نزدیک به شش دهه پیش نخستین بشقاب پرنده دنیا را نه مریخی‌ها که زمینی‌ها به پرواز درآوردند، برنامه‌ای پر رمز و راز موسوم به آوروکار که با وجود تمام شایعاتی که پیرامونش وجود داشت چندان موفقیت‌آمیز نبود.
محمدحسین جهان‌پناه: ایده طراحی عملی بشقاب‌پرنده‌ها خیلی قبل‌تر از پرده‌های سینما در اواسط دهه 1930/1310 در دانشگاه میامی اوهایو پیدا شد، البته تنها در حد آزمایش نظریه‌ای در باب ساختن هواپیماهایی که می‌توانند بدون بال هم پرواز کنند. ظاهراً این آلمان‌ها بودند که در چارچوب برنامه‌هایی موسوم به وریل و هونبو در فاصله 1939/1318 تا 1945/1324 به سفارش مستقیم واحد تحقیقات تکنولوژی اس.اس روی طراحی بشقاب‌پرنده‌های واقعی کار کردند. البته راست و دروغ این حرف حتی تا همین امروز هم معلوم نیست چرا که پس از پایان جنگ جز یک آلبوم عکس مجهول‌الهویه پر از تصاویر بی‌کیفیت و غیر قابل تایید، هیچ چیز دیگری پیدا نشد.
در مارس 1956/اسفند 1334 ماهنامه مکانیک‌ایلاستریتد مقاله‌ای را به چاپ رساند با عنوان «بشقاب‌پرنده‌ها چگونه کار می‌کنند» که این‌طور شروع می‌شد: «اگر تا به امروز بشقاب‌پرنده‌ای ندیده‌اید، حتماً به‌زودی خواهید دید.» این گزارش با نیم‌نگاهی به برنامه شرکت کانادایی آورو در اواسط دهه 1950/1330 نگاشته شده بود.
شرکت آورو در آن سال‌ها درگیر برنامه‌ای بود موسوم به آوروکار (Avrocar) یا VZ-9 بود که توان حمل دو سرنشین را در دو کابین مجزای خود داشت. این بشقاب‌پرنده 5.4 متر قطر داشت و می‌توانست به صورت عمودی از زمین برخیزد. آورو برای به پرواز در آوردن این بشقاب‌پرنده از سه موتور توربوجت پنهان شده داخل بدنه کمک گرفته بود که هر سه به فن بزرگی در میان بدنه این ماشین پرنده متصل بودند. در آن زمان باور عمومی بر این بود که با هدایت نیروی رانش تولیدی این موتورها و به چرخش در آوردن فن بزرگ میان بدنه، می‌توان فشار هوای کافی برای شناور کردن بشقاب پرنده را در ارتفاع چند متری و سپس شتاب دادن به آن برای رسیدن به سرعت و ارتفاع بالا فراهم کرد.
اما حقایق با تصورات فاصله بسیاری داشت، بشقاب‌پرنده‌ها ثبات کافی برای پرواز را نداشتند. آوروکار در ارتفاع کمتر از یک متر، وارد حرکت دورانی کنترل‌ناپذیری می‌شد که عملاً شرایط پروازی هواپیما را بی‌ثبات می‌کرد. مطالعات بیشتر نشان داد برخلاف تصورات این بشقاب پرنده نمی‌تواند با سرعت صوت پرواز کند و شکل دوار آن هم تأثیری در پنهان ماندن آن از دید رادار ندارد. در عین حال نبود کامپیوتر موجب شده بود تا خلبان ناچار باشد هر کدام از سه موتور بشقاب‌پرنده را به صورت جدا کنترل کند، موضوعی که حتی با وجود دو خلبان همچنان مشکل مهمی به شمار می‌رفت. برنامه آوروکار در نهایت به علت عدم برآورده کردن انتظارات کنار گذاشته شد، اما تجربیات این برنامه نقش مهمی در مسیر گسترش هواپیماهای عمود پرواز ایفا کرد.
5353
نظر شما