چرا سیگاری‌ها لاغرترند؟

فرنوش صفوی‌فر: محققان به تازگی دریافته‌اند دود سیگار می‌تواند فعالیت ژن مربوط به سوخت‌وساز چربی‌ها را تشدید کند. این یافته می‌تواند توجیه‌کننده این واقعیت باشد که چرا سیگاری‌ها لاغرترند و اکثر آنها بعد از ترک سیگار، در معرض چاقی قرار دارند.

به گزارش رویترز، این مطالعه را محققان دانشگاه کورنل آمریکا انجام داده و در شماره ماه مه نشریه علمی Chest چاپ کرده‌اند. در این مطالعه نمونه سلولی از مجاری هوایی افراد سیگاری، قبل و بعد از ترک سیگار، تهیه شده و از لحاظ فعالیت ژن‌های‌شان، تحلیل شده‌اند. ژن مورد نظر، که در سیگاری‌ها فعال شده و بعد از ترک سیگار، رو به خاموشی رفته است،  AZGP1 نام دارد که پیشتر رابطه آن با سوخت‌وساز چربی‌ها در بدن مشخص شده بود. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده که این ژن در بیماران سرطانی که وزن کم می‌کنند، فعال‌تر شده و در واقع کاهش وزن شدید برخی بیماران، به دلیل همین افزایش فعالیت این ژن بوده است.

البته این محققان تاکید دارند که بحث افزایش وزن بعد از ترک، موضوع مناقشه‌انگیزی است که این یافته‌ها احتمالا بخشی از آن را توجیه می‌کنند. معمولا دیده‌ایم که افراد سیگاری حتی با کم کردن تعداد نخ سیگارهایی که در روز می‌کشند، اشتهای مضاعف پیدا می‌کنند که این اشتهای بیشتر، نمی‌تواند با آن سازوکار توجیه شود. اما به هر حال، می‌توان گفت یافته‌های این مطالعه، از دو جنبه حائز اهمیت است؛ یکی تایید این ژن به عنوان یک مبنای مولکولی برای چاقی و لاغری و کلا کنترل وزن، به خصوص در سیگاری‌ها که البته می‌تواند در افراد غیرسیگاری هم مورد استفاده داشته باشد؛ و دوم آن که به افرادی که در پی ترک سیگار هستند، این هشدار را می‌دهد که ممکن است بعد از ترک چاق شوند و بنابراین مراقب شیوه زندگی خود، از جمله تغذیه و ورزش خود باشند.

بررسی روند ترک سیگار و اثراتی که بر بدن می‌گذارد، موضوعی است که محققان اخیرا به آن توجه زیادی نشان داده‌اند؛ چرا که متوجه شده‌اند اخیرا تعداد افرادی که به طرف ترک سیگار می‌روند، بیشتر شده و طبیعتا آنها باید شرایط لازم برای ترک موفق را برای‌شان ایجاد کنند. محققان به خصوص سعی دارند تا با بررسی اثرات به ظاهر مثبتی که سیگار بر بدن دارد، و جایگزینی آنها با عوامل سالم و موثر بعد از ترک، عوارض ترک را به حداقل برسانند. به عنوان مثال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که گروهی از افراد به این دلیل سراغ سیگار می‌روند که بتوانند خشم‌شان را کنترل کنند. یعنی به نظر می‌رسد نیکوتین، واقعا در متعادل کردن واکنش‌های افراد عصبی نقش دارد. این یافته نیز، سبب شد که مشاوران ترک سیگار به فکر بیفتند که از این پس در کنار تجویز جای‌گزین‌های نیکوتین، رفتاردرمانی و...، برای سیگاری‌ها کارگاه‌های مهارت زندگی و کنترل خشم هم برپا کنند.

شاید توجه به این یافته جدید هم بتواند راه‌کارهای موثرتری را برای ترک سیگار، به ارمغان بیاورد؛ چرا که امروزه چاقی نیز در کنار سیگار کشیدن، به یک دغدغه مهم کارشناسان سلامت تبدیل شده و علاوه بر آن، هستند خانم‌هایی که شاید آن قدر چاقی برای‌شان اهمیت داشته باشد که به محض مشاهده اولین علائم چاقی بعد از ترک، دوباره به طرف سیگار بروند و همه زحمات خود را، نادانسته، برباد دهند.