تلسکوپ فضایی هابل پس از 21 سال فعالیت در مدار زمین، هنوز تیزبین‌ترین چشم زمین است و به‌قدری اطلاعات ارزشمند برای ما فراهم آورده که اخترشناسان، آن‌را پرچم‌دار طلایی‌ترین دوره اخترشناسی لقب داده‌اند.
برای مشاهده بخش اول این گزارش، اینجا را کلیک کنید.
کهکشان‌های برخوردی آنتن
این تصویر از کهکشان‌های آنتن، یک جفت کهکشان مارپیچی ادغام شده را نشان می‌دهد. در طی دوره برخورد، میلیاردها ستاره شکل گرفته‌اند. روشن‌ترین و متراکم‌ترین ناحیه تولد این ستارگان با نام خوشه‌های ابرستاره‌ای نامیده می‌شود. برهمکنش متقابل این دو کهکشان چند صد میلیون سال قبل آغاز شده و کهکشان‌های آنتن را به یکی از نزدیک‌ترین و جوان‌ترین نمونه‌های کهکشان‌های برخوردی تبدیل کرده است. نزدیک نیمی از اجسام محو این تصویر، خوشه‌های جوانی هستند که شامل ده‌ها هزار ستاره هستند. حباب‌های نارنجی‌رنگ چپ و راست این تصویر، هسته کهکشان‌های اولیه هستند که عمدتا از ستارگان پیر تشکیل شده‌اند. کهکشان‌های آنتن نام خود را از بازوهای دراز آنتن‌مانند خود گرفته‌اند که از هسته‌های کهکشان‌ها به سمت خارج کشیده شده‌اند و توسط تلسکوپ‌های زمینی به بهترین نحو دیده می‌شوند.
پرتوهایی از 4.5 میلیارد سال پیش
در فاصله چهار و نیم میلیارد سال نوری و در صورت فلکی سنبله، خوشه‌های کهکشانی در خوشه‌ای به نام MACS 1206 در اثر کشش گرانشی متقابل به سمت یکدیگر کشیده شده‌اند. گرانش ناشی از جرم عظیم خوشه، فضای اطراف آن را خم می‌کند و باعث می‌شود تصویر کهکشان‌های دوردست‌تر که پشت این خوشه قرار گرفته و در راستای دید ما هستند، تاب بردارد و به شکل لکه‌های قوس‌مانند نور دیده شود. رگه نارنجی‌رنگ سمت راست تصویر یکی از این کهکشان‌های تغییرشکل یافته است که میلیون‌ها سال نوری در پشت MACS 1206 قرار دارد. الگوی دایره‌ای قطعات کهکشانی کوچک‌تر، مدرک دیگری دال بر ایجاد این عدسی‌های گرانشی است. جسم مرکزی خوشه، کهکشان بیضوی عظیمی با میلیاردها ستاره قرمز و پیر است که توسط هاله باریک‌تری از ستارگان احاطه شده است. کهکشان‌های بیضوی صفحه‌ای شکل نمایانگر یک ساختار معین از بازوها هستند که به اطراف برآمدگی مرکزی آن حلقه زده است. کهکشان‌های آبی‌تر از نظر شکل‌گیری ستارگان فعال‌ترند و در نتیجه، میزبان ستارگان آبی جوانی هستند که در سیمای کلی آنها مشارکت دارند. در مقابل، کهکشان‌های قرمز –خصوصا کهکشان‌های بیضوی مانند کهکشان مرکزی- پایدارتر هستند و شکل‌گیری ستارگان در آنها کمتر اتفاق می‌افتد.
بومرنگی برفراز گاو
در این تصویر تلسکوپ فضایی هابل، سحابی کوچک IRAS 05437+2502 در حال عبور از میان ستارگان روشن و ابرهای غبار تیره‌ای است که آن را احاطه کرده‌اند. این سحابی در صورت فلکی ثور و نزدیک به صفحه مرکزی کهکشان راه شیری قرار دارد. بر خلاف بسیاری از اهداف هابل، این جسم با جزئیات مورد بررسی قرار نگرفته و ماهیت دقیق آن نامعلوم است. در نگاه اول به نظر می‌رسد که این سحابی ناحیه کوچکی است که ستارگان در آن شکل می‌گیرند و اثرات شدید تابش فرابنفش ستارگان جوان و نورانی آن، احتمالا دلیل شکل چشم‌گیر این توده گاز هستند. با این وجود، شکل بومرنگی آن می‌تواند بازگو کننده داستان مهیج‌تری باشد. اندرکنش میان توده گاز و غبار با یک ستاره جوان با سرعت بسیار بالا، ممکن است باعث شکل‌گیری این کمان لبه‌تیز نورانی و غیرعادی در آن شده باشد. این ستاره جسور هنگام تولدش از خوشه جوان بیرون انداخته شده و با سرعت 200هزار کیلومتر بر ساعت داخل سحابی حرکت کرده است.
