ساختمان، زلزله و کلیپ دروغین

این کار در ایران نیز برای استفاده غیر معقول از سیستم های ایزالاسیون پایه، الیاف پلیمری و سیستم ها و ادوات معروف به گهواره ای به تازگی مد شده و بسیاری از شرکت ها با سیمولیشن های کامپیوتری، سازه ای را به کارفرما نشان می دهند که مثلا در زلزله مثل فنر تغییر مکانهای بسیار بزرگ را تحمل می کند در حالی که سازه کاملا سالم می ماند !

بدین طریق کارفرمایان را قانع و تشویق به گرفتن خدمات آنها می نمایند. دیروز در میان سایت های مهندسی کشور کلیپی تحت عنوان مقاومت یک ساختمان بلند در زلزله ٧/٤ مکزیک دست به دست می شد که باعث حیرت بنده شد. متاسفانه همین خبر توسط یک خبرگزاری نیز بشرح ذیل منتشر شد: « ایستادگی ساختمانی مسکونی ۲۰۰متری در مکزیک در پی زلزله ۷.۴ ریشتری»

لازم دیدم چند سطری درباره آن برای مهندسان عزیز کشور و مردم بنویسم تا گول چنین مواردی را نخورند.
اگر با مباحث زلزله و دینامیک سازه ها و همچنین طراحی لرزه ای کمی اشنا باشیم باید بدانیم هیچ سازه ای بجز یک جسم صلب (rigid body) نمی تواند مثل تصاویر کلیپ عمل کند! سازه ها عموما در زلزله ترک خورده و صلبیت خود را با نرم شدگی (structural softening) از دست می دهند و رفتارشان تغیر می کند.
در ضمن اگر به تیر چراغ برق در زیر تصویر توجه شود بدون شک ایستایی تیر و حرکت شدید سازه می بایستی باعث تعجب شود که امکان چنین پدیده ای وجود ندارد. در ضمن با توجه به جرثقیل بالای سازه، اگر چنین تکانهایی برای سازه رخ  می داد، جرثقیل می بایستی در شدت تکانها همانند یک ویبراتور عمل کند که در کلیپ کاملا ساکن است ؟

علاوه بر تمام این دلایل فنی،  در طراحی سازه ها در برابر زلزله هیچ زمان مقرون به صرفه نیست که چنین سازه هایی ساخته شود، مگر برای سازه های بسیار بسیار خاص، که باز انها هم چنین رفتاری نخواهند داشت ؟ لذا با این یادداشت خواستم عزیزان توجه داشته باشند که فقط دوربین فیلم بردار است که در حال حرکت گهواری برای بزرگنمایی جهت تبلیغ ساختمان خود است ولا غیر !
هیچ سازه ای این مقدار تغییر مکان جانبی را عملا نمی تواند بدون شکست تحمل نماید. دلایل فنی و علمی دیگری هم می توان برای دروغ بودن این کلیپ از مبانی دینامیک سازه ها بیان کرد که خارج از هدف این مرقومه می باشد.
امیدوارم این یادداشت هشداری برای مردم و مهندسین جوان عزیز کشور باشد تا گول هر حرفی را درباره سیستم های جدید نخورند.

* استاد نمونه کشور، در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران و بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران کشور