ذوالفقار دانشی
در متن خبر هم این‌طور آمده بود: «ناسا در هشداری اعلام کرد که یک توفان خورشیدی که در سال 2012 به زمین می‌رسد، موجب خواهد شد که برق تمام دنیا خاموش شود. در هشدار ناسا و آکادمی ملی علوم آمده است که میلیون‌ها نفر در سال 2012 بدون برق و در نتیجه بدون غذا و دارو خواهند ماند و تمام یخچال‌ها، تلفن‌های همراه و ماهواره‌ها خاموش می‌شوند».
خبری که مستند قرار گرفته بود، صبح هجدهم اردیبهشت‌ماه (سه روز پیش از انتشار خبر در خبرگزاری‌های ایران) در وب‌سایت نیوساینتیست منتشر شده بود، اما عنوانش این بود: «پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد چرخه خورشیدی پیش‌رو ضعیف‌ترین چرخه خورشیدی از سال 1307 / 1928 است». در متن خبر آمده بود گروهی از کارشناسان بین‌المللی، تقریباً متفق‌القول پیش‌بینی کرده‌اند که فعالیت خورشید در چرخه 11ساله پیش‌رو یکی دو سالی تأخیر داشته و از این‌رو، ضعیف‌تر از حد معمول است. اما یکی از اعضا که سه سال پیش با تحلیلی پیش‌بینی کرده بود فعالیت خورشیدی پیش‌رو بسیار قدرتمند است و به زمین آسیب می‌رساند، حاضر به پذیرش این نظر نشده است. کافی بود منبع خبری را که مربوط به اسفند 1384 / مارس 2006 می‌شد، پیدا کنید تا همان جملات آشنای خبر ایرانی را ببینید. خبر جنجالی مربوط به پیش‌بینی چهار سال پیش بود که بسیاری از پیش‌درآمدهای آن در سال گذشته اصلاً محقق نشد! اینکه سرویس فناوری‌های نوین یک خبرگزاری مطرح چگونه چنین اشتباهی می‌کند، شاهکاری است که نمونه آن در دیگر رسانه‌ها و پایگاه‌های خبری به‌وفور دیده می‌شود.
نمونه دیگر که همین هفته گذشته روی داد: یک وب‌سایت معروف خبری اینترنتی تیتر زده بود که «شهاب‌سنگ آپوفیس که در سال 2036 به زمین برخورد می‌کند، موجی از نگرانی را در ناسا ایجاد کرده است. این شهاب‌سنگ بسیار به خورشید نزدیک می‌شود و دانشمندان نگران تأثیرات مغناطیسی خورشید بر مسیر حرکت آن هستند». این خبر هم که تمامش نادرست است.
از این نمونه‌ها تا دلتان بخواهد، پیدا می‌شود؛ اما از آن عجیب‌تر، واکنشی است که کاربران اینترنتی به این نوع خبرها نشان می‌دهند. وب‌سایت‌های پرمخاطب و وبلاگ‌ها به‌سرعت چنین خبری را در صدر عناوین خود قرار می‌دهند و کاربران نیز نظرات آنچنانی می‌نویسند؛ از تمدن مصر باستان و جزیره آتلانتیس گرفته تا انفجار بزرگ و استیفن هاوکینگ و سیاه‌چاله، همه‌چیز را باهم مغلطه می‌کنند و در نهایتش شله‌قلمکاری درست خواهد شد که بیا و ببین. اما چرا باید در کشوری که قرار است تولید ثروت در آن بر پایه علم قرار گیرد و به قله‌های بلند پیشرفت دست پیدا کند، چنین جوی حاکم باشد؟ دلیلش ساده است، زیرا علم در میان مردم جایی ندارد. نگاهی به دور و برتان بیندازید تا به عینه ببینید. چند درصد از برنامه‌های صداوسیما یا صفحات روزنامه‌ها به مسائل علمی (پزشکی و سلامت را کنار بگذارید) اختصاص یافته؟ چه تعداد از مسئولان کشور در صحبت‌های خود از آمار و اطلاعات صحیح استفاده می‌کنند؟ دانش‌آموزان مدارس تا چه اندازه می‌توانند مطالبی را که در مدرسه آموزش می‌بینند، در عمل به کار برند؟
یک ماه دیگر، انتخابات ریاست‌جمهوری در کشور ما برگزار می‌شود و نامزدهای احتمالی که مدت‌هاست پیش‌تبلیغات خود را آغاز کرده‌اند، به نقاط مختلف می‌روند و در مورد موضوعات مختلف سخن می‌رانند. اما کدام‌یک از شما شنیده‌اید که یکی از این نامزدها در مورد برنامه‌های خود برای فرهنگ‌سازی و گسترش علم و فناوری در جامعه و سخن بگوید؟ کدام‌یک شنیده‌اید که از فلان نامزد در مورد سیاست‌گذاری‌هایش برای ارتقای علم و فناوری در جامعه بپرسند؟ کدام‌یک از شما به یاد می‌آورید مسئولی را برای اشتباه در عملکردش در حوزه علم و فناوری یا عمل نکردن به وعده‌هایش در این حوزه، بازخواست کرده باشند؟
همه چیزمان به همه چیزمان می‌آید.
نظر شما