زایشگاه ستارگان
بال‌های گسترده این ناحیه دوقطبی زایشگاه ستاره‌ای به نام Sharpless 2-106، تقابل اثر حرارت و حرکت را در مقابل پس‌زمینه‌ای از ماده سردتر ثبت کرده است. سحابی Sharpless 2-106 یا به اختصار S106، در فاصله 2هزار سال نوری از زمین قرار گرفته و چند سال نوری پهنا دارد. این سحابی در ناحیه‌ای نسبتا منزوی از کهکشان راه شیری واقع شده است. ستاره جوان و پر جرم IRS4 مسئول فعالیت متلاطمی است که در این سحابی دیده می‌شود. لوب‌های دوقلوی گاز فوق داغ با درخشش آبی در این تصویر، از ستاره مرکزی به سمت بیرون کشیده شده است. حلقه‌ای از غبار و گاز که به دور ستاره می‌چرخد، همانند یک کمربند عمل می‌کند و این سحابی در حال انبساط را به شکل یک ساعت شنی در آورده است. تفکیک‌پذیری بالای دوربین‌های هابل ناهمواری‌ها و برآمدگی‌های این توده گاز را در حین برهمکنش با محیط بین‌ستاره‌ای سردتر آشکار کرده است. رگه‌های قرمز تیره اطراف تابش آبی سحابی را احاطه کرده‌اند. نور محو ناشی از ستاره مرکزی توسط ذرات ریز غبار منعکس می‌شود و با روشن کردن محیط اطراف ستاره، رشته‌های تاریک‌تر غبار پشت این لوب‌ها را نشان می‌دهد.
سحابی شاه‌تخته
ابرهای تاریک شناور در این چشم‌انداز خیال‌انگیز سحابی شاه‌تخته، توسط بادهای پرسرعت و تابش سوزان فرابنفش ستارگان غول‌آسای ساکن این جهنم ایجاد شده است. ستارگان در این فرایند ابرهای پیرامون خود پاره می‌کنند؛ موادی که آخرین بقایای ابر عظیمی هستند که این ستارگان از آن شکل گرفته‌اند. این سحابی وسیع که پهنای آن 7500 سال نوری تخمین زده می‌شود، در صورت فلکی جنوبی شاه‌تخته و نزدیک به ستاره سیهل و ابرهای ماژلانی بزرگ و کوچک قرار دارد. هابل برای خلق این عکس، در نور هیدروژن یونیزه عکس‌برداری کرده و در این تصویر، رنگ قرمز، سبز و آبی به ترتیب نشان‌دهنده تابش گوگرد، هیدروژن و اکسیژن هستند.
بقایای یک انفجار
این کره شکننده از گاز که عکس آن توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده، بی سر و صدا در اعماق فضا شناور است. این حباب از گازی تشکیل شده که تحت اثر تکان شدید حاصل از موج انفجار یک ابرنواختر در ابر ماژلانی بزرگ (LMC) قرار گرفته؛ کهکشانی کوچک که در فاصله حدود 160هزار سال نوری از زمین قرار دارد. موج‌های سطح این حباب ممکن است ناشی از تفاوت‌های اندک در چگالی گاز میان ستاره‌ای پیرامون آن یا به دلیل بیرون ریختن مواد از داخل آن ایجاد شده باشد. قطر این حباب گازی 23 سال نوری است و با سرعت 5 هزار کیلومتر بر ثانیه منبسط می‌شود. اخترشناسان نتیجه گرفته‌اند که این انفجار یکی از انواع خاص ابرنواخترهای روشن و پرانرژی است که تحت عنوان ابرنواخترهای نوع اول شناخته می‌شوند. تصور می‌شود که عامل ابرنواخترهای نوع اول، کوتوله سفیدی در یک سیستم ستاره‌ای دوتایی است که با ربودن ماده ستاره همدم خود به جرمی می‌رسد که نمی‌تواند آن را حفظ کند و در نهایت منفجر می‌شود.
