این روز ها نگاه اقتصاد ایران به اجرای طرحی دوخته شده است که هر روز با اخبار تازه ای از انتشار آن روبرو هستیم و به طبع آن تحلیل های مختلفی را به دنبال خواهد داشت. طرح هدفمند کردن یارانه ها با تمامی ایراداتی که به نحوه اجرای آن وارد می شود، با اصرار دولت قرار است به مرحله اجرا در آید.
در یک ارزیابی کلی در رابطه با ابعاد تازه مطرح شده پیرامون این طرح به طور کلی به نظر اینجانب، اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها از این منظر که آثار روانی در جامعه به بار خواهد آورد و پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را ایجاد خواهد کرد، دارای اولویت نیست بلکه این طرح پیامدهای اقتصادی و اجتماعی خواهد داشت. به استناد اظهارات مقامات رسمی دولتی، مرکز پژوهش های مجلس و نیز سایر مراکز تحقیقاتی که در خصوص آثار و پیامدهای اجرای طرح کار کرده اند، اجرای آثار تورمی اجرای طرح زیاد خواهد بود.
اقتصادایران در حال حاضر در رکود تورمی به سر می برد که با اجرای این طرح رکود تورمی تشدید خواهد شد. ضمن اینکه برای قبول این واقعیت ها اختلاف نظری وجود ندارد و اختلاف نظرها بیشتر در خصوص شدت تورم و دوره تورم مطرح می شود. مسوولان معتقدند که شدت این تورم محدودتر از هشدارهایی خواهد بود که کارشناسان اقتصادی به آن اشاره می کنند. در کنار چنین بحثی، اختلاف نظر در خصوص دوره تورمی نیز مطرح است که مسوولان معتقدند این دوره میان مدت خواهد بود.
بر این اساس هیچ یک از پیامدها به اندازه تورم بار بر دوش جامعه ایجاد نخواهد کرد. در حوزه های اجتماعی نیز با آثاری مواجه هستیم. تورم به معنی غنی تر شدن اغنیا است و ارزش دارایی های آنها را افزایش خواهد داد و در عین حال فقیرتر شدن فقرا را رقم خواهد زد. تشدید بیکاری از دیگر تبعات رکود تورمی محسوب می شود که تشدید بیکاری پیامدهای اجتماعی همچون افزایش بزهکاری و مباحث اخلاقی را به همراه می آورد.
زمانی که در خصوص اولویت های مهم کشور صحبت می شود، اولویت ها در برنامه ریزی اقتصادی مد نظر قرار می گیرد که هدف های مشخصی را دنبال می کند. به این ترتیب افزایش تولید ناخالص ملی، هدف استراتژیک محسوب می شود و این در حالیست که متغیرهای کلانی وجود دارند که متناسب با شرایط جامعه هدف اول کشور می شوند. ممکن است در کشوری، بیکاری به سطحی برسد که نگرانی ایجاد کند و مشکل بیکاران تنش های اجتماعی و سیاسی به همراه آورد، به این ترتیب بیکاری اولویت می شود.
در شرایط کنونی رفع موانع از سر راه تولید ملی اولویت اول کشور است که می توان از طریق آن به بسیاری از اهداف دست یافت.
بر این اساس با توجه به اینکه ما با اولویت هایی همچون بیکاری و تورم در کشور مواجه هستیم که اتفاقا متغیرهای بحرانی نیز محسوب می شوند باید به دنبال طرحی باشیم که موانع تولید ملی را از سرراه بردارد، در چنین شرایطی اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها انرژی و وقت کشور را در راهی به غیر از اولویت های اصلی صرف خواهد کرد.
*مدرس اقتصاد دانشگاه تهران
نظر شما