اوائل بهمن 1394 یادداشتی از دکتر محمود گلزاری ارجمند در خبرآنلاین منتشر شد: «طلاق‌های سال اوّل ازدواج را دریابید».
در این مطلب به انتشار کتاب «عشق دیوانه‌وار» اشاره شده بود: «مهم‌ترین مسأله در ازدواج، مسألۀ شخصیت سالم است. در کتاب عشقِ دیوانه‌وار، 12 نوع اختلال شخصیت بر مبنای طبقه‌بندی بیماری‌های روانی معرفی شده و توصیه می‌شود آن‌ها را قبل از ازدواج بشناسید و مطمئن باشید بعد از ازدواج هم عوض نمی‌شوند».
یک پیشنهاد
خوشایند باشد یا نباشد، امروز «طلاق» سومین آسیب اجتماعی ایران پس از «اعتیاد» و «حاشیه‌نشینی» است و سنّ ارتباط (عاطفی/جنسی) دختر و پسر به دبیرستان رسیده است. از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد سخن ناصحان داخلی دست کم برای بخشی از جمعیت (به‌ویژه جوانان) رنگ باخته و کم اثر شده و حرف دیگرانِ بیگانه تأثیر بیشتری دارد. در این شرایط، برانگیختن جوانان به خواندن کتاب‌هایی مانند عشق دیوانه‌وار احتمالاً ثمربخش است.
همچنین، کتاب‌های بسیاری به عنوان متن درسی (عمومی و تخصصی) در دانشگاه‌ها معرفی و خوانده می‌شود، اما دانشجو پس از آزمون پایان ترم بعضی از کتاب‌هایش را در محوطۀ دانشگاه یا پشت درب سالن آزمون رها کرده و می‌رود. اما این کتاب در مجموعۀ کتب دانشجویان می‌ماند و به گفتۀ آنان در میان اعضای خانواده و اقوام هم دست‌به‌دست می‌شود.
دربارۀ کتاب
این اثر که با عنوان Crazy Love: Dealing with Your Partner's Problem در سال 2007م. (1386) منتشر شد، دو نویسنده دارد: دکتر «دابلیو. بِرَد جانسون»، استاد روان‌شناسی آکادمی نیروی دریایی آمریکا و دانشگاه جانز هاپکینز و دکتر «کِلی موری»، روان‌شناس بالینی و استاد کالج لویولا بالتیمور (مریلند).
کتاب آن‌ها تا کنون با سه عنوان از سوی ناشران ایرانی ترجمه و منتشر شده است:
- عشق ویرانگر؛ مترجمان زهرا حسین‌زاده، الهام شفیعی. تهران: رسا، ۱۳۸۸.
- شناخت اختلالات شخصیتی قبل و بعد از ازدواج؛ مترجم فاطمه‌سادات موسوی. تهران: ماوشما، ۱۳۹۱.
- عشق دیوانه‌وار: آیا اختلال شخصیت دارد؟ « شناخت اختلالات شخصیت قبل و بعد از ازدواج»؛ مترجم مهرداد فیروزبخت. تهران: جوانه رشد، ۱۳۹۴.
در هر فصل پرسش‌های یکسانی مطرح می‌شود، مانند فهرست مشخصات اختلال‌های شخصیت و شیوۀ برخورد با فرد مبتلا. اما، به‌نظر می‌رسد مفیدترین و جذاب‌ترین پرسش‌های هر فصل این‌ها باشند:
1- چطور مجذوب کسانی می‌شویم که اختلال شخصیت دارند؟ (به این پرسش به‌صورت مستقل در فصل سوم کتاب هم پرداخته شده است). تأمل در این بخش خواننده را احتمالاً به این نتیجه می‌رساند که نام هر ارتباط و گره‌خوردنی ضرورتاً «عشق» نیست.
2- چه عواملی مسبّب بروز اختلال شخصیت می‌شود؟ توجّه به این بخش، پاسخی علمی است به این ادعایِ ظاهراً عاشقانه: با خودش می‌خواهم زندگی کنم، نه پدر و مادرش!
برای فهم بهتر کتاب
الف) شناختِ خود سودمندترین شناخت‌هاست؛ به لحاظ روان‌شناختی، چرا من به‌گونۀ ویژه‌ای فکر، احساس و رفتار می‌کنم؟ آگاهی و دانش نخست باید گرهی از کار فروبستۀ فرد بگشاید، وگرنه ابزار دکّان‌داری، هویت‌پروری و خطابه است. بنابراین، اگر پیامد خواندن این کتاب، صرفاً برچسب زدن به دیگران باشد، احتمالاً اثربخش نبوده است.
از نظر روان‌شناسان، کسانی که عزّت نفس و خوددوستی پایین دارند یا افرادی که از صمیمیت گریزانند و از ارتباط واقعی می‌پرهیزید، برای واپس‌زنی دیگران به عیب‌شناسیِ سلامت روان این‌وآن می‌پردازند.
ب) خوانندۀ غیر متخصّص با خواندن این گونه کتاب‌های کاربردی صلاحیت تشخیص اختلال شخصیت پیدا نخواهد کرد، بلکه او صرفاً با نشانه‌های اختلال‌ها آشنا می‌شود تا در صورت مواجهه، آن‌ها را جدّی بگیرد و به متخصّص مراجعه کند. (با خواندن «وکیل خود باشیم» هم کسی وکیل نمی‌شود).
ج) آگاهی از تفاوت ویژگی‌ها/صفاتِ شخصیتی Personality traits و اختلال شخصیت Personality disorder در خوانش این کتاب مؤثر است. تفاوت عمدۀ میان این دو اصطلاح با دو واژۀ «شدّت» و «ثبات» قابل تبیین است: ویژگی شخصیتی الگوی مرسوم اندیشیدن، احساس و رفتار است. فرد همیشه دارای این ویژگی است، اما بر همۀ زندگی‌اش اثر نمی‌گذارد و ممکن است تغییرکند.
برای نمونه، کسی که دارای ویژگی خودشیفتگی است، ممکن است در کار بسیار سرد و بی‌رحم باشد، اما با فرزندان و دوستانش مهربانی کند. اما، کسی که اختلال شخصیت خودشیفته دارد، نمی‌تواند با هیچ‌کسی در هیچ‌کدام از عرصه‌های زندگی همدلی کند. به بیان دیگر، اختلال شخصیت یعنی فرد رفتارهای مشخصی دارد که تمام اوقات به‌صورتی منفی بر همۀ زندگی‌اش اثر می‌گذارد.
پ.ن.:
-در این کتاب 12 اختلال شخصیت بررسی شده است:
*Cluster A (odd)
Paranoid / Schizoid / Schizotypal
*Cluster B (dramatic)
Antisocial / Borderline / Histrionic / Narcissistic / Passive–aggressive
*Cluster C (anxious)
Avoidant / Dependent / Obsessive–compulsive / Depressive
-اواخر خردادماه سال گذشته (1398) هم جلسۀ نقد و بررسی این کتاب ارزشمند با حضور دکتر محمود گلزاری در تهران برگزار شد که گزارش آن در آرشیو رسانه‌ها در دسترس است.