مارپیچی شبیه به راه‌شیری
این تصویر، نمای نزدیکی از کهکشان مارپیچی NGC 2841 است. برآمدگی روشن مرکز تصویر، هسته این کهکشان را علامت‌گذاری کرده است. مارپیچ‌های خارجی مسیرهای غباری هستند که بر روی جمعیت ستارگان میان‌سال سفید سایه انداخته‌اند. ستارگان آبی جوان‌تر نیز در بازوهای مارپیچی دیده می‌شوند. مناطق کم‌نور متمایل به صورتی، متعلق به تابش سحابی‌هایی است که بیانگر تولد ستارگان جدید است. این احتمال وجود دارد که تابش و بادهای مافوق‌صوت ستارگان جوان، آتشین، فوق داغ و آبی، گازهای باقی‌مانده را (که به رنگ صورتی تابش می‌کنند) جارو کرده باشد و در نتیجه باعث خاموش شدن شکل‌گیری ستارگان بیشتر در نواحی تولد این ستارگان شده باشد. نرخ تولد ستارگان در کهکشان NGC 2841 در مقایسه با سایر کهکشان‌های مارپیچی که توسط تابش سحابی‌ها روشن می‌شوند نسبتا پایین‌تر است. این کهکشان در فاصله 46 میلیون سال نوری و در صورت فلکی دب اکبر قرار دارد.
همسایه کوتوله
این تصویری کامل از کهکشان کوتوله همسایه NGC 4214 نشان می‌دهد که این کهکشان به ایجاد خوشه‌های ستاره‌ای جدید از گاز و غبار بین‌ستاره‌ای خود ادامه می‌دهد. این تصویر، توالی شکل‌گیری و تکامل ستارگان و خوشه‌های ستاره‌ای را نشان می‌دهد که در گازهای درخشان اطراف خوشه‌های ستاره‌ای روشن مشهود است. خوشه‌های جوان ستاره‌های جدید در میان توده‌های درخشان گازهای تابناک پدیدار هستند. درخشش هر ابر به دلیل تابش شدید فرابنفش ستارگان جوان محبوس در آن است که در نتیجه فروریزش گرانشی گازها شکل گرفته‌اند. این ستارگان داغ همچنین بادهای ستاره‌ای سریعی را به بیرون پرتاب می‌کنند که با سرعت هزاران کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کنند و راه خود را در میان گازهای اطراف ستاره باز می‌کنند. جسم اصلی در نزدیک مرکز کهکشان، خوشه‌ای از هزاران ستاره آبی عظیم است که هر یک بیش از 10 هزار بار درخشان‌تر از خورشید ما هستند. حباب قلبی‌شکل عظیمی که در اثر فشار ناشی از بادهای ستاره‌ای و تابش متورم شده، این خوشه را احاطه کرده است. ابعاد این حباب هم‌زمان با رسیدن پرجرم‌ترین ستارگان مرکز آن به انتهای عمر خود و انفجار ابرنواختری آنها گسترش می‌یابد. این کهکشان کوتوله در فاصله 10 میلیون سال نوری از زمین و در صورت فلکی سگان تازی اقامت دارد.
رقص کهکشانی
کهکشان ESO 77-14 ، تصویری حیرت‌آور از رقص کیهانی است که توسط یک جفت کهکشان با اندازه مشابه انجام شده است. دو رد واضح ناشی از نبرد کشش گرانشی بین کهکشان‌ها، پلی از ماده است که آن دو را به هم متصل کرده و باعث از هم گسیختگی بدنه اصلی آنها شده است. کهکشان سمت راست یک بازوی بلند آبی‌رنگ دارد، در حالی‌که رقیب آن یک بازوی کوتاه‌تر و قرمز دارد. این دو کهکشان در صورت فلکی سرخ‌پوست و در فاصله 550 میلیون سال نوری از زمین قرار دارد. مسیرهای غبار بین مرکز دو کهکشان، وسعت انحرافات صفحات مسطح ابتدایی را که به شکلی سه‌بعدی درآمده‌اند نشان می‌دهد.
