دامن بزند، لاجرم موضوع آن باید به عنوان موضوع شکایتی کاملا منطقی و مستند در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شود.

* استاد ژئوپلتیک دانشگاه تربیت مدرس

29213