سحابی سیاره‌نما
این ابر گازی‌شکل با نام IC 4593 یک سحابی سیاره‌نما است. سحابی‌های سیاره‌نما زمانی خلق می‌شود که ستارگان در آخرین مرحله حیات خود، لایه‌های خارجی ماده خود را به درون فضا می‌ریزند. نور فرابنفش بقایای ستاره که به یک کوتوله سفید تبدیل شده، باعث تابش این مواد می‌شود. سحابی‌های سیاره‌نما تنها 10هزار سال عمر می‌کنند که به‌سان حادثه‌ای زودگذر در طول عمر 10 میلیارد ساله ستارگان خورشیدمانند است. در طی هزاران سال، ابرهای گاز گسترش می‌یابند و سحابی بزرگ‌تر می‌شود. تابش فرابنفش پرانرژی ستاره در عمق این گاز نفوذ می‌کند و باعث می‌شود اکسیژن و هیدروژن به طرز آشکارتری بدرخشند. در سحابی‌های پیرتر مانند IC 4593، هیدروژن و اکسیژن در این نواحی گسترده‌ترند و نقاط قرمز حاصل از درخشش نیتروژن هنوز دیده می‌شود. سحابی IC 4593 در فاصله 7 هزار سال نوری از زمین، و در صورت فلکی جنوبی هرکول قرار دارد.
تجمع ستارگان پیر
تمرکز بالای ستارگان در خوشه‌های کروی مانند جرم 12 مسیه، آنها را به اهداف زیبایی برای عکاسی تبدیل کرده است. اما وجود سکونت‌گاه‌های شلوغ در این خوشه‌ها باعث ایجاد سیستم‌های دوگانه ستاره‌ای عجیب می‌شود که در آن دو ستاره در مدارهای فوق‌العاده نزدیک به دور یکدیگر قفل می‌شوند و ماده موجود در یکی از این ستارگان توسط ستاره دیگر بلعیده می‌شود و سبب تابش پرتوهای ایکس می‌شوند. تصور می‌شود که چنین دوتایی‌های اشعه ایکس از برخوردهای بسیار نزدیک بین ستارگان در نواحی شلوغ مانند خوشه‌های کروی شکل می‌گیرند. اخترشناسان همچنین کشف کرده‌اند که جرم 12 مسیه نسبت به آن‌چه تصور می‌شد، خانه تعداد بسیار کمتری از ستارگان کم‌جرم است. اخیرا اخترشناسان از تلسکوپ وی.ال.تی رصدخانه جنوبی اروپا در سروپارانال شیلی استفاده کرده‌اند تا روشنایی و رنگ بیش از 16هزار خوشه 200هزار ستاره‌ای را اندازه‌گیری کنند. آنها حدس می‌زنند جرم 12 مسیه در گردش مداری خود به دور هسته کهکشان راه شیری و حین عبور خود از چگال‌ترین نواحی آن، حدود یک میلیون از ستارگان کم‌جرم خود را جا گذاشته است. به نظر می‌رسد که آرامش این تصویر جرم 12 مسیه فریبی بیش نباشد و این جسم گذشته مغشوش و پرتنشی داشته است. جرم 12 مسیه در فاصله 23هزار سال نوری از زمین و در صورت فلکی مارافسای قرار دارد.
خوشه کهکشانی گیسو
این عکس با زمان نوردهی بالا یک کهکشان مارپیچی جادویی را نشان می‌دهد که در ژرفای خوشه کهکشان‌های گیسو، در فاصله 320میلیون سال نوری از زمین و در صورت فلکی شمالی گیسوان برنیتسه قرار دارد. این کهکشان که با نام NGC 4911 شناخته می‌شود، دارای خطوط غنی غبار و گاز در نزدیکی مرکز خود است. این خطوط سایه‌هایی در مقابل ستارگان تازه متولد شده درخشان و ابرهای صورتی هیدروژن هستند. هابل همچنین بازوهای مارپیچی خارجی NGC 4911 را به همراه هزاران کهکشان دیگر با اندازه‌های مختلف به تصویر کشیده است. تفکیک‌پذیری بالای دوربین‌های هابل به همراه زمان نوردهی زیاد، مشاهده این جزئیات محو را امکان‌پذیر کرده است. کهکشان NGC 4911 و سایر کهکشان‌های مارپیچی نزدیک مرکز خوشه، توسط کشش گرانشی همسایگان خود تغییرشکل یافته‌اند. در خصوص NGC 4911، کمان‌های ضعیف بازوهای مارپیچی خارجی در اثر نیروی کهکشان همدم آن کشیده و اعوجاح یافته است. رنگ‌های این تصویر هابل حقیقی هستند و کل نوردهی 28 ساعت طول کشیده است.
53275
نظر شما